الهام بهروزی
استان بوشهر یکی از استانهای شاخص کشور در زمینه صنایع
دستی است که در دل خود صنایع متعدد و متنوع منحصربهفردی را جای داده است؛ صنایعی
که در نوع خود بینظیر و بسیار شکیل هستند؛ اما متاسفانه صنایع دستی استان بوشهر
نیز بسان دیگر نقاط کشور با شیوع کرونا از حرکت ایستاد و فعالان این حوره عملا سه
ماه بیکاری را تجربه کردند.
این در حالی است که بهترین فصل فروش محصولات و دستسازههای
صنعتگران بوشهری اسفندماه تا پایان تعطیلات نوروز بود اما شیوع کرونا تمام برنامهریزیها
و پیشبینیها را به ریخت و بر اساس مصوبه وزارت بهداشت به منظور کنترل این ویروس
مسری و مرموز تمام کارگاهها، فروشگاهها و بازارچههای صنایع دستی در این بازه
زمانی تعطیل شد؛ اما این تعطیلی رمق از این صنعت گرفت و نفسهایش را به شماره
انداخت.
صنعتگران هر روز به امید شکست کرونا و از سر گرفتن هنرشان
روزها را به شب و شبها را به روز رساندند اما نه تنها کرونا ریشهکن نشد بلکه بر
شدت توصیهها نیز افزوده شده و تعطیلیها هم استمرار یافت. این در حالی بود که
تولید صنایع دستی تنها منبع درآمدی بسیاری از این هنرمندان بود و کمکم از نظر
معیشتی با مشقت روبهرو شدند. برخی به فروش اینترنتی روی آوردند که آن هم چالشهای
خاص خودش را داشت و آنگونه که باید در درآمدزایی نمیتوانست راهگشا باشد.
طبق برآورد معاونت صنایع دستی ادارهکل میراث فرهنگی، صنایع
دستی و گردشگری استان بوشهر، بالغ بر شش میلیارد و ۹۰۲ میلیون تومان خسارت به
صنایع دستی استان وارد شده است که برای جبران این خسارت در ماههای پیشرو برنامهریزیهایی
صورت گرفته است که باید دید این برنامهریزیها در آینده چقدر اثربخش واقع میشوند!
البته پیش از این، معاونت صنایع دستی میراث فرهنگی استان با
اجرای یکسری طرحهای حمایتجویانه گامهای استواری را در پویایی صنایع دستی استان
برداشته است و توانسته با تغییراتی جزئی و متعهد به بافت اولیه صنایع دستی بومی
محصولات باکیفیتتر و جذابتری را مطابق با ذائقه و سلیقه مشتری امروزی روانه
بازار کند که این مساله نه تنها به شناسایی و تولید بیشتر صنایع دستی استان منجر
شده، بلکه به مبادلات خارجی، ایجاد شغل و توسعه پایدار منطقه افزوده است؛ بهگونهای
که امروز ما با تحول بسیار بجایی در طراحی محصولات حصیری استان که بهدلیل نوع
بافت و مواداولیه بهکار رفته در آن، در کشور خریداران و طرفداران پر و پاقرصی
پیدا کرده است و امروز در فروشگاههای لوکس کلانشهرهای ایران به فروش میرسد.
افزون بر این با ترکیب بسیاری از صنایع دستی استان بوشهر با
هنرهای دیگر شاهد ورود محصولات سنتی مدرنیته شدهای هستیم که هم ردی از دیرینگی در
آن مشهود است و هم دارای طرح خلاقانه، ابداعی و مخاطبپسند است.
معاون صنایع دستی ادارهکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و
گردشگری استان بوشهر در خصوص میزان خسارت کرونا به صنایع دستی استان به بامداد
جنوب گفت: هر ساله نزدیک به نوروز بازارچههای موقت نوروزی در
سراسر استان را بر پا میکردیم که صنعتگران و تولیدکنندگان استان بوشهر با عرضه و
نمایش و معرفی صنایع دستی استان به گردشگران و مهمانان سایر استانها تلاش و زحمات
یکساله خود را به بهترین نحو ارائه میدانند که امسال متاسفانه با شیوع ویروس
کرونا نه تنها در استان بوشهر، بلکه در سراسر ایران عزیزمان این مهم صورت نگرفت و ما
خسارات زیادی را متحمل شدیم که با بررسیهای کارشناشی بالغ بر شش میلیارد و ۹۰۲ میلیون تومان برآورد شد
که شامل تمام بخشهای صنایع دستی اعم از آموزش، حمایت از تولید و خصوصا حوزه
صادرات میشود؛ چون در ماه مارچ و آپریل ما بیشترین صادرات را در بخش صنایع دستی
داریم اما با وجود ویروس کرونا درهای صادرات بسته شد.
لیلا رحیمی در ادامه به فعال بودن تمام رشتههای بومی در استان اشاره
کرد و افزود: خوشبختانه با کارهای کارشناسی که در طول سالهای متمادی صورت گرفته
استان بوشهر در حوزه صنایع دستی در جایگاه ویژهای قرار دارد. البته برای بهدست
آوردن این جایگاه از پنج سال پیش
برنامهریزی شد و با توجه به تیم کارشناسی متعهد و دانشآموخته که در حوزه معاونت
صنایع دستی فعالیت دارند، توانستیم صنایع دستی استان را در سطح کشور معرفی و مطرح
کنیم. الان هم خوشبختانه با تولید، طراحی و بستهبندی محصولات بهروزشده و عالیت صنعتگران
جوان و خوشفکر و دارای تحصیلات آکادمیک شاهد رشد و فزونی صنایع دستی استان هستیم.
وی در خصوص نوع حمایتهای این ادارهکل از هنرمندان آسیبدیده از
کرونا نیز توضیح داد: بستههای حمایتی (حمایت از تولید) با شناسایی صنعتگران فعال
و مجوزهایی که بنا بر شاخص تولیدی دارند، به آنها تعلق میگیرد. همچنین این
عزیزان به بانکهای عامل برای دریافت تسیلات با سود ۴ درصد است، معرفی میشوند. یادآوری میشود، بسته حمایتی دولت برای صنعتگران صنایع
دستی برای افرادی اعلام شد که دارای مجوز تولید انفرادی و کارگاهی هستند، ما این
افراد و میزان خساراتی را که براثر ویروس کرونا هم متحمل شدهاند، به وزارتخانه
اعلام کردیم.
رحیمی با تاکید بر اینکه خوشبختانه همه رشتههای صنایع دستی بومی با
تلاش و همت کارشناسان حوزه میراث فرهنگی ثبت شده و دارای شماره ثبت ملی هستند،
افزود: در حوزه نشان ملی مرغوبیت کالای صنایع دستی که هر دوسال یک بار انجام میشود،
ما در سال گذشته ۲۲ اثر در داوری
به میزبانی استان فارس ارائه کردیم و توانستیم ۱۷ نشان ملی مرغوبیت را از سوی هیات داوری کسب کنیم. همچنین
در سال گذشته برای اولین بار در استان ثبت روستای ملی عبابافی را در روستای بحیری
داشتیم که در حال حاضر ۳۸ کارگاه فعال
را با حضور بانوان روستایی در استان داریم.
معاون صنایع دستی ادارهکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان
بوشهر از بازگشایی کارگاهها و گالریهای صنایع دستی از دهم خردادماه جاری در
استان خبر داد و گفت: تمامی این کارگاهها در سراسر استان بهدلیل شیوع ویروس
کرونا تعطیل شده بودند که طبق مجوز وزراتخانه و با تائید ستاد مبارزه با کرونا از
دهم خردادماه با رعایت موارد بهداشتی فعالیت آهها از سر گرفته میشود. در این مدت
با همکاری وزرات میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و سازمان تامین اجتماعی برای افرادی
که از بیمه کارفرما برخوردار هستند تمهیداتی در نظر گرفته و عملیاتی شد.
به گفته وی، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، صنعتگران
را تحت حمایت و پوشش بیمه تامین اجتماعی و صندوق بیمه کشاورزان، روستاییان و عشایر
قرار داده و هر ساله با توجه به سهمیه بیمهای که از سوی وزرات اعلام میشود،
افراد واجد شرایط برای برخورداری از این بیمه به صندوف معرفی میشود.
رحیمی در ادامه به راهاندازی سرای صنایع دستی در عمارت مبارکی در
آیندهای نزدیک خبر داد و گفت: در این سرا دستساختهها و صنایع دستی بومی بهصورت
متمرکز عرضه و به فروش میرسد، افزون بر این گالری این معاونت واقع در میدان امام
نیز از دهم خردادماه دوباره فعالیت خود را از سر میگیرد و در این گالری نیز
محصولات بومی استان با مشارکت بیش از ۵۰ صنعتگر هماستانی عرضه میشود که
خوشبختانه با استقبال خوب مردم هم روبهرو شده است.
وی در بخش دیگری از این گفتوگو به تحولاتی که در برخی از صنایع دستی
استان نظیر حصیربافی صورت گرفته اشاره و بیان کرد: صنعت حصیربافی در این استان با
تحول در طراحی از استفاده صرف بومی فاصله گرفته است. حصیربافی از گذشته تاکنون در
بین مردمان جنوب جایگاه ویژهای داشته ولی در سالهای دورتر تولید این محصولات فقط
برای انجام امور نخلداری و یا در محیط خانههای روستایی مورد استفاده قرار میگرفت
و در تولید چند محصول چون کلاه، تک (فرش حصیری)، سبد و زنبیل، ظرف نگهداری نان و سینی
حصیری خلاصه میشد.
معاون صنایع دستی ادارهکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان
با تاکید بر اینکه زمانی که این محصول در زیستبوم خود قرار میگیرد میتواند با
طراحی خلاقانه و ابداعی در جایگاه بالاتر باشد و از بومی صرف فاصله بگیرد که این
مورد در بوشهر، بهتازگی با یک جهش بسیار خوب انجام شده است، تصریح کرد: حصیر
بوشهر از روزمرگی جدا شده و با تحول در طراحی به سمت کاربردی شدن رفته است و همین
موضوع کمک کرده تا در بهترین بوتیک هتلها مورد استفاده قرار گیرد و در بهترین
فروشگاهها عرضه شود.
رحیمی با اشاره به اینکه خوشبختانه صنعتگران بوشهر بهدنبال تلفیق
محصولات هستند و این مورد میتواند گامی دیگر برای ایجاد بازار فروش بهتر در
مقایسه با گذشته باشد، گفت: حصیر در بوشهر با پیشرفت چشمگیر قابلیت پیدا کرده و با
عنوان تکمحصول در گالریها به نمایش گذاشته میشود که این مهم سال گذاشته اتفاق
افتاد.
معاون صنایع دستی ادارهکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و
گردشگری استان در بخش پایانی گفتهای خود به هنر خوسدوزی در جنوب استان اشاره کرد
و گفت: خوسدوزی یکی از رشتههای زیبا و با ظرافت در این استان است که مهر اصالت
جهانی دارد و طراحان مد و لباس میتوانند از این ظرفیت استفاده کنند. تولید این محصولات با توجه به زیستبوم محلی شال و روسری در
شهرستانهای جنوبی است و با الگوسازی بهتر از این ظرفیت بیشتر بهره برده میشود. خوسدوزی
در گذشته با نوار طلا کار میشد که در شرایط کنونی با توجه به بالابودن جهانی قیمت
طلا برای تولید این محصول هنرمندان بوشهری در عسلویه با نوار ویسکوز و در شهرستان
جم از نوار نقره استفاده میکنند. یکی از نکات جالب تولید این محصول
تفاوت در سلیقهها و انتخاب رنگ و جنس است که در دو شهرستان جنوبی و نزدیک به هم این
تفاوت به خوبی دیده میشود. طراحان مد و لباس از سراسر کشور که به این موضوع ورود
کنند؛ زیرا با پارچه تولیدی و کار در این هنر میتوان به تولید تکمحصولی پایان
داد و در طراحی لباسهای مختلف از این هنر استفاده کرد.