ابوعلی زرین قلم

دومین بخش از هفتمین دور مذاکرات ایران و کشورهای عضو برجام در وین روز جمعه به پایان رسید. قرار است هفته آینده نمایندگان کشورهای درگیر بار دیگر راهی اتریش شوند تا در هوای سرد وین شاید به توافق برسند. از روز جمعه تا لحظه نگارش این گزارش، نقطه‌نظرات و دیدگاه‌های مختلف و متفاوتی در مورد مذاکرات منتشرشده که نشان می‌دهد هر یک از طرفین از نگاه خودش به ماجرا نگاه می‌کند. برای ایران، مهم‌ترین و اصلی‌ترین موضوع، پایان همه تحریم‌ها است تا کشورمان به تعهدات هسته‌ای خود بار دیگر بازگردد.

معاون وزیر خارجه ایران در گفت‌وگو با المیادین در مورد آخرین نتایج مذاکرات وین با بیان اینکه در دور هفتم مذاکرات رویکرد خود نسبت به پیش‌نویس‌های شش دور گذشته را مطرح کردیم، گفت: مساله مهم این است که طرف دیگر مذاکرات با رویکرد ما به‌عنوان پایه و اساس دور جدید مذاکرات موافقت نمی‌کرد.

به گفته علی باقری، مجموعه۱+۴ بعد از یک هفته مذاکرات فشرده با رویکرد ایران که در پیش‌نویس مطرح کردیم، موافقت کرد. اکنون دو پیش‌نویس جدید داریم؛ یکی درخصوص برداشت تحریم‌ها و دومی درخصوص اقدامات هسته‌ای. این دو پیش‌نویس اساس مذاکرات در دور جدید خواهند بود.

این در حالی است که معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام در صفحه توئیترش با ارائه توضیحاتی درباره دور هفتم مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در وین نوشت: دور هفتم منطق و هدف مخصوص به‌خود را در سه مرحله داشت: 1. وارد کردن هیات جدید مذاکره‌کننده ایران در مذاکراتی ادامه‌دار و نسبتا کامل از نظر رویه امور، 2. مذاکره درباره ایده‌های جدید بالقوه دولت جدید [ایران]؛ 3. بررسی اینکه آیا هر یک از هیات‌های مذاکره‌کننده دیگر مایلند این ایده‌ها در متن اصلی، _مبنای پذیرفته‌شده برای نتیجه نهایی مذاکرات وین_ بگنجانند یا نه.

مورا ادامه داد: دور 5/7 (اشاره به وقفه ایجادشده در جلسات کمیسیون مشترک برجام در این دور از مذاکرات) درباره وظیفه سوم، سخت‌ترین مورد از وظایف یاد شده بود. دور هفتم در غیر این صورت، ناقص می‌ماند. حالا ما مبنایی مشترک داریم که فصل لغو تحریم‌های آن در منطق درونی‌اش کمی متفاوت است؛ اما با این حال، مشکل خاصی نیست.

از سوی دیگر نماینده دائم روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین در گفت‌وگو با خبرگزاری تاس درباره نتایج دور هفتم مذاکرات وین گفت: شرکت‌کنندگان در این گفت‌وگوها راه را برای ویرایش اسناد موجود باز کرده‌اند. اکنون مسیر برای ویرایش سندهایی که روی میز مذاکره وجود دارد، مشخص است، این، اصلی‌ترین نتیجه این دور از مذاکرات است.

میخائیل اولیانفت با بیان اینکه شرکت‌کنندگان در مذاکرات تا حدی به یکدیگر عادت کرده‌اند. من فکر می‌کنم که ما و طرف‌های غربی شروع به درک بهتری از این کرده‌ایم که گام‌های بعدی درست کدام است، افزود: هیات روسی دشواری‌های مذاکرات را درک کرده و نتیجه مذاکرات تا به امروز انتظارات طرف روسی را برآورده کرده است. نکته اصلی این است که هیچکس به‌دنبال تخریب شش دور قبلی رایزنی‌ها نبود.

نماینده روسیه در مذاکرات وین همچنین خاطرنشان کرد: سایر شرکت‌کنندگان در این مذاکرات رویکرد محترمانه‌ای نسبت به عناصر جدید در موضع ایران از خود نشان دادند. این، بسیار مهم بود و ما به آن دست یافتیم. سایر طرف‌های مذاکره‌کننده در وین، ازجمله اروپایی‌ها پس از یک کشمکش طولانی، بسیاری از اصلاحات در ارتباط با موضوعات هسته‌ای را که طرف ایرانی پیشنهاد داده بود، پذیرفته‌اند.

با همه این اوصاف، این طرف امریکایی است که باوجود اظهارنظرهای مثبت در رسانه‌ها در حوزه عملیاتی هیچ گامی بر نمی‌دارد و صرفا می‌خواهد جریان مذاکرات، آنگونه که دوست دارد پیش رفته و به نتیجه برسد. در این رابطه معاون سخنگوی وزارت امورخارجه امریکا در نشست خبری هفتگی خود درباره وقفه ایجادشده در مذاکرات وین و زمان ازسرگیری دوباره این رایزنی‌ها گفت: همانطور که می‌دانید دور هفتم مذاکرات در وین روز جمعه متوقف شد؛ اما من هنوز نمی‌توانم پیش‌بینی کنم که چه زمانی دوباره از سرگرفته خواهد شد. رابرت مالی (نماینده ویژه امریکا در امور ایران) نیز باتوجه به وقفه ایجادشده به واشنگتن بازمی‌گردد.

بنابر گزارش وب سایت وزارت امورخارجه امریکا، پورتر ادامه داد: آنچه می‌توانم بگویم، این است که اولویت ما همچنان از سرگیری سازنده مذاکرات با تمام طرف‌ها برای رسیدن به یک توافق و اجرای آن در جهت بازگشت متقابل به پایبندی کامل به برجام است؛ اما هنوز زود است بتوان، گفت که آیا ایران با رویکرد سازنده به مذاکرات بازگشته است، یا خیر.

اما مشاور امنیت ملی امریکا پس از پایان دور هفتم مذاکرات وین مدعی شد که این رایزنی‌ها به‌خوبی پیش نمی‌رود.

جیک سالیوان با بیان اینکه دولت بایدن پس از برگزاری دور هفتم مذاکرات وین، باوجود اینکه قدرت‌های جهانی، از جمله چین و روسیه متحد شده‌اند، هنوز راه بازگشت به توافق هسته‌ای احیا شده با ایران را نمی‌بیند، ادامه داد: مذاکرات به‌گونه‌ای خوب پیش نمی‌رود و هنوز راه بازگشتی (به توافق) نداریم.

این مقام امریکایی در راستای خط‌دهی به سیاست‌ها و همچنین تزریق نگاه امریکایی به مذاکرات به‌منظور اثرگذاری بر رفتار ایرانی‌ها افزود: آنچه خوب پیش می‌رود، اتحاد ما با شرکای اروپایی‌مان و همسویی بیشتر با چین و روسیه است. من فکر می‌کنم که ایران نیز به‌طور فزاینده‌ای درک کرده است که باید به شکل سازنده و جدی به میز مذاکره بیاید و اینکه صبر ما نامحدود نیست.

سالیوان در بخش دیگری از اظهارات خود با اشاره به توسعه برنامه هسته‌ای کشورمان در ماه‌های اخیر خاطرنشان کرد: از زمان خروج واشنگتن از برجام، تهران به گسترش فعالیت‌های هسته‌ای خود ادامه داده است. اکنون مشخص شده است که بازگشت به پایبندی متقابل در سال جاری دشوارتر از آنچه می‌خواستیم ببینیم، است.

در پایان باید گفت که وزارت امور خارجه روسیه روز شنبه در ارتباط با مذاکرات ایران و ١+٤ در وین برای احیای توافق هسته‌ای بیانیه‌ای منتشر و در آن تاکید کرد، مسکو انتظار دارد که دور هشتم گفت‌وگوها درخصوص بازگرداندن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) بتواند به حصول یک توافق سریع و مورد قبول طرفین منجر شود، چراکه تمام طرف‌های مذاکره‌کننده آمادگی لازم برای به‌کارگیری تمام تلاش خود را نشان داده‌اند. وزارت امورخارجه روسیه در بیانیه خود آورده است که در ۱۷ دسامبر (۲۶ آذرماه) کمیسیون مشترک برجام به دور هفتم مذاکرات وین برای احیای اجرای کامل توافق هسته‌ای پایان دادند.