الهام بهروزی
بوشهر یکی از استان‌های پیشتاز در عرصه موسیقی نواحی است. موسیقی این خطه به تمامی شور است و زیبایی و هیجان! وقتی در کوچه پس‌کوچه‌های نت‌هایش گام می‌گذارید چنان مسحور و مجذوب نوای منحصربه‌فردش می‌شوید که زمان را گم می‌کنید. موسیقی بوشهری پر از حرکت و فرم‌های نمایشی و نمادینی است که از جنبه‌های مختلف زندگی اهالی جنوب نشات گرفته است.
همه دوستداران موسیقی بوشهری معتقدند که موسیقی اقلیم جنوب پر از رمز و راز است و به‌واسطه همین خصیصه شگفت‌انگیز است که شنیدنش برای مخاطبان همیشه تازگی دارد. این موسیقی دیرینه پیوند جداناشدنی با آیین‌ها دارد که این نشان از فرهنگ غنی و قریحه ناب مردمان هنرمندی است که جزءجزء زندگی آنها با موسیقی گره خورده و مملو از حرکت و تلاش است.
موسیقی بومی بوشهر هیچ‌گاه دچار یکنواختی نمی‌شود؛ چراکه مملو از سازها و آوازهایی است که هر کدام برای بخشی از زندگی مردمان این خطه تعریف شده‌اند و حال و هوای خاص خود را دارند و تکرار در آن نیست. برای مثال مراسم شادی، عزا، عروسی، زیارت، خنته‌سوران و... هر کدام موسیقی و آیین خاص را دارند که در نوع خود کم‌نظیر و مخاطب‌پسند هستند. بدون شک این موسیقی حیات خود را مدیون موسیقدانان و هنرمندان و گروه‌های زبده و خلاقی است که با رعایت امانت به احیا و شناسایی و اجرای آن در کشور و جهان مبادرت می‌ورزند.
آرش نادی یکی از موسیقیدانان موفق و جوان بوشهری است که در این سال‌ها به سهم خود تلاش کرده تا هنر موسیقی بوشهری را با نوازندگی و بازآفرینی قطعات قدیمی زنده نگه دارد. وی متولد سال ۶۱ در بوشهر، آهنگساز و نوازنده سازهاي ضربي و ني‌جفتي است. نادی همچنین مدیر گروه موسیقی «دیار» به خوانندگی غلامرضا وزان است و در حال حاضر به‌عنوان کارمند در شركت سينا اداره بنادر و دريانوردي استان بوشهر مشغول به خدمت است.
به گفته خودش، در نوجوانی ترومپت نخستین سازی بوده که نوازندگی‌اش را آموخته و سپس نوازندگی سازهاي ني‌انبان و ساكسيفون را فرامی‌گیرد. نادی در مدرسه عضو گروه سرود دبيرستان سعادت می‌شود و به همراه این گروه مقام اول كشور را در سال ۷۹ كسب می‌کند و از وی به‌عنوان نوازنده برتر تجلیل می‌شود. از دیگر افتخارات نادی در موسیقی می‌توان به کسب مقام اول گروه سرود کانون امام خمینی (ره) در رامسر به سرپرستی وی و... اشاره کرد.
او بیش از اینکه نوازنده موفقی باشد آهنگساز متبحر و ماهری است که با اشراف با زیر و بم‌های موسیقی بومی قطعات قدیمی و اصیل را بازآفرینی و احیا کرده است و در زمینه آهنگسازی با گروه‌های مطرحی چون «لیمر»، «سماچ»، «نی‌مه» و... همکاری داشته است. نادی ساخت آهنگ آلبوم «بوشهری‌ام» با خوانندگی امیر میرشکاری را عهده‌دار بوده است و در حال حاضر نیز مشغول تهیه و آهنگسازی آلبوم «سی چیشای یارم» با صدای غلامرضا وزان است.
این نوازنده و آهنگساز تاکنون به همراه گروه «دیار» اجراهای متعددی را در داخل و خارج از کشور به روی صحنه برده است که بسیار با استقبال روبه‌رو شده‌اند که از موفق‌ترین آنها می‌توان به اجرای این گروه در فرانسه، ايتاليا، روسيه، يونان، تركيه، گرجستان، امارات، قطر، بحرين، عمان، هند، ارمنستان، مراكش و مالزي اشاره کرد. در ادامه گفت‌وگویی را با آرش نادی مدیر گروه موسیقی «دیار» صورت دادیم که شما را به خواندن آن دعوت می‌کنیم.
آقای نادی نخست بگویید که چطور شد جذب دنیای موسیقی آن هم موسیقی زادگاه خود شدید؟
من به‌طور اتفاقي از مهدكودك با سرودي كه تك‌خواني آن را برعهده داشتم، وارد هنر موسيقي شدم و در دوران ابتدايي و راهنمايي هم پیوسته عضو گروه سرود بودم؛ اما از سال اول دبيرستان (سال ٧٦) موسيقي را به‌طور جدي‌تر با فرا گرفتن ساز تورمپت شروع كردم و كمي بعدتر سازهاي محلي نظير ضرب و تمپو را ياد گرفتم و با گروه «سماچ» به‌عنوان نوازنده ساز ضربي فعالیت حرفه‌ای خودم را آغاز کردم.
موسیقی بوشهر مخاطب را سحر می‌کند و به خلسه‌ای شیرین می‌برد، به نظر شما کدام ویژگی این هنر موجب غالب شدن این حالت بر مخاطب می‌شود؟
خب، اول از همه بايد به اين نكته اشاره كنم كه اكثر موسيقي‌هاي نواحي اين خصلت را دارند و در روح آدم رسوخ مي‌كنند كه یکی از دلایل عمده‌اش مي‌تواند صيقل خوردن اين نوع موسيقي در طي ساليان گذشته باشد؛ اما در رابطه با موسيقي بوشهر باید بگویم كه با توجه به ماهيت شاد آن، ريتم و نواي جادويي ني‌انبان و ني‌جفتي و تاثيري كه صداي اين سازها بر روح انسان مي‌گذارد، باعث برجستگي و متمايز شدن موسيقي ما از ساير موسيقي‌هاي نواحي شده است. مضاف بر آن، با توجه به اينكه فرهنگ‌ها و موسيقي‌هاي مجاور از ساير استان‌هاي همسايه و كشورهاي خليجی وارد موسيقي ما شده و تركيب دلنشيني را به‌وجود آورده كه غالب مردم با شنيدنشان احساس خوبي را تجربه می‌کنند. اين يكي از ويژگي‌هاي موسيقي ماست كه به‌شدت مردم جهان را تحت تاثير خودش قرار مي‌دهد و هميشه بعد از هر اجرا افراد زيادي مي‌آيند و با ما در خصوص زیبایی‌های موسیقی بوشهری صحبت مي‌كنند.
چرا موسیقی بوشهر اینقدر پر از رمز و راز است؟
پاسخ دادن به اين سوال واقعا سخت است؛ اما در پاسخ اين سوال بايد بگویم که اكثر نوازنده‌های قديمي و پيشكسوت از نظر معيشت در تنگنا بودند و شرايط سخت اقصادي، سياسي، فرهنگي، اقليمي و ... كه مردم هم‌دوره آنها متحمل می‌شدند باعث به‌وجود آمدن اين غنا و سحر در نحوه نوازندگي آنها شده بود كه به موسيقي بوشهر هم سرايت کرد.
موسیقی بوشهر موسیقی زایا و منعطف است و این قابلیت را دارد که با موسیقی نواحی و اقوام دیگر آمیخته شود، به‌عنوان یک موسیقیدان چقدر با این گفته موافقید و چقدر از زایایی و انعطاف موسیقی بوشهری در ساختن قطعات جدید و منحصربه‌فرد استفاده می‌کنید؟
ما چندين بار اين تلفيق را انجام داديم و ماحصل كار واقعا خوب بوده است. به‌شخصه معتقد به نوآوري و خلق كردن فضاي جديد در موسیقی هستم البته به شرط حفظ ماهیت اصلی آن.
شما در آهنگسازی تبحر خاصی دارید که نمایانگر اشراف شما بر زوایای موسیقی بوشهری است، این تبحر را چگونه به دست آوردید؟
خب، من از وقتي خودم را شناختم و تصميم گرفتم آهنگسازي كنم به پژوهش مشغول شدم و سعي كردم در بعضي از آهنگ‌هايي كه ساختم از موسيقي بوشهر الهام بگيرم و ساير موسيقي‌هايي كه ساختم متناسب با روحياتم در زمان ساخت آن ترانه بوده است.
در کارنامه شما آهنگسازی آهنگ‌ها و آلبوم‌های فراوانی دیده می‌شود، از میان آنها کدام کارتان را بیشتر دوست دارید؟
يك آهنگ به نام «آشنای دردم» دارم كه هنوز منتشر نشده است و آن را خیلی دوست دارم. البته همه دوستانم که این قطعه را شنیده‌اند دوست دارند و تحت تاثیر آن قرار گرفته‌‌اند، امیدوارم به زودی شرایط مساعد شود و این آهنگ را منتشر کنیم.
موسیقی بومی هم مثل سایر هنرهای دیگر در عصر کرونا دچار انزوا شده است، در این ایام شما چگونه تلاش کردید که فعالیتتان به هر شکلی که هست جان‌دار باقی بماند؟
ما در این شرایط و همزمان با قرنطینه خانگی با رعایت پروتكل‌هاي بهداشتي سه بار اجراي آنلاين داشتيم و همچنين در سه جشنواره بين‌المللي به‌صورت انلاين شركت كرديم و سعی کردیم فعالیت‌مان را حتی در این شرایط ادامه بدهیم و لحظات شادی را مردم بیافرینیم. کرونا هم می‌رود اما مهم این است که در این ایام بتوانیم حال همدیگر را خوب کنیم.
شما با تشکیل گروه «دیار» به‌دنبال احیای کدام ابعاد موسیقی بوشهری هستید و چقدر توانسته‌اید ابعاد زیباشناختانه آن را شناسایی و معرفی کنید؟
من با تشکیل گروه دیار فعاليت‌هاي‌مان را در سه شاخه برنامه‌ريزي كردم؛ نخست با توجه به اینکه استاد وزان خوانندگي كار را به‌عهده دارند، سعي كرديم موسيقي‌هاي قديمي را زنده كنيم و در کنار آن توليد محتواي جديد هم داشته باشیم. دوم، با ايجاد گروه فرم، بسياري از فرم‌هاي آييني را كه سابق بر اين در اقصي نقاط استان اجرا مي‌شدند، زنده کنیم و سوم نوآوری و حضور فعال گروه را در فستيوال‌های خارجي و داخلي برنامه‌ریزی کردیم تا بدین شکل اصالت و غنای موسیقی بومی بوشهر را به دیگر مردمان بشناسانیم.
ساز غالب موسیقی بوشهری نی‌انبان است، آیا این ساز از همان آغاز ساز اصلی موسیقی بوشهر بوده و چگونه شده که این ساز در موسیقی بوشهر این‌گونه جای خود را باز کرد؟
در پاسخ به این سوال باید بگویم که پیش از نی‌انبان ني‌جفتي ساز اصلي موسيقي بوشهر بوده است و ني‌انبان به اين شكل که امروز فراگير شده، در موسیقی بوشهری کاربرد پررنگی نداشت است اما در كنگان و بندر مقام از قدمت زيادي برخوردار است.
غیر از این ساز، سازهای پرکاربرد موسیقی بوشهر کدام هستند؟
سازهاي ضربي زيادی در اين سال‌ها وارد موسيقي بوشهر شدند كه از میان آنها ضرب و تمپو بيشترين كاربرد را دارد و می‌توان گفت بعد از نی‌انبان و نی‌جفتی سازهای تمپو، دمام، دم دم و... پرکاربردترین سازهای موسیقی بوشهری هستند.
آرش نادی در موسیقی به دنبال چیست و چقدر دنیای شگفت‌انگیز موسیقی او را برای ادامه راهش مصمم می‌کند!
موسیقی بوشهر هنری است که با رازهایش هنرمند را مسخر خود می‌کند، در این هنر تمام تلاش را کرده‌ام که ماهیت و اصالت آن را با چاشنی نوآورانه به مخاطب امروز ارائه کنیم. در واقع من هميشه در هر گروهي كه فعاليت مي‌كردم سعي كردم عقايد و موسيقي خودم را دنبال كنم و حرفي از خودم داشته باشم و هيچ وقت دنباله‌رو سايرين نباشم و اين روزها دغدغه من برگزاری كنسرت به‌همراه گروه فرم‌هاي آييني است كه اميدوارم اين اتفاق به‌زودي بیفتد. همچنین راه‌اندازی گروه موسیقی بانوان دیگر دغدغه من است؛ چراکه در این عرصه امروز با موسیقدانان مطرح و موفق بانو روبه‌رو هستیم.
موسیقی بومی امروز در استان و کشور با چه چالش‌هایی روبه‌روست؟
بحث مميزي و نظارت نهادهايي كه در موسیقی تخصصي ندارند، بزرگ‌ترين چالش ما هنرمندان موسیقی است.
وجود پژوهشگران و نوزاندگان جوانی چون شریفیان و... چقدر توانسته دنیای هیجان‌انگیز موسیقی جنوب را به ایران و جهان بشناساند؟
همه هنرمندان بوشهري تلاش ويژه‌اي كرده‌اند تا موسيقي بوشهر را به ايران و جهان معرفي كنند من اسم شخصي را متذكر نمي‌شوم چون خيلي از هنرمندان مآن‌ا در اين راه سختي‌هاي زيادي كشيدند كه نمی‌خواهم به دلیل نداشتن حضور ذهن در این لحظه نامشان از قلم بيفتد ولی آنها با هنرشان توانسته‌اند که موسیقی بوشهر شناخته شود و امروز اغلب پژوهش‌هایی که در حوزه موسیقی بوشهر با آن روبه‌رو می‌شویم حاصل ديدگاه شخصي است و قابل استناد نيست!
سخن پایانی؟
براي همه هنرمندان بوشهري آرزوي موفقيت و پويايي مي‌كنم و اميدوارم به‌زودي سلامت و شادي بر جامعه حكفرما شود و مردم به شرايط عادي برگردند.
