صادق راستگو

همانگونه که در یادداشت قبل آمد، نشست وزرای خارجه کشورهای عضو گروه 7 در لیورپول انگلیس برگزار شد. نشستی که با محوریت مقابله با روسیه برگزار شد و به‌نظر می‌رسد یکی از معدود اقدام‌های کشورهای غربی در برابر روسیه خواهد بود که به ادعای این کشورها قصد حمله نظامی به اوکراین را دارد. اینکه آیا روس‌ها واقعا قصد چنین اقدامی را دارند یا نه، جایش در این مبحث نیست؛ اما موضوع اصلی این است که این کشورها واقعا در برابر اقدامی عملی روس‌ها هیچ کاری نخواهند کرد. در حالی همه کشورهای غربی در قالب این نشست اعلام موضع کرده‌اند که شواهد می‌گوید برای روس‌ها چندان اهمیتی ندارد.

پس از گفت‌وگوی چند روز پیش روسای جمهور روسیه و امریکا، این انتظار می‌رفت که شرایط کمی آرام شده و موضوعات به‌صورت ویژه و به‌دور از تنش حل‌وفصل شودغ اما حرف‌های مگویی در این دیدار مجازی بوده که کشورهای غربی به‌ویژه امریکا را نگران کرده و برای روس‌ها پیام‌های خوشایندی در پی داشته است. اینکه جو بایدن تاکید می‌کند در‌صورت حمله روسیه به اوکراین «هیچ سرباز امریکایی را به اوکراین نخواهد فرستاد و صرفا این کشور را با تحریم‌های شدید اقتصادی تنبیه خواهد کرد»، در مسکو مقامات باید نادان باشند که ندانند، دارد چه اتفاقی می‌افتد.

به‌نظر، برای امریکا و اروپا مسجل‌شده که روسیه می‌خواهد به اوکراین حمله کند، این کشورها هم به دلیل مشکلات شدید اقتصادی و بحران‌های اجتماعی که منجر به درگیری‌های سیاسی میان خود آن‌ها شده، انسجام لازم را برای کمک عملی به اوکراین ندارند. حتی چنگ و دندان نشان دادن سربازان ملکه بی‌دندان انگلیس هم بُرّندگی لازم را نداشته است؛ چراکه اگر این مسائل اثر گذار بود، نیازی به برگزاری نشست وزرای خارجه کشورهای عضو گروه 7 نبود که سر تا پای بیانیه پایانی خود را صرف حمله به روسیه و هشدار به مسکو در برابر اوکراین کرده‌اند.

در پیش‌نویس این بیانیه که توسط منابع مطلع این نشست تایید شد، هشدار داده شده است:‌ روسیه نباید کم‌ترین شکی داشته باشد که تجاوز نظامی بیشتر به اوکراین پیامدهای بزرگ و هزینه سنگینی خواهد داشت. همچنین اعضای این گروه از روسیه خواستند برای حل بحران با اوکراین به ابزار دیپلماتیک متوسل شود. ما بر تعهد تزلزل‌ناپذیر خود به حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین و همچنین حق هر کشور مستقلی برای تعیین آینده خود تاکید می‌کنیم. ما از روسیه می‌خواهیم تنش‌زدایی کند، کانال‌های دیپلماتیک را دنبال کرده و به تعهدات بین‌المللی خود در شفاف‌سازی فعالیت‌های نظامی پایبند باشد.

آنچه در این بیانیه آمده، برای روس‌ها بسیار خوشایند است. اگر قرار بود پاسخی نظامی داده شود، باید وزرای دفاع و فرماندهان ارتش گرد هم می‌آمدند، کما اینکه کشورهای اروپایی به تنهایی قادر به دفاع از اوکراینی نیستند که بخش قابل توجهی از مردم آن حامی روسیه هستند، بخشی که در تبلیغات رسانه‌های غربی‌ها گم شده و کسی در کشور ما نیز آن را نمی‌بیند. با همه این احوال، بحران میان روسیه و اوکراین، نقطه‌چین‌های جدید را در حوزه سیاست بین‌الملل به ما نشان می‌دهند. عزم روس‌ها برای جلوگیری از حضور ناتو در اوکراین بسیار جدی‌تر از آن چیزی است که برخی کشورهای غربی فکر می‌کنند.

آنچه سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در مورد بیانیه گروه 7 گفته، قابل توجه است. «ماریا زاخارووا» در کانال تلگرام خود نوشت: کشورهای گروه ۷ از روسیه و اوکراین دعوت کردند تا به میز مذاکره بازگردند؛ اما این گروه با انجام این کار، نشان داد که قادر به پذیرفتن مسوولیت اشتباهات خود در خصوص اوکراین نیست. تعداد چنین اشتباهاتی از سوی کشورهای عضو گروه 7 بسیار زیاد است که مداخله در امور داخلی اوکراین که باعث شد چنددستگی مرگباری در جامعه اوکراین ایجاد شود، از جمله این اشتباهات است و تمایل نداشتن به همکاری با کی‌یف برای اجرای توافقات مینسک با هدف تبدیل درگیری داخلی اوکراین به مذاکرات و مسوول دانستن روسیه در اشتباهاتش، از دیگر اشتباهات این گروه است. روسیه و اوکراین نباید پای میز مذاکره کشیده شوند، بلکه خود اوکراینی‌ها (دولت اوکراین و بخش دیگر اوکراین (منطقه دونباس) باید به پای میز مذاکره می‌آمدند.

در همین رابطه، سخنگوی کرملین در واکنش به خبرسازی‌ها و جوسازی‌های اروپایی‌ها در مورد حمله این کشور به اوکراین گفت: ظاهرا این تنها خود امریکایی‌ها هستند که چنین ادعایی را به‌عنوان حقیقت می‌پندارند و فکر می‌کنند که مربوط به کمپین انتشار اخبار دروغ نیست! هنوز مشخص نیست آیا دولت بایدن بیشتر از دولت ترامپ توافقات را پیگیری کرده و روی این پیگیری مصر است یا خیر.

با همه این احوال، ما به‌عنوان یک ایرانی باید این مسائل و موارد را با دقت بسیار زیاد تعقیب کرده و نسبت به آن‌ها بی‌تفاوت نباشیم. ما به‌عنوان کشوری که ادعای بزرگی در سطح جهان دارد، باید این درگیری‌ها و اختلافات را به‌عنوان فرصت نگاه کنیم. اینکه دولت امریکا از یک‌سو از چین می‌خواهد تا نفت از ایران خریداری نکند و از سوی دیگر هم چین را بزرگ‌ترین دشمن امریکا و جهان غرب می‌نامد، نشان می‌دهد که اگر بازیگری فعال در عرصه جهانی نباشیم، قافیه را باخته‌ایم.