آب و مشکلات ناشی از کمآبی اکنون بهعنوان عامل مستعد جنگهای منطقهای و حتی جهانی در دهههای پیشرو مطرح شده است و ایران ما به سبب واقع شدن در منطقهای کم آب بهشدت در معرض آسیبهای ناشی از بحران کم آبی از نزاعهای منطقهای گرفته تا مهاجرتهای اجباری قرار دارد. بحران آب اکنون بیتردید در حلقه اول تهدیدهای امنیتی کشور نیز قرار دارد. در همین باره چندی پیش محسن رنانی استاد برحسته دانشگاه اصفهان که طی سالهای اخیر بر موضوع توسعه تمرکز مطالعاتی دارد در نشستی با اشاره به اینکه بحران حقیقی ایران، مناقشه هستهای نیست گفته بود: «این مناقشه دیر یا زود حل خواهد شد و آمریکا هم هیچ غلطی نمیتواند بکند و بحران عربستان هم مشکلی برای ایران ایجاد نخواهد کرد. اما بحران آب ایران را خواهد بلعید و امنیت ملی ما تهدید خواهد کرد. امروز میدان واقعی جنگ ما، در حوزه آب است. بحران آب در آستانه ورود به زیست اجتماعی در کشور است.» پ
این اظهارنظر شفاف در کنار دهها مطالعه و پژوهش داخلی و بینالمللی به ما یادآور میشود که باید در خصوص ارتقاء بهرهوری از منابع آبی کشور هم سیاستگذاریها و برنامهریزیهای حاکمیتی اصلاح کنیم هم نگرشهای فردی مردم را. در این اثناء روز گذشته خبر هدر رفت 85 درصدی آب ناشی از بارندگیهای اخیر در استان بیتردید شوکی جدی بود که نگارنده را نیز به مانند هزاران نفر از مردم این استان متاثر ساخت. پیش از ادامه این بحث نیاز میبینم که تاکید کنم طرح این موضوع نافی زحمات رو به رشد انجام شده در این حوزه طی سالیان اخیر نیست اما آمار منتشره به ما گوشزد میکند که حل این مشکل نیازی به عزمی جدیتر و اقداماتی فوریتر از آنچه در حال اجراست دارد.
بهنظر میرسد موضوع آبخوانداری به عنوان راهبردی جدی باید در دستور کار قرار گیرد. بهرهگیری از تجارب موفق ملی و بینالمللی این روزها کار دشواری نیست و اطلاعات مناسبی در این زمینه بهسادگی در دسترس قرار دارد. شاید بد نباشد منظور از آبخوانداری را با هم مروری کوتاه داشته باشیم. در تعبیری ساده و البته از مفهوم آبخوانداری باید گفت؛ آبخوان داري مجموعهاي از عمليات مكانيكي را كه با مهار و نفوذ سيلاب بر روي عرصههاي آبخوان موجب احياء كمي و كيفي منابع آب و خاك، تقليل و حتي حذف خسارتهاي مستقيم و غيرمستقيم و در نتيجه بهينهسازي محيطزيست را در بر میگیرد. این موضوع درست همان چیزی است که در استان ما مورد غفلت واقع شده است اکنون این پرسش جدی مطرح است که طرحهای آبخوانداری چه جایگاهی در مدیریت منابع آبهای سطحی استان ما دارد و مردم چگونه میتوانند در تسریع این روند و ارتقاء بهرهوری از ظرفیتهای ایجادشده مشارکت کنند؟ بار دیگر باید یادآوری کنم که ما در معرض بحران جدی آب قرار داریم و نباید با دید کوتاهمدت به بهبود وضعیت بارندگیها در یک سال و دو سال دلخوش باشیم زیرا ترمیم آبهای زیرزمینی در استان با افزایش میزان بارندگی نسبت به دهه گذشته خود نیازمند بیش از یک دهه زمان خواهد بود. باید حواسمان باشد که «مشکل امروز» به «بحران فردا» تبدیل نشود.