بامداد جنوب: ایران سرزمینی ثروتمند با دارایی‌های خداداد است، سرزمینی که اگر هر جای آن را واکاوی کنید، به گنج‌های پیدا و پنهانی برخورد می‌کنید که با اندکی فکر، سرمایه و هدفگذاری می‌تواند آینده کشور را تامین کند. نفت بیش از یکصد سال است که در ایران کشف و به در همین مدت‌زمان تصفیه و صادر می‌شود. علاوه بر نفت، امروز ایران به نعمتی بیکران مجهز است که به گفته رهبر انقلاب در سال‌های نه چندان دور می‌توان اروپایی‌ها را با آن به تسلیم وادار کرد. نعمتی بنام گاز که بر اساس آخرین برآوردهای صورت گرفته توسط سازمان‌های بین‌المللی، کشورمان دارنده نخست آن در جهان است.
نزدیک به چهاردهه از زمانی که گاز در لوله‌ها جریان پیدا کرد و خانه‌های مردم ایران برای نخستین بار با آن گرم شد، می‌گذرد و در این مدت‌زمان کمتر شهر و روستایی را می‌توان پیدا کرد که از این نعمت برخوردار نشده باشد. امروز بزرگ‌ترین مخزن درجای گاز جهان در آب‌های خلیج‌فارس و در نقطه مرزی مشترک ایران و قطر قرار دارد. پارس جنوبی، نامی است که امروز در همه جهان شناخته شده و بسیاری از کشورها و شرکت‌ها آرزوی داشتن چنین منبع بزرگ انرژی را دارند.
تا 18 سال پیش که ایران برای به‌دست گرفتن سهم خود از این میدان مشترک وارد عمل شد، قطری‌ها با استفاده از تکنولوژی شرکت‌های بزرگ چندملیتی از ایران پیش افتاده بودند. تلاش برای رسیدن به قطری‌ها خیلی زود شروع شد. پارس جنوبی هر چند با عجله، اما محتاط بر روی ریل توسعه قرار گرفت اما تحریم‌ها و کارشکنی پیمانکاران خارجی باعث شد تا این پیشرفت پروژه‌ها با سرعت مطلوب پیگیری نشود. با این حال، امروز و پس از گذشت نزدیک به دو دهه، مجتمع گازی پارس جنوبی توانسته بیش از نیمی از انرژی کشور را تولید و با در اختیار داشتن چندین پالایشگاه بزرگ خوراک عمده‌ای برای نیروگاه‌ها، مراکز صنعتی، مصارف خانگی و حتی صادرات کشور تدارک ببیند.
پس از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، تلاش‌های بسیاری برای پیش انداختن فازهای عقب‌افتاده از برنامه پارس جنوبی آغاز شد که شاید بتواند اوج تبلور آن را در راه‌اندازی فاز 12 مشاهده کرد که خود به اندازه سه فاز معمولی ظرفیت دارد.
پارس جنوبی و آینده اقتصادی کشور
چشم‌انداز مجتمع گاز پارس جنوبی به‌عنوان متولي تولید از ميدان گازي پارس جنوبي، توليد روزانه بيش از يك ميليارد متر مكعب گاز طبيعي و يك ميليون بشكه ميعانات گازي (در مجموع معادل 5/7 ميليون بشكه نفت خام) است. به اعتقاد كارشناسان اقتصادي تولید هر فاز پارس جنوبي يك درصد به توليد ناخالص داخلي (GDP) كشور اضافه مي‌کند. به‌گفته صاحبنظران حوزه بالادست صنعت نفت، ارزش كل توليدات خام ميدان گازي پارس جنوبي برابر با چهار هزار و ٤٠٠ ميليارد دلار است كه در صورت تبديل آن به محصولات مياني به هشت هزار و هشتصد ميليارد دلار مي رسد.
پس حالا به این باور می‌رسیم که چرا توسعه پارس جنوبي اولويت نخست فعاليت‌هاي صنعت نفت است، علاوه بر موارد فوق و بر اساس محاسبات صورت گرفته، پارس جنوبي گنجي معادل ١٥٥ هزار و ٩٩٢ تن طلا را در خود جای داده است! از همین روست كه براي حفظ اين ثروت ملي همه دست به كار شده‌اند.
کمک به اقتصاد ملی
بر اساس آمار اعلام شده، مجتمع گاز پارس جنوبی سال گذشته 102هزار و 229 ميليون متر مكعب گاز طبيعي تولید کرده است که ارزش آن با احتساب هر متر مكعب گاز 30 سنت، برابر بیش از 30 ميليارد دلار در سال است. با توليد بیش از یک میلیون و 630 هزار تن اتان در پارس جنوبي در سال 94 (با احتساب هر تن 240 دلار) 151 ميليون دلار و با توليد سالانه حدود 951 هزار تن بوتان از هر فاز پارس جنوبي (با احتساب هر تن 400 دلار)، 380 ميليون دلار درآمد عايد كشور مي‌شود. همچنين با توليد سالانه 169 میلیون بشكه ميعانات گازي از هر فاز استاندارد (با احتساب هر بشكه 50 دلار) ارزش ميعانات گازي معادل 9 ميلیارد دلار در سال است.
پالایشگاه‌های پارس جنوبی همچنین بالغ بر یک میلیون و 700 تن پروپان تولید کرده‌اند که با احتساب هر تن 380 دلار، بیش از 652 میلیون دلار ارزآوری داشته است. همچنین میزان گاز ترش خشک تولید شده این پالایشگاه، 20 میلیون و 345 متر مکعب بوده است که با در نظر گرفتن همان مبلغ 30 سنت، معادل 6 میلیون دلار ارزش این محصول خواهد بود و در نهایت دیگر محصول مجتمع حدود 400 هزار تن گوگرد است که با قیمت هر تن 150 دلار معادل 60 میلیون دلار از فروش آن عاید کشور شده است. با در نظر گرفتن حداقل قیمت‌ها که در بالا به آن اشاره شد، ارزش تولیدات مجتمع گاز پارس جنوبی در سال 94 از مرز 40 میلیارد دلار نیز گذر می‌کند.
حرکت در مسیر اقتصاد مقاومتی
چندین سال است که مقام معظم رهبری مکرر بر سیاست‌های اقتصاد مقاومتی به‌عنوان راهبرد بومی و علمی اقتصادی کشور که مبتنی بر ارزش‌های اسلامی و دینی و برای یک جامعهی انقلابی تعبیه شده است، تاکید و عنایت داشته و دارند. اقتصاد مقاومتی ایده‌آل‌پردازی و آرزوخواهی صرف نیست، بلکه یک نسخه قابل تجویز و واقعی و البته ضروری برای شرایط اقتصادی کشور ماست. در واقع باید نشان داد که چگونه می‌توان به مولفه‌ها و ویژگی‌های خاص اقتصاد مقاومتی دست پیدا کرد و به آن جامهی عمل پوشاند، شاید یکی از بخش‌هایی که توانسته است در این سال‌ها در این راستا حرکت کند و جلوه اقدام و عمل در این زمینه باشد مجتمع گاز پارس جنوبی است.
اهميت نگهداری و تعميرات صحيـح و علمی تجهيزات و تاسيسات بر هيچکس پوشيـده نيست. در فرهنگ جديـد صنعتی، امـور نگهداری و تعميرات جزء لاينفک مديريت بهره‌برداری صحيح و اقتصادی از تجهيزات و تاسيسات است. به همین منظور همه ساله در فصول گرم‌تر سال تعمیرات اساسی پالایشگاه‌های گازی کشور با توجه به کاهش مصارف در مقایسه با زمستان آغاز می‌شود.
استفاده حداكثرى از زمان، منابع و امكانات و مدیریت مصرف که از ارکان اصلی اقتصاد مقاومتی هستند، در این راستا بسیار اهمیت دارد. هر چه زمان تعمیرات کاهش یابد، تولید پالایشگاه زودتر از سر گرفته می‌شود. این موضوع زمانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که عدم برداشت و تولید در داخل کشور باعث پیشی‌گرفتن رقیبی در برداشت از یک مخزن مشترک شود.
آینده به نام پارس جنوبی
در مقایسه‌ای متفاوت اگر نگاهی رو به جلو داشته باشیم، بودجه سال گذشته کشور 290 میلیارد دلار بوده است که تنها ارزش تولیدات خام پارس جنوبی معادل حدود 15 سال از بودجه کشور است و در صورت تبدیل به محصولات میانی معادل 30 سال از بودجه کشور خواهد شد. از طرفي هر فاز پارس جنوبي باعث ايجاد صدها شغل جديد و اشتغال تعداد چشمگيري از جوانان و متخصصان كشور در اين حوزه شده است.
نكته ديگر اينكه ميدان پارس جنوبي در شرايط كنوني افزون بر تامين حدود پنجاه درصد گاز مصرفي كشور، گاز مورد نياز تزريق به چاه‌هاي نفتي استان خوزستان (به منظور افزايش برداشت از چاه‌هاي نفتي و ذخيره‌سازي گاز براي مصارف نسل‌هاي آتي) را تامين و به‌‌طور مستمر، محصولات با ارزشي نيز به بازارهاي جهاني صادر مي‌كند كه ميزان توليد ناخالص ملي و در تراز بازرگاني كشور اثرگذار است.
اگر به نقش و اهميت اقتصادي و اجتماعي توليدات ميدان پارس جنوبي و موضوع ايجاد فرصت‌هاي اشتغال و كارآفريني آن، مقوله ديپلماسي نفت و افزايش قدرت چانه‌زني كشور در مبادلات و مناسبات بين‌المللي و افزايش نقش و اقتدار ايران در بازارهاي توليد و تجارت انرژي را نيز اضافه كنيم، ارزش ميدان پارس جنوبي بيش از پيش آشكار مي‌شود. بي‌گمان با كمي تأمل در مورد اعداد و ارقام ياد شده، جايگاه و نقش بسيار مهم و تعيين‌كننده پالایشگاه گاز پارس‌جنوبي در اقتصاد كلان و تحقق چشم‌انداز بيست ساله و سرنوشت‌ساز كشور بيش از پيش مشخص مي شود.
همانگونه که قطری‌ها شالوده اقتصاد خود را بر توسعه صنعت گاز پايه‌ريزي كرده‌اند و روز به روز از این مخزن مشترک می‌بلعند و فربه تر می‌شوند، کشور ما نیز باید با توجه به اينكه ذخيره در جاي ميدان گازي پارس جنوبي نزديك به 50 درصد ذخيره كل گاز كشور را تشكيل مي‌دهد، هیچ گونه اشتباهی در پيش بيني توليد و تعللی در سرمایه‌گذاری در این بخش و توجه بیشتر به مجتمع حاضر غفلت نکنند.
به هر تقدیر، در این روزهای پر مصرف گاز، نگاه به پارس‌جنوبی بیش از پیش می‌گردد چه این‌که حجم انبوهی از گاز تولیدی کشور از پادشاه گازی خلیج فارس تامین می‌شود و نقش پارس جنوبی در تامین گاز پایدار کشور نقشی غیر قابل جایگزین است.
پایان سخن
آنچه مشخص است، مجتمع گازی پارس جنوبی تلاش دارد تا با استفاده از سرمایه داخلی و همچنین فرصت ایجاد شده در فضای پس از برجام، به سرعت گام‌های عقب افتاده در این حوزه را جبران کند و با وارد مدار کردن پالایشگاه‌های جدید نقش خود در حوزه اقتصادی کشور را پررنگ کند. این مساله در سایه تخصص و تجربه به دست می‌آید و امروزه مدیران جوانی که در همین صنعت آموزش دیده‌اند با به جان خریدن خطرات بسیار در حال انجام کارهای بزرگی هستند که در ماه‌ها و سال‌های آینده اخبار بیشتری از آن منتشر خواهد شد.
در حالی که کشور به سمت فصل سرد سال می‌رود، با پایان کار تعمیرات اساسی پالایشگاه‌ها، نگرانی چندانی نسبت به تامین گاز چه در حوزه مصارف صنعتی و چه خانگی وجود نخواهد داشت و این مساله هم با همت عالی فرزندان همین آب و خاک به دست آمده است.
