کریم جعفری
درگیری بین روسیه با کشورهای اروپایی بر سر
اوکراین در حال جدیتر شدن است. اروپاییها در کنار امریکا که بهخوبی میدانند در
صورت حمله روسیه به اوکراین هیچ ابزار عملی برای کمک به کیف ندارند، فقط و فقط به
تهدید روسیه دل بسته و امیدوار هستند که این تهدیدها عامل بازدارندهای در برابر
مسکو باشد. اروپاییها که حتی فکر حمله ارتش روسیه به اوکراین هم آنها را وحشتزده
میکنند با تحریکات انگلیس و امریکا هر روز بر دامنه فشار و تهدید علیه روسیه
افزوده به این امید که شاید کارگر افتد.
اگر به کنشها و رفتارهای کشورهای غربی در طول
هفتههای گذشته دقت کرده باشید، آنها نشستها، بیانیهها، دیدارها و در نهایت هم
رفتارهای تندی علیه روسیه اتخاذ کرده و به این روند ادامه میدهند. آخرین این
اقدامات در دیدار سران اتحادیه اروپا صورت گرفت که در هفتهای که گذشت در بروکسل
برگزار شد. موضوع مهم برای کشورهای غربی این است که میدانند، نمیتوانند دست به
اقدام نظامی علیه روسیه بزنند و درد بزرگتر برای آنها این است که میدانند،
رهبران روسیه بهخوبی بر این موضوع واقف هستند.
اقدام دولت جدید آلمان، همزمان با نشست بروکسل در
اخراج دیپلماتهای روس از برلین شاید آخرین واکنش اروپاییها نباشد؛ اما اولین
واکنش از طرف دولت جدید آلمان به شمار میرود که در کشورش در دوران حکومت آنگلا
مرکل تلاش وافری داشت تا مشکلات با روسیه را از مسیر گفتوگو حلوفصل کند؛ چرا که
مرکل بهخوبی به اهمیت جریان گاز برای اروپا و بهخصوص آلمان آگاهی داشت و میدانست
هر تنشی میتواند مسیر را برای دورتر شدن از روسیه و قطع جریان انرژی در آلمان
متوقف کند.
با این حال، در در تازهترین بیانیه سران اتحادیه
اروپا بهخوبی میشود سایه ترس، دودلی و ناتوانی از یک اقدام عملی را دید، این
بیانیه در صورت تدقیق در کلمات آن، دستاوردهای بسیاری دارد و میتواند عمق فلاکت
کشورهای اروپایی را در برخورد با یک کشور که روسیه باشد، نشان دهد. این ناتوانی در
حالی صورت میگیرد که قدرت اقتصادی، نظامی و جمعیتی این اتحادیه چند برابر روسیه
است و آنها میتوانند بهخوبی از پس این کشور بر بیایند؛ اما اینکه چرا آنها را
وحشت گرفته، سوال جالبی خواهد بود.
رهبران اتحادیه اروپا در تازهترین نشست خود با صدور بیانیهای گفتند: هر
گونه تهاجم از سوی روسیه علیه اوکراین «پیامدهای سنگینی» در پی خواهد داشت و با همکاری
امریکا و انگلیس بهعنوان متحدانمان «اقدامات محدود کنندهای» علیه روسیه انجام خواهیم
داد. پیش از این تحریمهای اقتصادی به علت الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه در سال
۲۰۱۴ و اقداماتی که غرب آنها
را بهعنوان «تهاجم فزاینده» روسیه میبیند، اقتصاد روسیه، انرژی و بخشهایی از این
کشور را مورد هدف قرار داده است.
خبرگزاری انگلیسی رویترز در این زمینه در گزارشی نوشته است: «گرچه نوع تحریمها
علیه روسیه در این نشست مورد بحث قرار نگرفت؛ اما دیپلماتها گفتهاند که اقدامات جدید
میتواند هدفگیری الیگارشهای روسیه، ممنوعیت معاملات اتحادیه اروپا با بانکهای خصوصی
روسیه و احتمالا قطع ارتباط تمامی بانکهای روسیه با سیستم «سوئیفت» که حیاتیترین
نقلوانتقال بینالمللی است را شامل شود!». رفتن اروپاییها به سراغ محروم کردن
روسیه از سوئیفت، رسما بیانگر آن است که ابزارهای غرب در مقابله با روسیه، بسیار
کند شده است.
همانطور که امریکا و متحدانش در ناتو بهدنبال جلوگیری از هرگونه
«حمله احتمالی» روسیه به اوکراین و «کاهش» خطر روسیه برای غافلگیری هستند، هشدارها
در نشست اتحادیه اروپا از «مستقیمترین» هشدارها در هفتههای اخیر بود. خیلی از متحدان ناتو همچنین
از اعضای اتحادیه اروپا هستند. کریسیانیس کارینس، نخستوزیر لتونی به خبرنگاران گفت:
ما واقعا با یکسری از حملات از جمله استفاده ابزاری از مهاجران خاورمیانه در مرز بلاروس
با اتحادیه اروپا، قیمت بالای گاز طبیعی روسیه و «اطلاعات نادرست» روسیه روبهرو هستیم.
من همه آنها را مرتبط میبینم.
شواهد نشان از آن دارد که غربیها همچنان روسیه را خطرناک میدانند،
مساحت زیاد این کشور در کنار منابع بزرگ زیرزمینی، داشتن میزان قابل توجهی نفت و
در اختیار بودن بزرگترین ذخائر شناختهشده گاز جهان و البته هزاران کلاهک اتمی
شاید بخشی از این واقعیت باشد. در حالی که غربیها در تلاش بودند تا روسیه را باز
هم تجزیه کرده و کوچکتر کنند، رهبران کرملین انگیزه بسیار بالایی برای گسترش
قلمرو خود به منظور تثبت امنیت و دور کردن خطر دارند، مسالهای که برای کشورهای
اروپایی قابل پذیرش نیست.
در مسکو بهنظر پوتین به خوبی دندانهای رهبران غرب را شمرده و قدرت گاز
گرفتن آنها را میداند. او یکبار در مورد کریمه تجربه برخورد با اروپاییها و
امریکا را دارد... در برابر این فشارها و تحریمها؛ اما روسها هم واکنش نشان داده
و میدهند. سخنگوی کرملین در مورد تهدید برای فشار بر مسکو یادآور شده که «مسکو اگرچه
با محدودیتها سازگار است؛ اما واکنشی متقابل به این تحریمها خواهد داشت». بهنظر
میرسد که منظور پسکوف این است که این اولینبار نیست که غربیها اقدام به تحریم
روسیه میکنند.
او با بیان اینکه این ما نبودیم که چنین تحریمهایی را وضع کردیم و مطرح
کردن این مساله به ما مربوط نمیشود. میدانید که ما یکسری اقدامات مقابلهای داریم
که اجرایشان میکنیم، افزود: ما همچنان بر اساس قوانین بینالملل، تحریمهای اتحادیه
اروپا را غیرقانونی میدانیم و از همه مهمتر، باید بگوییم که آنها با چنین تحریمهایی
به اهدافشان نمیرسند.