کریم جعفری

در طول روزهای گذشته خبرهای بسیاری در مورد تجهیزات بسیار زیادی که از ارتش افغانستان به‌دست طالبان افتاده، سخن گفته شده و عده‌ای هم این مساله را چنان بزرگ کرده‌اند و به گونه‌ای نوشته‌اند که امروز طالبان از همه ارتش‌های منطقه قوی‌تر است. اما آیا همه واقعیت این است؟ آیا واقعا طالبان امروز به یک قدرت تبدیل شده و سزاوار این همه پرداختن است؟ آیا این 85 میلیارد دلار سلاحی که گفته می‌شود، می‌تواند طالبان را به چنان جایگاهی برساند که آن عده‌ای بترسند.

برخی هم خوشمزگی را به نهایت رسانده و در قالب نظریه توطئه و مسائل آنچنانی می‌نویسند که امریکایی‌ها به عمد این همه سلاح را برای طالبان جا گذاشتند تا برای ایران دردسر درست کنند! در ادامه به این مساله اشاره خواهیم کرد که آیا این اظهارنظرها و دیدگاه‌ها، درست بوده است؟

به نوشته یک روزنامه انگلیسی که در حال حجم دادن به میزان تسلیحات در اختیار طالبان است، به ندرت این گروه شاهد یک چنین تغییر آزاردهنده و روشنی در ظاهر و قابلیت‌هایش بوده است! به‌نظر می‌رسد که حتی دیلی میل هم در این زمینه به دام ظواهر افتاده است. به‌صورت مشخص و آن چیزی که ما دیده‌ایم، حالا لباس‌های طالبان از صندل و لباس سنتی جایش را به چکمه نظامی و یونیفرم‌های استتار نظامی داده است.دیگر خبری از تفنگ‌های کلاشنیکف نیست و به جایش طالبان تفنگ‌های مجهز به دوربین ام ۴ که مخصوص کلاه سبزهای امریکا است را حمل می‌کنند.

این هم نکته درستی است که ۱۵ سال قبل به ندرت نیروهای طالبان کلاه محافظ روی سرشان داشتند. اما امروز کلاه محافظ سر آنها حتی از آنچه که سربازان انگلیسی دارند گران‌تر و پیشرفته‌تر است. همچنین به‌نظر می‌رسد که این گروه به بی‌سیم‌های محبوب کلاه‌سبزهای امریکا که از مدل پیشرفته MBITR-2 که اکثر پرنسل متعارف ارتش انگلیس به آنها دسترسی ندارند دست پیدا کرده است. این بی‌سیم‌ها در اختیار نیروهای دولتی افغانستان قرار می‌گرفتند. در حالی که تسلیحات آنها به‌نظر تمیزتر بوده و بهتر نگهداری شده است، یونیفرم‌هایشان هم شسته شده و اتو کشیده به‌نظر می‌آیند و آنها به سبک سربازان انگلیسی سلاح‌هایشان را به‌دست می‌گیرند.

البته داستان‌سرایی در مورد توانمندی‌های طالبان به همین مطالب ختم نمی‌شود، برخی از رسانه‌های داخلی ما گفته جیم بنکس، نماینده جمهوری‌خواه کنگره امریکا را بازنشر کرده‌اند که خود پر از اشکال است؛ او گفته که «طالبان اکنون بیشتر از ۸۵ درصد کشورهای جهان بالگردهای بلک هاوک در اختیار دارد. همچنین یک مساله هشداردهنده این است که این گروه همچنین دستگاه‌های شناسایی و گردآوری اطلاعات بیومتریک را نیز به‌دست آورده که می‌تواند به آنها در شناسایی افغان‌های همکار با نیروهای ائتلاف خارجی که هنوز خیلی‌هایشان در این کشور گرفتار بوده و ممکن است توسط طالبان گروگان گرفته شوند، کمک کند!».

بگذارید از همین بالگردهای بلک‌ هاوک شروع کنیم؛ بالگردهایی که هنگامی که در اختیار ارتش افغانستان قرار گرفتند همگی دست دوم بوده و به قولی زیادی ارتش امریکا بودند که با هزار منت به ارتش منحل‌شده افغانستان داده شدند. مگر چند کشور دنیا بلک هاوک دارند که طالبان باید بیش از 85درصد آن‌ها چنین بالگردهایی در اختیار داشته باشد؟ مگر قرار است همه ارتش‌های دنیا به چنین بالگردهای مجهز باشند؟ این نکته را هم خدمت شما عرض کنم در زمان حضور نظامیان و مستشاران امریکایی در افغانستان، ارتش این کشور نمی‌توانست بیش از 25درصد توان بالگردی خود را فعال کند!

حتی بالگردهای MD530 هم همین سرنوشت را داشتند. وقتی ارتش افغانستان که مستظهر به حمایت مستقیم امریکا و مستشاران مقیم این کشور نمی‌توانست از همه توان بالگردی خود استفاده کند، طالبان چگونه می‌خواهد این بالگردها را پرواز دهد؟ این مساله در مورد همه تجهیزاتی که از امریکایی‌ها و سایر کشورهای حاضر در افغانستان باقیمانده هم صدق می‌کند. به‌عنوان مثال، ده‌ها فروند هواپیمای سوپر توکانو ساخت برزیل در ارتش افغانستان خدمت می‌کرد، اما آیا طالبان واقعا می‌تواند این هواپیماها را پرواز دهد؟ اصلا گیریم که خلبان آن را هم داشت، مگر می‌شود بدون خدمات پشتیبانی و قطعات دست به چنین کاری زد؟

کشور ما با این همه نیروی متخصص، دانشمند و کاربلد، همچنین وجود زیرساخت‌های صنعتی قابل توجه پس از خروج مستشاران امریکایی با مشکلات عدیده‌ای دست‌وپنجه نرم کرد و حتی تا همین سال‌ها هم در برخی موارد برای به پرواز درآوردن پرند‌ه‌های خود با مشکل قطعه روبه‌رو بوده است. شاید ساده‌ترین نمونه، همین اف14 و سی‌130 است. هر چند امروز بسیاری از موانع پشت سر گذاشته شد، ولی نگاه کنید که برای رسیدن به چنین مرحله‌ای چه مرارت‌ها و چه مشکلاتی پشت سرگذاشته شد و چه زمان درازی برای خودکفایی توسط نیروهای نظامی و مجموعه وزارت دفاع صرف این کار شد.

یکی به من بگوید طالبان امروز هزاران خودروی نظامی در مدل‌های مختلف دارد، اما وقتی قطعات این خودروها نرسد دقیقا می‌خواهد چگونه از آن‌ها بهره‌برداری کند؟ شاید یکی بگوید پاکستانی‌ها به کمک طالبان خواهند آمد؟ آخر با کدام پول؟ و باز هم با کدام قطعه و خدمات؟ طالبان تا چند ماه دیگر می‌تواند با تجهیزات بر جای مانده توسط امریکایی‌ها، آن هم در حوزه انفرادی قیافه بگیرد و بعد از گذشت این مدت زمان وقتی پوتین‌ها و لباس‌ها مستهلک شدند، به همان کفش اسپرت و لباس قدیمی خود روی خواهند آورد. دنیایی از تجهیزات هم در اختیار طالبان باشد، هیچ نیازی به ترسیدن و این همه تبلیغ نیست. وقتی دانش، زیرساخت و قطعه نباشد پیشرفته‌ترین آن نیز آهن قراضه‌ای بیش نیستند...