الهام بهروزی:
چند روز پیش
نصب بنری از سوی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری بندر بوشهر در سطح شهر با
محتوای توهینآمیز به موسیقی خیابانی موجی از اعتراض اهالی موسیقی و فعالان فرهنگی
و شهروندان فرهیخته را بهدنبال داشت و هر کدام به سهم خود در فضای اجتماعی به این
نظر سطحینگرانه و توهینآمیز معترض شدند که البته با اقدام بهموقع کمیسیون
فرهنگی شورای اسلامی بوشهر این بنر خیلی زود از سطح شهر جمعآوری شد و در این
رابطه طاهره شمشیری بهجای مدیر سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری بندر
بوشهر از اهالی موسیقی و شهروندان بوشهری عذرخواهی و غائله را ختم به خیر کرد.
بدونشک سرزدن
چنین رفتارهایی از سوی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری که سازمانی عمومی
است، موجب جریحهدار شدن احساسات مردم میشود؛ آن هم مردمی که تار و پود زندگیشان
با موسیقی عجین شده است و با آن مانوس هستند. بدیهی است پیش از این موسیقی خیابانی
کمتر در سطح شهر بوشهر جریان داشت اما در چند سال اخیر در مرکز خرید شهر و بازار
بهویژه در محدوده خیابان لیان شاهد اجرای نوازندگان جوانی هستیم که عموما اجرایشان
با اقبال خوبی هم مواجه میشود؛ چراکه نوازندگان خیابانی قادر هستند با حضور در صحنه
عمومی شهر، منظر شهری را از نظر کیفی از طریق افزایش تعاملات اجتماعی، ایجاد سـرزندگی،
حس مکان و هویتبخشی و... ارتقا بخشند. آنان با انتخاب درست موقعیت و مکان اجرای
موسیقی به لحاظ کالبدی و ذهنی، میتوانند مردم را به توقفی هرچند کوتاه و بهرهمندی
از لذت هنر در خلال روزمرگی تشویق کنند.
مشاهدات نشان میدهد
در یک مکان مناسب مخاطب با شنیدن صدای موسیقی بهصورت کاملا اختیاری مکث و تماشا میکند،
گاه مینشیند و مدتزمانی را صرف بهرهبردن از موسیقی میکند و یا بدون هیچگونه مکثی
در خلال امور روزمره خود از شنیدن موسیقی لذت میبرد.
بدیهی است
موسیقی خیابانی مانند نمایش خیابانی، دیوارنگاری و مجسمه از زمره هنرهای شهری بهشمار
میرود که در دو مقیاس متفاوت خرد و کلان در شهر اجرا میشود اما متاسفانه این هنر
با وجود تاثیرگذاری بر حیاتجمعی شهر، در قیاس با سایر هنرهای شهری کمتر مورد توجه
واقع شده است. به گونهای که صحنه کالبدی- فضایی شهر، جایگاهی مناسب برای اجرای موسیقی
ندارد. بنابراین متولیان شهری برای ترویج نشاد و امید اجتماعی میتوانند فضای
مناسبی را در سطح شهر برای اجرای این ژانر موسیقی فراهم آورند. خوشبختانه امروز
موسیقی خیابانی توانسته نظر موافق برخی از مسوولان را به خود جذب کند و آنها بر
این امر واقف شدهاند که این هنر تکدیگری نیست بلکه ابزاری برای ترویج نشاط و
امید در جامعه است.
استاندار
تهران سال گذشته با به رسمیت شناختن موسیقی خیابانی خواهان حمایت از گروههای
جوانی شده است که در این زمینه در سطح کلانشهر تهران به هنرنمایی میپردازند. استاندار
تهران در این باره گفته است: نواختن موسیقی خیابانی را تکدیگری نمیدانم و
استانداری برای اخذ مجوزهای لازم برای نوازندگان موسیقی خیابانی کمکهای لازم را انجام
میدهد.
انوشیروان محسنیبندپی
در ادامه با بیان اینکه نوازندگان موسیقی خیابانی میتوانند با هماهنگی استانداری تهران
از طریق وزارت ارشاد اقدام به اخذ مجوزهای لازم کنند، افزوده است: نواختن موسیقیهای
خیابانی باعث ایجاد نشاط اجتماعی شده و برای افزایش روحیه مردم مناسب است.
با این اوصاف،
موسیقی خیابانی میتواند از شأن والای هنری بیش از پیش برخوردار شود و به افزایش تعاملات
اجتماعی میان مردم و شهر کمک کند و رفتارهای شهروندی را در مسیر درستی هدایت و شهروندان
را با آداب و رسوم و فرهنگ ملل مختلف آشنا سازد. درحقیقت در بستر این کالبدهای مناسب
است که عوامل دیگر مانند فرهنگ و اقتصاد میتوانند موثرتر واقع شده و یا رویدادهای
جمعی و عمومی بیشتری، مانند تلفیق موسیقی با دیگر هنرهای شهری پدیدار شوند.
بنابراین
موسیقی خیابانی قدمتی دیرینه دارد که خاستگاه آن به دوران باستان برمیگردد و هم
در دوران قبل و هم دوران بعد از اسلام نیز دارای جایگاه بوده است و در مناسبات
حکومتی و اجتماعی کاربرد داشته است. متاسفانه قرار دادن این نوع موسیقی در جایگاه
تکدیگری از سوی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری بندر بوشهر امری
آزاردهنده و برداشتی اشتباه بود که جا دارد این اشتباه جبران شود.
یک شهروند
بوشهری در اینباره به بامداد جنوب گفت: متاسفانه هفت یا هشت روز پیش با بنری در
سطح شهر روبهرو شدم که در آن موسیقی خیابانی تکدیگری دانسته و در زیر آن نوشته
شده بود که «کمک به متکدیان خیابانی، ریختن ئول به جیب افراد سودجو است.» در نگاه
اول تصور کردم که داردم اشتباه میبینم اما باردیگر دقیق نگاه کردم، دیدم نه دارم
درست میبینم و یاد همان اشتباه این سازمان در سال گذشته در نصب بنری در خصوص حجاب
و عفاف افتادم که در آن هم به جایگاه زنان توهین شده بود و هم به آقایان. بعد با
خودم فکر کردم که این سازمان با چه نگرشی دارد به جامعه پیرامون خود و هنر و فرهنگ
و دیگر مسائل نگاه میکند که هر سال با یک اقدام این چنینی احساسات من شهروند را
جریحهدار میسازد و حتی حاضر به عذرخواهی هم نیست!
این بانوی
جوان که تمایلی به معرفی خود نداشت، در ادامه با تاکید بر اینکه موسیقی هنری یکی
از هنرهای شهری است که در کشورهای توسعهیافته و حتی کلانشهرهای ایران در حال
اجراست، افزود: این هنر مخاطبان خودش را دارد و مانند تئاتر خیابانی رسالتی بر
شانه دارد و رسالتش هم امیدبخشی و شادابی است. از دید من، این هنر به فضای شهری
روح و لطافت میبخشد. برای مردم گذر خاطرهسازی میکند و به آن مکان هویت میدهد.
در حقیقت در حکم یک نشانه است که آن نقطه از شهر را به مکانی خاطرهانگیز و به
یادماندنی برای اهالی شهر بدل میکند.
وی در پایان
با اشاره به اینکه متاسفانه موسیقی خیابان که بهدنبال رفتارهای اجتماعی، امکانات و
حیات جمعی، رشد و متناسب با زمینه خود ظهور کرده است، بهدلیل ناآگاهی مسوولان
شهری از هویت آن امروز ناشناخته مانده و هنری دمدستی معرفی شده است، تصریح کرد:
این در حالی است که نوازنده موسیقی خیابانی، فضای شهری را مبدل به سن سالن موسیقی میکند.
او از تمامی عوامل مداخلهگر مانند ترافیک، سـروصدای عمومی، سرما، گرما، باران و برف
میگذرد و کاربر فضا را با موسیقی خود درگیر میکند. این نوع از هنر شـهری همانطور
که میتواند نمادی از فرهنگ، آداب و رســوم و ارزشهای یک جامعه باشــد در عین حال
پلی برای ارتباط با فرهنگ جوامع دیگر نیز ایجاد میکند. همچنان که از تاریخ برای نمود
خود بهره میگیرد، بخشی از تاریخ و هویت یک شهر میشود.
شهروند دیگری
نیز در خصوص نقش موسیقی خیابانی در ترویج نشاط در جامعه به بامداد جنوب گفت:
آذرماه سال گذشته فرصتی دست داد به همراه مادرم که به اقتضای سنش بیشتر گرایش به
خانهنشینی دارد برای خرید به بازار برویم که در حین خرید گذرمان به خیابان لیان
افتاد که آنجا با دو جوان نوازندهای روبهرو شدیم که خیلی شکیل و مسلط داشتند
اجرا میکردند و جمعیتی هم دور آنها جمع شده بودند و برخی هم فیلم میگرفتند. من
چون عجله داشتیم آمدم که زود از آنجا دور شوم ولی وقتی چند قدم برداشتم متوجه شدم
که مادرم نیست برگشتم و به عقب نگاه کردم و دیدم مادرم هم ایستاده و دارد به این
اجرا نگاه میکند و برگشتم و چند دقیقهای از شنیدن این موسیقی لذت بردم. بعد که
از آن جمع فاصله گرفتیم متوجه شدم که مادرم خوشحال است و من هم با دیدن خوشحالیاش
ذوق کردم. مادرم بهم گفت که خیلی سال میشود که موسیقی خیابانی ندیده و امروز با
دیدن این اجرا روزهای خوش جوانی برایش تداعی شده است.
گلاره جلالی
در ادامه با تاکید بر اینکه موسیقی خیابانی در حقیقت ابزاری برای انتقال شادی و
روحیه به جامعه است، افزود: نمیدانم سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری بندر
بوشهر بر چه اساسی این هنر را با گدایی کردن برابر دانسته است! فکر میکنم این یک
برداشت پوچ و بیاساس است که از نبود دانش فرهنگی آنها سرچشمه میگیرد؛ چراکه
موسیقی ظرفیتی است که میتواند خمودگی فضای عمومی را برای مردم گذر قابل تحمل کند؛
حتی اگر نایستند و با عجله از آنجا عبور کنند! تجربه نشان داده است که موسیقی
زمانی که در فضای عمومی شهرها پخش میشود در نزد اغلب شهروندان شنیدنی است و نگاه
آنها را به خود جذب میکند. بنابراین سازمان فرهنگی شهرداری بوشهر بهعنوان یک
دستگاه فرهنگی موظف است که بستر مناسب را برای ترویج هنرهای شهری نظیر تئاتر
خیابانی، موسیقی خیابانی و دیوارنگاری و... فراهم آورد نه اینکه مقابل آنها
بایستد و هویت آن را خدشهدار کند!
این شهروند در
پایان با تاکید بر اینکه پاسخگویی بــه نیاز اقتصادی و یا درآمدزایی مهمترین عامل
حضور نوازندگان خیابانی اعم از ثابت و دورهگرد در تمام نقاط شهر است، افزود:
البته در برخی موارد هم اجرای موسیقی خیابانی از سوی نوازندگان تنها بهمنظور ارائه
هنری است ولی در اغلب مواقع هدف اصلی نوازنده درآمدزایی در کنار ارائه هنر خود است،
بنابراین نوازنده نیازمند مخاطب بیشتر است و میطلبد که مسوولان شهری بهمنظور
ترویج شادی و امید در جامعه بهویژه در این روزهای کرونایی و گرانی سرسامآور بستر
لازم را برای رشد هنرهای شهری فراهم آورند.
در پایان این
گزارش یادآوری میشود، موسیقی خیابانی یکی از هنرهای شهری تاثیرگذار و ابزاری برای
ترویج نشاط و امید در جامعه است که امید میرود مسوولان با شناخت جایگاه و اهمیت
آن در زمینه بسط و معرفی بیش از پیش آن تلاش و همت کنند.