سیدمالک حسینی: یکی از آثار مهم توافق ایران با گروه موسوم به 5+1 در حوزه اقتصادی را باید تسهیل شرایط جذب سرمایهگذاری خارجی در قالب سرمایهگذاری مستقیم و یا تامین مالی پروژهها (فاینانس) دانست. در شرایطی که تنگنای مالی و مشکلات مربوط به تامین مالی پروژهها بهسبب آثار ناشی از تحریمهای سنگین یک دهه اخیر سبب شده تا رشد اقتصادی کشورمان با چالش جدی مواجه شود یکی از موثرترین راهها برای برون رفت از این شرایط را باید تامین مالی از منابع خارجی بر شمرد.
اهمیت این موضوع بدان سبب است که متاسفانه بهسبب بیثباتی اقتصادی در یک دهه اخیر منجر به آن شد که سرمایههای داخلی بهجای تولید به سوی فعالیتهای واسطهگری سوق پیدا کرده و از سوی دیگر منابع بانکها - به عنوان تامینکنندههای اصلی منابع بنگاهها - نیز به دنبال کاهش نرخ رشد اقتصادی و در نتیجه زیانده شدن یا ورشکستی بنگاههای تولیدی با مشکل بازگشت سرمایههایی که در اختیار این بنگاهها قرار داده بودند غیرقابل دسترس شود. به این واقعیت باید افزایش فزاینده بدهی دولت به بانکها طی سالهای گذشته را نیز اضافه کرد که نتیجه آن کاهش معنادار قدرت وامدهی بانک بوده است. برآوردهای کلی نشان میدهد بهسبب دو عارضهای که بالا اشاره شد و چندعامل جانبی دیگر نزدیک به نیمی از منابع بانکها در عمل قفل و غیرقابل استفاده شده است. در این شرایط و با بهرهگیری از تجربههای بینالمللی یکی از مهمترین راههای تامین مالی را باید جذب سرمایههای خارجی برشمرد. بهطور کلی سرمایههای خارجی در دو قالب عمده قابل جذب هستند؛ یکی، سرمایهگذاری مستقیم خارجی(FDI) و دیگری، فاینانس (استقراض).
بیشتر کشورها علاقمند به جذب منابع در شکل اول هستند زیرا با سرمایهگذاری مستقیم کشور زیر بار استقراض خارجی نرفته و سرمایهگذار به سبب منافع مشترکی که پیدا میکند زمینه انتقال دانش را نیز فراهم میکند. استان بوشهر بهسبب زمینههای متنوع و بکر سرمایهگذاری مانند شیلات، حمل و نقل دریایی و سایر صنایع وابسته به دریا، نفت و گاز و پتروشیمی و صنایع جانبی آن، کشاورزی خارج از فصل و اختصاصی با توجه به شرایط خاص اقلیمیاش، توریسم و... از فرصتهای اغواکنندهای برای جلب سرمایهگذاران خارجی برخوردار است. به این مزیتها باید بهرهمندی استان از ارتباطات تجاری و قرابتهای فرهنگی با همسایگان خود در حاشیه شمالی خلیج فارس را نیز افزود. وجود سرمایههای انباشته شده در کشورهای یاد شده، که بهسبب کاهش متوسط نرخ رشد اقتصادی در سالهای اخیر تشنه ورود به بازارهای دارای سوددهی بالاتری هستند، فرصت کمنظیری است. بهرهمندی از این فرصت کمنظیر نیازمند تلاش برنامهریزی شده و مستمر است. باید بپذیریم که سرمایه خارجی با دستور و صرف اعلام شعاری امکان جذب نخواهد یافت بلکه جلب آن نیازمند برنامههای جامعی است که مجموعهای از عوامل و اقدامات مانند؛
شناسایی سرمایهگذار، ملاقات و گفتوگو با آنها و جلب نظر آنان برای سرمایهگذاری، انجام مذاکرات فنی و در نهایت ارائه تضامین لازم را شامل میشود. بررسیهای اولیه و میدانی هیچ دادهای مبنی بر تلاش موثر در این چهارچوب را به ما نمیدهد. این ادعا نافی آن نیست که ممکن است تلاشی صورت گرفته باشد بلکه بر این موضوع تاکید دارد که هیچ گونه اطلاعرسانی در این خصوص صورت نگرفته است. اکنون زمان نقد صرف و یا بازگشت بیثمر به گذشته و بررسی چرایی اینکه اقدامی نشده است نیست بلکه باید با بهرهگیری از همه ظرفیتهای موجود و مشاوران خبرهای که از تجارب بینالمللی موفق برخوردارند هر چه سریعتر در این مسیر قرار گرفت. بررسیها نشان میدهد که بسیاری از استانها طی چندماه اخیر توانستهاند در فاز اول و احصاء پروژههای جذاب برای سرمایهگذاری اقدامات موثری را برای بهرهمندی از ظرفیت تامین مالی خارجی سامان دهند و این به ما میگوید که استان بوشهر در صورت برنامهریزی و سیاستگذاری مناسب، به سبب مزیتها و فرصتهایی که دارد، میتواند در صدر این فهرست قرار گیرد.