الهام بهروزی

رمضان امیری یکی از چهره‌های تاثیرگذار تئاتر جنوب بود که نقش بسزایی در ترویج و نگارش نمایشنامه‌های بومی داشت. به گفته اهالی تئاتر بوشهر و شاگردان وی، امیری نه تنها نویسنده و کارگردانی خلاق و صاحب‌اندیشه بود، بلکه پدر و حامی مهربان و نجیبی برای هنرآموزان جوان این خطه بوده است.

جهانشیر یاراحمدی، پژوهشگر تئاتر بوشهر در کتاب «ادبیات نمایشی در بوشهر» در خصوص نقش‌آفرینی رمضان امیری در عرصه نمایشنامه‌نویسی بوشهر آورده است: «امیری در حوزه نمایشنامه‌نویسی کارهای خاصی انجام داده است. مثلا او نخستین کسی است که نمایشنامه‌های بومی نوشته است. نمایشنامه‌ای با موضوع بومی و مهم‌تر از آن زبان و گویش محلی؛ اتفاقی نادر که تا آن زمان به ذهن کسی هم نرسیده بود که می‌توان از آداب و آیین‌های قومی و بومی نمایشنامه‌ای خلق و آن را اجرا کرد. این نمایشنامه «عزایم‌نشینی» نام داشت و به همت خود امیری در گناوه و بوشهر به روی صجنه رفت.

«رقص مرگ، عزایم‌نشینی، هفت لیوا، زائران برزخ، فصل پنجم، کوچ، درس عشق، کُتو، فصل دیگر و افسانه آذران از جمله نمایشنامه‌هایی هستند که امیری در این سال‌ها نوشته است.»

رمضان امیری متولد سال 1323 در بوشهر بود که در فیلم‌های «مثل یک قصه» و «تاتوره» نیز به عنوان بازیگر حضور داشته است. عمده شهرت وی اما در تئاتر بوشهر خلاصه می‌شد. امیری تمام همت خود را به کار گرفته بود تا با پرورش نسلی خلاق و سرزنده، هنر نمایش را در این دیار رونق ببخشد. به نوعی زندگی وی با تئاتر عجین شده بود و پیوسته در حال فعالیت در این عرصه بود؛ به طوری که روزی که برای همیشه چشم از این دنیا فروبست در فرهنگسرای شهید گنجی در حال برنامه‌ریزی برای برنامه‌‌های اردیبهشت تئاتر بوشهر بود.

پس از مرگ وی، فرزندانش که خود دستی در هنر داشتند، با راه‌اندازی یک فرهنگسرا به‌نام این هنرمند فقید تلاش کردند تا راه وی در عرصه پربارشدن فرهنگ و هنر این دیار ادامه دهند. پریسا امیری که مدیریت این فرهنگسرا را عهده‌دار است، در این سال‌ها با برگزاری کارگاه‌ها و رویدادهای مختلف فرهنگی هنری سهم بسزایی را در رشد و تعالی فعالیت‌های فرهنگی هنری در بوشهر داشته است.

وی با درک عشق زنده‌یاد پدرش به هنر تئاتر کوشید تا با فعال کردن کارگاه بازیگری کلاغ‌ها در فرهنگسرا، زمینه را برای آموزش و رشد تئاترآموزان نوجوان و جوان بوشهری فراهم کند که خروجی این کارگاه‌ در سال‌های اخیر پرورش هنرمندانی تازه‌نفس و مستعد و تولید کارهای باکیفیت در حوزه تئاتر کودک و بزرگسال در موضوعات مختلف بوده است. امیری در ادامه با راه‌اندازی جشنواره تئاتر کارگاهی «پُروک» درصدد برآمد تا فضایی را برای محک زدن هنرمندان جوان و نوجوان ایجاد کند و توانمندی و استعداد آن‌ها در معرض تماشای مخاطبان تئاتر و کارشناسان تئاتر استان بوشهر قرار دهد.

سومین جشنواره تئاتر کارگاهی پروک امسال همزمان با اردیبهشت تئاتر بوشهر و به‌مناسبت سالگرد درگذشت رمضان امیری به همت فرهنگسرای رمضان امیری با همکاری اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر از 25 تا 28 اردیبهشت برگزار شد که در این دوره، 15 اثر از هنرجویان کارگاه تئاتر کلاغ‌های فرهنگسرای رمضان امیری به روی صحنه رفت که همه این آثار برداشت آزاد از نمایشنامه‌های آنتوان چخوف، نمایشنامه‌نویس کلاسیک جهان و برخی نمایشنامه‌نویسان دیگر بود.

آثاری که در سومین جشنواره تئاتر کارگاهی «پروک» به روی صحنه رفتند، عبارت بودند از: «مصائب آنژل و آقای کاف» به کارگردانی احمدرضا احمدی‌فر، «سیاه سفید» به کارگردانی هاجر انبارکی، «قمار» به کارگردانی سعید یزدان‌پناه، «پینوکیو» به کارگردانی ارشیا خواجه، «رنگ جیغ» به کارگردانی نرجس سامری، «خفته در خسوف» به کارگردانی نرجس سامری، «قو در مرداب» به کارگردانی فاطمه شریفیان، «باغ آلبالو» به کارگردانی رعنا غفاری، بعد از ظهر سگی» به کارگردانی نازنین شکیب و ارشیا خواجه، «سایه کال» به کارگردانی ساحل صالحی، «فلاکت پیشه» به کارگردانی علی عباسی، «تراخم» به کارگردانی آرین فیروزی‌فر، «شکارچی» به کارگردانی مرجان کوهی و «گناه مشروط» به کارگردانی فرشید لبخنده‌پور.

همه این آثار در تئاتر شهر بوشهر، پلاتوی ایرج صغیری از 25 تا 27 اردیبهشت به روی صحنه رفتند و نکته جالب این است که مخاطبان زیادی هر روز به تماشای آثار مذکور نشسته‌اند که این استقبال بیانگر اقبال مخاطبان تئاتری از کارهای کارگاهی باکیفیت است.

مدیر فرهنگسرای رمضان امیری در این باره به بامداد جنوب گفت: برگزاری این جشنواره‌ در واقع تلاشی است در راستای اعتلای فرهنگ و هنر این مرز بوم با هنرنمایی جوانان و نوجوانان و شناسایی استعدادهای به فعلیت رسیده و شکوفاشده.

پریسا امیری این جشنواره را یکی از تخصصی‌ترین جشنواره‌های تئاتری منطقه جنوب دانست و افزود: این رویداد به صورت آکادمیک و تخصصی و متاثر از متون جهانی برگزار می‌شود. بی‌شک آشنایی نسل جدید تئاتر بوشهر با متون کلاسیک جهان و تولید اثر بر اساس آن‌ها نقش شگرفی در رشد و تعالی علم تئاتر این جوانان خواهد داشت، البته به‌شرطی که این علم توام با عمل باشد. از این‌رو، کارگاه بازیگری کلاغ‌ها و فرهنگسرا رمضان امیری با برگزاری این جشنواره بر آن است تا علاوه بر پرورش و معرفی نسل جدید تئاتر به جامعه هنری بوشهر، علم تئاتر را در این منطقه توسعه بدهد.

وی در ادامه با اشاره به اینکه این جشنواره به خاطر اینکه از نظر علمی نیز غنی شود، در بخش جنبی آن کارگاه‌های آموزشی نظیر کارگاه «از بازیگری تا پژوهش» با تدریس جهانشیر یاراحمدی و ... به‌منظور انتقال تجربه و دانش به هنرآموزان جوان برگزار شد، تصریح کرد: چون بر این باور هستیم این جشنواره همه محورهای تخصصی تئاتر را در برمی‌گیرد و آموزش هم رکن اساسی این هنر است. از آنجایی که تئاتر علمی است با نظریه‌های رو به پیشرفت که این نظریه‌ها مرتبا در حال تغییر هستند، بنابراین دائم دانش هنرمندان بایستی به‌روز شود.

امیری همچنین آشنایی هنرمندان جوان را با متون کلاسیک امر ضروری در پیشرفتشان در هنر تئاتر دانست و گفت: ما در کارگاه بازیگری کلاغ‌ها توجه جدی به تاریخ نمایشنامه‌نویسی جهان داریم. از این‌رو، در هر دوره از جشنواره پروک با انتخاب یک نمایشنامه‌نویس مطرح جهانی و ایرانی از هنرجویان می‌خواهیم که کارهایی را با اقتباس از آثار وی تولید کنند که در نخستین دوره آثار ایرانی و آثار دفاع مقدس و در دوره دوم آثار شکسپیر را مبنا قرار دادیم. احتمالا در سال آینده اقتباس از رمان‌های ایرانی را اساس کارهای تولیدی قرار بدهیم یا نمایشنامه‌های بزرگانی چون اکبر رادی و بهرام بیضایی را که نمایشنامه‌نویس‌های بزرگی در عرصه تئاتر ایران و جهان هستند. باید تاکید کنم که یکی از سیاست‌های اصلی این جشنواره، آشنایی هنرجویان با متون حرفه‌ای و برجسته جهانی و ایرانی است.

مدیر فرهنگسرای رمضان امیری و متولی برگزاری سومین جشنواره تئاتر کارگاهی پروک در پاسخ به این سوال مبنی بر اینکه چرا در این جشنواره کارهایی بر اساس نمایشنامه‌های خود زنده‌یاد رمضان امیری تولید و اجرا نمی‌شوند، توضیح داد: خوشبختانه در کارگاه بازیگری کلاغ‌های این فرهنگسرا بارها کارهایی بر اساس آثار استاد تولید و روی صحنه رفته است. در دوره اول همین رویداد و حتی در دوره کنونی کارهایی با اقتباس‌ از نمایشنامه‌های پدرم روی صحنه رفتند.

وی همچنین در پاسخ به سوال دیگری دال بر اینکه میان نام جشنواره با استاد رمضان امیری چه ارتباطی هست؟ گفت: پروک در واقع یک کلمه محلی است به معنای جوانه زدن و نام گروه تئاتری است که پدرم رمضان امیری در سال ۱۳۴۹ برای اولین بار تاسیس کرد و از اولین گروه‌های تئاتر استان بوده است. از آنجا که فرهنگسرای ما مزین است به نام استاد رمضان امیری، تصمیم گرفتیم نام جشنواره را هم از نام گروه هنری او اقتباس کنیم.

امیری سپس در بخش دیگری از صحبت‌های خود، مخاطب‌سازی را دیگر سیاست این رویداد تخصصی دانست و یادآور شد: کارگاه کلاغ‌های فرهنگسرا در طول سال نمایش‌های مختلفی را برای عموم به روی صحنه می‌برد، کارهایی که باکیفیت و دارای محتوای جذاب برای مخاطب هستند و همین مساله موجب شده که مخاطبان تئاتر به تولیدات این کارگاه جذب شوند. طبیعتا تماشای تئاتر یک نیاز برای مخاطب امروز است؛ چون هنر نقش مهمی در تزکیه نفس و تامین آرامش او دارد و ما خرسندیم که مردم کم کم به این باور رسیده‌اند و ما را همراهی می‌کنند. خوشبختانه استقبال‌شان از این رویداد بسیار چشمگیر و فوق‌العاده بود.

وی موضوع اغلب کارهای حاضر در این دوره را مرتبط با مسائل مهم و روز دانست و افزود: بسیاری از کارگردان‌های جوان با خواندن متون آنتوان چخوف در این دوره، آثار خود را با تاسی از متون وی متناسب با مسائل روز جهان و ایران تولید کرده بودند تا مخاطب با دیدن این آثار بهتر بتواند مسائل مهم را بهتر درک و هضم کند.

امیری سپس به هیات داوری این دوره اشاره کرد و گفت: سیدکریم موسوی، مهدی مکاریان، احمدرضا قربانی، گلناز نیسنی و مرتضی قائدپوری آثار این دوره را مورد داوری و بررسی قرار دادند. هیات داوری این دوره ترکیبی از هنرمندان جوان و تحصیل‌کرده با پیشکسوتان باتجربه تئاتر بوشهر بودند که در حوزه نویسندگی، بازیگری و کارگردانی مهارت دارند.

به گفته وی، این رویداد در سومین دوره خود با دبیری رسول ایزدجو برگزار شد. همچنین علی ایزدجو دبیر هنری سومین جشنواره تئاتر کارگاهی پروک را برعهده داشت و در آیین اختتامیه این جشنواره از مرتضی فیروزی، آذر زیتونی و رضا زیتونی پیشکسوتان تئاتر بوشهر نیز تجلیل به عمل آمد.

مدیر فرهنگسرای رمضان امیری یادآور شد: تئاتر همیشه زنده می‌ماند؛ چون تئاتر هنر مهربانی است و ما هم با برگزاری این جشنواره می‌خواهیم مهربانی را در بین اهالی هنر بگسترانیم تا نسل جدید بدانند تئاتر برای زنده ماندن نیاز به همدلی دارد. کارگاه بازیگری کلاغ‎ها و فرهنگسرای استاد رمضان امیری بر این باور است که راه بی‌انتهای هنر را باید رفت و راه همه بزرگان آن به خصوص رمضان امیری را باید ادامه داد.