بامدادجنوب- عبدالله محمدعلی‌پور: تجارت و بازرگانی داخلی و خارجی از دیرباز بخش پر رنگ و با اهمیتی از اقتصاد استان بوشهر و به‌خصوص شهرهای بندری بوده است. به‌گونه‌ای که بندر سیراف به‌لحاظ برخورداری از رونق تجاری و انجام امور بازرگانی سرآمد بنادر ایران در هفت هزار سال پیش بوده است.

مردم بوشهر با گذشت این همه سال، ماهیت تجاری کسب‌و‌کارشان را حفظ کرده‌اند و در حال حاضر نیز چند بندر مهم استان، به‌صورت رسمی و یا غیررسمی به‌عنوان قطب تجارت بین‌المللی استان و حتی ایران شناخته می‌شود. همچنین، عده زیادی از جوانان استان، دفاتر بازرگانی را نقطه ورود خود به بازار کار انتخاب کرده‌ و به‌عنوان ترخیص‌کار گمرک، کسب درآمد می‌کنند.

با این حال، از آنجاکه انجام هرگونه فعالیت تجاری با دنیای خارج نیازمند داشتن مجوزهای قانونی است، در حال حاضر فعالان بخش خارجی اقتصاد استان (واردکنندگان، صادرکنندگان و ترخیص کاران) با محدودیت‌هایی برای انجام امور تجاری مواجه هستند.

یکی از این محدودیت‌ها، انگشت‌شمار بودن تعداد حق‌العمل‌کاران استان است، که بر اساس قوانین گمرک جمهوری اسلامی ایران، تنها کسانی هستند که می‌توانند در طول سال به‌صورت نامحدود به تجارت خارجی مشغول باشند. حق‌العمل‌كار در گمرك به شخصي (اعم از حقيقي يا حقوقي) گفته مي‌شود كه تشريفات گمركي كالاي متعلق به شخص ديگري را به وكالت از طرف آن شخص در گمرك انجام می‌دهد. بر اساس قوانین گمرکی کشور، كساني‌كه بدون داشتن كارت حق‌العمل‌كاري تشريفات گمركي كالا را به وكالت از طرف فرد دیگری انجام می‌دهند، نمي‌توانند بيش از 10 مرتبه در سال به اين كار اقدام کنند.

بررسی‌های بامداد جنوب در مورد تعداد دارندگان کارت حق‌العمل‌کاری در استان حاکی از آن است که در حدود هفت سالی که آزمون حق‌العمل‌کاری برای متقاضیان جدید برگزار نشده است، تقریبا 25 نفر در استان بوشهر این کارت را داشته‌اند که به دلایل مختلف از جمله تخلفات انجام شده، در حال حاضر تعداد آنها به کمتر از شش نفر کاسته شده است.

بر اساس ماده 380 قانون امور گمرکی کشور، مدت اعتبار پروانه حق‌العمل‌كاري تنها يك سال از تاريخ صدور آن است و در صورتي‌كه دارنده پروانه مايل به ادامه حق‌العمل‌كاري در گمرك باشد، بايد قبل از انقضاء این مدت و با پرداخت بهاي تمبر پروانه و تسليم دفتر مخصوص حق‌العمل‌كاري درخواست تمديد آن را از گمركي كه پروانه را از آن گرفته است، بكند. بر این اساس، رئيس گمرك محل درصورتي‌كه تخلفي، كه مستلزم محروميت دائم يا موقت از شغل حق‌العمل‌كاري باشد، از متقاضي نديده و ادامه شغل او را صلاح بداند، مي‌تواند با ملاحظه دفتر حق‌العمل‌كاري سال قبل و پلمپ و امضاي دفتر حق‌العمل‌كاري سال بعد تا يك سال ديگر پروانه آن شخص را تمدید کند. البته حق‌العمل‌كار باید سابقه ترخيص سالانه حداقل صد اظهارنامه در گمرك‌خانه‌هاي درجه یک يا پنجاه اظهارنامه در گمرك‌خانه‌هاي درجه 2 يا 25 اظهارنامه در گمرك‌خانه‌هاي درجه 3 داشته باشد.

‌از آنجا که تنها تعداد پنج یا شش نفر حق‌العمل‌کار در بوشهر مجوز فعالیت دارند، نیاز به اضافه شدن به این تعداد با توجه به زمزمه‌های بندر آزاد شدن بوشهر از هر زمان دیگری بیشتر  به‌گوش می‌رسد، فارغ از خوب یا بد بودن آن، بیش از پیش احساس می‌شود.

به‌تازگی در بین فعالان دفاتر بازرگانی بوشهر شایعاتی مبنی بر برگزاری آزمون حق‌العمل‌کاری در آینده‌ای نزدیک شنیده شده است که با توجه به تحرکات تبلیغی موسسات و آموزشگاه‌های گمرکی در استان و استان‌های دیگر، احتمال این امر بیش از پیش به‌نظر می‌رسد. هم‌اکنون با یک جست‌وجوی ساده در اینترنت می‌توان دید که دوره‌هایی زیادی با عنوان «آمادگی برای آزمون حق‌العمل‌کاری» در استان‌های تهران، مازندران، هرمزگان و بوشهر در حال ثبت نام یا برگزاری هستند.

به‌خصوص این‌که یک منبع آگاه به بامداد جنوب گفته است که برگزاری این آزمون در اسفندماه امسال تقریبا قطعی شده است و گمرک جمهوری اسلامی ایران طوری برنامه‌ریزی کرده است که فرآیندهای مربوط به برگزاری آزمون به سرعت و در کمتر از دو هفته جمع‌بندی شود. این فرد که نخواست نامش فاش شود، تعداد افرادی را که قرار است به جمع صاحبان پروانه حق‌العمل‌کاری اضافه شوند، 300 نفر عنوان کرد.

با این‌حال، مدیرکل گمرکات استان بوشهر در گفت‌وگو با بامداد جنوب و در پاسخ به این سوال که آیا تاریخی برای برگزاری این آزمون اعلام شده است یاخیر، از اعلام هرگونه تاریخی برای این آزمون اظهار بی‌اطلاعی کرد.

احمد پورحیدر در عین حال احتمال برگزاری آزمون حق‌العمل‌کاری تا پایان امسال را با توجه به گذشت بیش از هفت سال از آخرین آزمون برگزار شده، رد نکرد. آزمون حق‌العمل‌کاری گمرک جمهوری اسلامی ایران آخرین‌بار در سال 1387 برگزار شده است.

حال گذشته از این‌که امسال قرار است آزمونی برگزار شود یا خیر، قانون امور گمرکی کشور در سال 1390 دچار تغییراتی شده است که لازم است حق‌العمل‌کاران فعال از آن مطلع باشند که برگزاری آزمون از این مقررات جدید برای اطمینان از آگاهی فعالان اقتصادی، مطمئن‌ترین راه است.

البته در مقررات جدید امور گمرکی، شرایط دریافت‌کنندگان پروانه حق‌العمل‌کاری نیز تغییر کرده است که مهم‌ترین تغییر حذف شرط داشتن کارت بازرگانی برای متقاضیان و اضافه شدن شرط مدرک تحصیلی کاردانی امور گمرکی یا لیسانس هر رشته تحصیلی به شرایط متقاضی دریافت پروانه است.

در نهایت شایعه مطرح شده در مورد برگزار شدن آزمون حق‌العمل‌کاری تاکنون به‌طور رسمی تائید نشده است و تنها می‌توان به گفته‌های غیررسمی افراد مطلع بسنده کرد که با این حساب احتمال برگزاری آزمون با توجه به تحرکات اخیر بیش از پیش است. از سوی دیگر، تعداد زیادی از ترخیص‌کاران بوشهری با توجه به شرایط جدید مصوب سال 1390 متقاضی گرفتن کارت حق‌العمل‌کاری هستند که این می‌تواند حساسیت و رقابت را در آزمون امسال تشدید کند.