الهام بهروزی
هنر در مدرسه مبحثی
قابل درنگ و حائز اهمیت است و از جایگاه ارزندهای برخوردار است؛ چراکه سهم بسزایی
را در رشد فردی دانشآموزان ایفا میکند و افزون بر آن تخیل و خلاقیت را در وجود
آنها شکوفا میسازد. هنر در مجموع بستر مناسبی برای شکوفایی استعداد و توانمندی
فردی است که البته آموزش آن باید از همان سنین کودکی و به شکلی اصولی و پایهای در
مدارس و آموزشگاههای هنری صورت بگیرد.
حسین تحویلیان
در یادداشتی با عنوان «نگاهی به آموزش هنر در مدارس ایران» نوشته است: «تربیت هنری
باید با تاکید بر دستیابی به بصیرت فرهنگی باشد؛ زیرا تربیت هنری زمینه درک زیباییها
و نظم هستی را که یکی از راههای شناخت خداوند و قدرشناسی نسبت زیباییها و خالق
آنهاست، فراهم میکند. سازماندهی فعالیتها در قالب رویکرد تربیت هنری موجب درک زیباییهای
طبیعت، محیط زندگی وآثار فرهنگی هنری، تقویت حواس، تخیل، تفکر، توان درک معانی
آشکار و پنهان و غنا بخشیدن به ادراک حسی و عاطفی میشود. در فعالیتهای هنری متربیان
باید برای اظهار و ابراز احساسات و افکار خود، آزادی عمل داشته و زمینه پاسخگویی
به نیازهای درونی آنها فراهم شود.»
بیشک تربیت
هنری دانشآموزان موجب تحکیم و تقویت هویت فرهنگی جامعه میشود؛ زیرا دانشآموزان
در کنار حظی که از فعالیت در رشتههای مختلفی هنری اعم از موسیقی، عکاسی، هنرهای
دستی و تجسمی، نمایش و... میبرند، میآموزند که چگونه با زبانی هنری زیباییهای
فرهنگی اصیل پیرامون خود را منعکس سازند و همچنین آن را در راستای نمایش دغدغهها،
آسیبها و چالشهای موجود در جامعه به کار گیرند.
بدیهی است که آموزش
هنر (تربیت هنری) بهعنوان یکی از کارکردهای اساسی و مهم نظام آموزشی شناخته میشود
و به این دلیل اهمیت دارد که در ایجاد و بارورسازی زمینههای سازندهای مانند نوآوری و خلاقیت، رشد مهارتهای فکری و شناختی، پرورش و تعدیل
عواطف و احساسات (تربیت عاطفی)، رشد اخلاقی و... نقشآفرین است. البته در این
میان، تعریفهای متعددی از تربیت هنری ارائه شده است؛ اما کاملترین آن را میتوان
به بنت رایمر نسبت داد که با سیستم آموزشی ما هم تطابق بیشتری دارد و دنبال محقق
کردن چنین تعریفی از آموزش هنر است. تربیت هنری از دیدگاه این هنرشناس و هنرمند عبارت
است از: «رشد آگاهی و حساسیت نسبت به ویژگیهای زیباییشناسانه اشیاء و پدیدهها».
خوشبختانه در
استان بوشهر چند سالی است که با نگاه ویژهتری به آموزش هنر یا تربیت هنری در
مدارس نگریسته میشود و در این زمینه برخی از هنرستانها پیشرو هستند که از جمله
آنها میتوان به هنرستان رازی شهر بوشهر اشاره کرد که آثار دانشآموزان این
هنرستان بعد از پایان هر دوره آموزشی در قالب نمایشگاهی در معرض دید عموم قرار میگیرد
که این مهم افزون بر اینکه موجب ارتباط بیشتر مدرسه با جامعه میشود، شوق و انگیزه
دانشآموزان را برای نمایش پرتره حقیقی جامعه دوچندان میکند. دانشآموزان هنرستان
رازی در تازهترین فعالیت هنری خود نمایشگاه عکس «تلنگر» را از ششم تا هشتم آذرماه
به همت نجمه پرویزیمقدم معلم و استاد عکاسی خود در دو نوبت صبح و بعد از ظهر در
گالری مجتمع فرهنگی هنری بوشهر برگزار کردند. این نمایشگاه حاصل آموزش یک دوره دو
ماهه عکاسی است که در بطن خود عکسهای قابلتاملی جای داده است که به ببینده
تلنگرهای پی در پی وارد میکند.
مسوول برگزاری
نمایشگاه «تلنگر» در خصوص اهمیت هنر مدرسه در حاشیه این نمایشگاه به بامداد جنوب
گفت: همانطور که ورزش غذای جسم است، هنر هم غذای روح انسان است. از دید من رساترین
و اصیلترین زبان و درسی که به بالا رفتن قدرت خلاقیت در دانشآموزان کمک میکند،
هنر است. بهرهگیری از هنر در مدارس شادیآفرین و باعث لذتبخش کردن محیط آموزشی میشود.
در حقیقت هنر باعث پرورش شخصیت یک دانشآموز میشود.
نجمه پرویزیمقدم
در ادامه درباره اینکه چگونه میتوان در مدرسه هنرمندان خلاقی را پرورش داد، توضیح
داد: فقط با پرورش مهارت معلمان میتوان به این مهم دست یافت. هرچند که خلاقیت فقط
در عرصه هنر نیست؛ بلکه در هر صنفی اگر خلاقیت وجود داشته باشد، پیشرفت هم حاصل میشود.
وی در خصوص جایگاه
هنر در مدرسه نیز گفت: باید به هنر و خلاقیت از دوران پیش از دبستان بها داده شود
تا دانشآموز بر اساس آن شکوفا شود. امروزه در جهان بهدنبال مدرک نیستند، بلکه بهدنبال
هنر و خلاقیت یک فرد هستند. با درک این موضوع، خوشبختانه در چند سال اخیر ارزش هنر
و جایگاه آن در مدارس بالا رفته است.
پرویزیمقدم
در ادامه در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه یکی از رشتههای تخصصی که به دانشآموزان
تعلیم میدهید هنر عکاسی است، شما چگونه تلاش کردید که لنز دوربین آن افزون بر
انتقال حظ هنری به مخاطب، جامعه و واقعیت آن را منعکس کند، توضیح داد: ببینید نخست
هنرجو باید دنیای پیرامون خود را بشناسد تا بعد بتواند آن را به تصویر بکشد. مبانی
هنرهای تجسمی یک درس پایه برای تمام رشتههای هنری است؛ درسی که از عناصر بصری
همچون نقطه، خط، شکل و حجم تا رنگ، ذهن هنرجویان را به دنیای اطراف باز میکند. من
در همین راستا قدم برمیدارم. همزمان با آموزش درس مبانی هنر، اهمیت آن را در عکاسی
برای هنرجویانم روشن میکنم. اینجاست که هنرجویان من تنها از دریچه دوربین، دنیا
را نمیبینند، بلکه نگاه میکنند.
وی همچنین در
جواب پرسش دیگری مبنی بر اینکه کار خلاقانهای که شما انجام دادید برپایی نمایشگاههای
فصلی است که این مهم باعث ایجاد انگیزه در دانشآموزان و معرفی عکاسان جوان به
جامعه میشود، بازخوردی از برگزاری این نمایشگاهها از سوی مردم گرفتهاید، چگونه
بوده و اهدافی که از برپایی آن دنبال میکنید پیست، گفت: تا پنج سال پیش نمایشگاههای
ما در پایان ترم و در مدرسه برگزار میشد؛ ولی در ادامه تصمیم گرفتیم که نمایشگاهها
را به خارج از مدرسه ببریم و از زمانی که نمایشگاه را در سطح شهر برگزار کردیم؛
اشتیاق هنرجویان برای عکاسی چند برابر شده است که افزون بر آن، زمینه برقراری
ارتباط هنرجویانم با گروه عکاسان شهر بوشهر فراهم شده و همچنین عکاسان، دیگر صرفا
به چشم دانشآموز به آنها نمینگرند؛ چراکه به گفته برخی از این بزرگواران میتوان
از هنرجویان رازی درس گرفت. از همه مهمتر اینکه نمایشگاهها زمینه بازاریابی را
برای هنرجویانم فراهم میکند.
این معلم و
استاد عکاسی در خصوص نمایشگاه تلنگر هم توضیح داد که این نمایشگاه در حقیقت پروژه
پاییزی امسال ما و دانشآموزان است که با عنوان «تلنگر» برگزار شد و در آن 50 اثر
در قالب عکس با چهار موضوع «اعتیاد»، «کودکان کار»، «محیط زیست» و «مهربانی با حیوانات»
به نمایش گذاشته شد، البته باید اشاره کنم که تمام عکسهای به نمایش درآمده در این
رویداد در دو ماه مهر و آبان از سوی دانشآموزان عکاسی شده بودند.
پرویزیمقدم
در ادامه با اشاره به اینکه بیتردید صادقترین و نافذترین هنر، عکس است، افزود:
در میان ژانرهای عکاسی، با عکاسی مستند میتوان فراتر از مفاهیم ظاهری به دنیا
نگاه کرد. در واقع مستند یکی از پرطرفدارترین ژانرهای عکاسی است و وظیفه عکاس هم ثبت اتفاقهای پیرامون خود است.
مسوول برگزاری
نمایشگاه عکس «تلنگر» در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه عکس چقدر توانسته به محیط
زیست خدمت کند و شما چگونه این دغدغه را در دانشآموزان خود ایجاد کردهاید، گفت: یک
عکاس میتواند صدای طبیعت باشد. صدایی که دیده میشود و رد پای خود را در ذهن بیننده
بر جای میگذارد. بهطور قطع تاثیری که عکس یک پاکت سیگار رهاشده در طبیعت دارد
چندین برابر خواندن مقالههای مختلف در مورد آثار مخرب زباله بر طبیعت خواهد داشت.
پرویزیمقدم
با اشاره به کودکان کار بهعنوان یکی از سوژههای انتخابی این نمایشگاه توضیح داد:
در اینجا گفتن یک نکته ضروری است و آن، این است که در برخورد با کودک کار و عکاسی
از وی خیلی باید محتاط بود؛ کودک کاری که مورد ظلم قرار گرفته، خودش از نظر روحی
وضعیت مناسبی ندارد و اگر من بهعنوان عکاس بخواهم درد و رنج وی را به تصویر بکشم،
باید طوری برخورد کنم که بیشتر از این غرور و روح خستهاش را زخمی نکنم. پس نباید
برای گرفتن عکس از وی اصرار کنیم؛ بلکه باید به رضایت او توجه داشته باشیم.
این استاد
عکاسی در زمانی که صرف انتخاب و تائید عکسها میکردم سعی داشتم که از میان عکسهای
ارائه شده هر هنرجو بهترین و تاثیرگذارترین را انتخاب کنم؛ عکسهایی که وقتی در
کنار هم قرار میگیرند تضاد و پارادکسی اثرگذار داشته باشند و خوشحالم که تا حدی
توانستهام به خواستهام دست یابم.
پرویزیمقدم
در پایان یادآور شد: امیدوارم که بهعنوان یک هنرآموز در کنار هنرجوهای عزیزم، با
ارائه این نمایشگاه توانسته باشیم اول به خودمان و بعد به مردم در خصوص آسیبهایی
که شاید در طول روز با آن در ارتباط هستیم و به چشممان نمیآید، تلنگری عمیق و
شفابخش بزنیم.
در پایان
یادآوری میشود، آثار چهل دانشآموز هنرستان رازی در نمایشگاه سهروزه «تلنگر» از
6 تا 8 آذرماه در گالری مجتمع فرهنگی هنری بوشهر به نمایش گذاشته شد. این نمایشگاه
تبلور ذوق، خلاقیت و هنر در آمیزش با طبیعت و حسرتهای بربادرفته آدمی در دود
سیگارهای روشن بود؛ بهوضوح دغدغههای هنرجویان این رویداد را میشد در تصاویری که
به نمایش گذاشته شده بود، مشاهده کرد. این نمایشگاه در واقع «تلنگری» به همه
نادیدهانگاشتنهایی بود که جزء خصیصههای لاینفک انسان مدرن شده و چه خوب میشد
از کنار این تلنگرها گاهی لنگر میانداختیم و به ستمی که بر خود، طبیعت و جانوران
روا میداریم، میاندیشیدیم؛ اندیشیدنی اصلاحگرانه.