بامداد جنوب- الهام بهروزی:

تئاتر همواره صحنه‌ای برای یکه‌تازی و هنرنمایی انسان‌هایی است که می‌کوشند بخشی از زندگی را جان ببخشند و از طریق دیالوگ و زبان بدن با همراهی حرکت و موسیقی، مفهوم یا ارزش یا دغدغه‌ای را به نمایش بگذارند؛ مفاهیمی که به کمک این هنر زنده و پرمخاطب می‌توانند راه خود را به شکلی متفاوت‌تر و تاثیرگذارتر در اندیشه آدمی بیابند. بازیگران تئاتر عموما هنرمندانی از جنس مردم هستند؛ هنرمندانی که بیش از دیگران درد را لمس کرده و سعی دارند با هنرنمایی در نقش کارکترهای مختلف گوشه‌هایی از حقیقت زندگی را به تصویر بکشند. این هنر بستر مناسبی برای بیان و نمایش مشکلات و مصائب قشرهای آسیب‌پذیر جامعه است؛ نظیر کودکان، زنان، معلولان و بیماران خاص. قشرهایی که باید برای فهمیدنشان با آنها همگام شد تا بتوان درک درستی از روحیات و اهداف آنها حاصل کرد. 

معلولان قشری از جامعه هستند که نیاز به کشف شدن دارند تا با خودباوری بتوانند همچون دیگران زندگی را با دیدی زیبا پذیرا شوند؛ چون تجربه ثابت کرده است که معلولیت محدودیت نیست، بلکه رنگی دیگر از آفرینش است که فرد را از حق طبیعی زندگی باز نمی‌دارد. امروزه بسیاری از این افراد، با خودباوری و پرورش استعدادهای بکری که خداوند در وجود آنها گذاشته است، توانسته‌اند به توان‌یابانی تبدیل شوند که الگویی برای بسیاری از افراد سالم باشند؛ آنها اراده دارند و انگیزه و قدر زندگی را بیش از دیگران می‌دانند. البته هنردرمانی به‌ویژه تئاتردرمانی یکی از روش‌های کارایی است که سهم بسزایی در آشتی توان‌یابان با زندگی و جامعه پیرامونی‌شان ایفا کرده است. خوشبختانه امروز شاهد فعالیت توان‌یابان متعددی در عرصه تئاتر هستیم که با زبانی ساده و صمیمی آلام و مشکلات خویش را به مخاطب می‌نمایانند تا اندکی از شرح‌حال خویش را بازگو کنند. 

این قشر بدون‌شک حرف زیادی برای گفتن دارند و البته بیش از هرچیز به گوشی شنوا برای شنیدن حرف‌هایش نیاز دارند. حنانه نجفی‌زاده، هنرمندی 25 ساله است که از معلولیت (جسمی- حرکتی) رنج می‌برد اما سراسر انگیزه و خلاقیت است و برای زندگی‌اش برنامه‌های بسیاری دارد. حنانه دانش‌آموخته رشته‌ نرم‌افزار کامپیوتر است و در این‌ سال‌ها با سعی و کوشش نشان داده که شرایطش را پذیرا شده و با شناسایی و پرورش استعدادهایش به واژه سختکوشی معنایی زیبا بخشیده است. او نخستین بار از سوی کاظم ارجمندنیا کشف شد. کارگردان جوانی که عمده دغدغه‌اش در هنر تئاتر میدان دادن به توان‌یابانی است که سال‌ها به‌دلیل شرایطشان گوشه اتاق را برای فرار از واقعیت به‌عنوان مامنی برگزیده‌اند و از جامعه و نگاه‌های ترحم‌آمیز گریزانند. 

این کارگردان تئاتری در پاسخ به این پرسش که یکی از اهداف کلیدی شما در تئاتر، آشتی معلولان با جامعه است، از این‌رو در این سال‌ها شما موفق شدید استعدادهای جدیدی را کشف و به عرصه هنری استان معرفی کنید، از جمله این استعدادها حنانه نجفی‌زاده است، در وی چه توانایی‌هایی دیدید که تصمیم گرفتید او را در کارهایتان برای نقش‌آفرینی دعوت کنید، به بامداد جنوب گفت: حنانه سرشار از زندگی، انرژی و استعداد است. او فقط یک محدودیت جزئی دارد و صرفا نیاز به یک تلنگر داشت تا خودش را بپذیرد و با خودباوری توانایی‌هایش را بروز دهد. حنانه دنیای دارد لبریز از حس‌های عارفانه که ستودنی است.

ارجمندنیا در ادامه در خصوص مهم‌ترین هدفش از فعالیت در حوزه تئاتر معلولان توضیح داد: رسیدن توان‌خواهان به خود‌باوری و ایجاد بستر مناسب برای شناخت بهتر جامعه نسبت به افرادی که از معلولیت رنج می‌برند و تغییر نگرش جامعه نسبت به آنها و از همه مهم‌تر تغییر نگرش خود افراد معلول نسبت به خود اهدافی است که در تئاتر دنبال می‌کنم، چون تئاتر پویاترین هنری است که می‌تواند برابری حقوق انسان‌ها را در زندگی کردن به نمایش بگذارد.

وی با اشاره به این‌که من تنها کاری که در حوزه تئاتر معلولان انجام می‌دهم، این است که همیشه سعی دارم که به آنها بقبولانم که هیچ تفاوتی با دیگران ندارند و اگر قرار است خودی نشان بدهند، باید توانمندی و استعدادهای خود را به منصه ظهور برسانند، افزود: خوشبختانه استان ما الان در تئاتر معلولان یکی از استان‌های پیشتاز است، به‌طوری که شما اگر نگاه کنید، می‌بینید که در همه شهرستان‌ها گروه‌های تئاتری با هنرنمایی توان‌یابان به‌صورت مستمر در حال فعالیت هستند.

ارجمندنیا در پاسخ به این سوال که راهکار شما برای پویایی هنر تئاتر معلولان در استان چیست و به نظر شما خانواده‌ها چقدر می‌توانند در تشویق فرزندان معلول خود به سوی هنر نقش داشته باشند، گفت: اینجا یک خواسته از خانواده معلولان دارم و آن هم، این است که به فرزندان خود به چشم فردی که هرگز نمی‌تواند کاری انجام دهد، نگاه نکنند، بلکه مشوق آنها برای زندگی باشند و با فراهم کردن فضای روحی- روانی مناسب فرزندان معلول خود را برای مسوولیت‌پذیری و مفید بودن در جامعه ترغیب کنند. آنها را در زمینه بروز احساساتشان همراهی کنند، هنر تئاتر می‌تواند قالب مناسبی برای انتقال احساس آنها باشد. در واقع تئاتر، ابزاری کارآمد برای آموزش، روان‌درمانی و... معلولان است و نقش مهمی را در این زمینه ایفا می‌کند.

وی در پایان رکن اصلی تئاتر معلولان را توانمندی بازیگران معلول در اجرای نقش‌های‌شان دانست و افزود: چراکه آنها در اجرای این نقش‌ها می‌توانند به خودباوری برسند و تخلیه بروز احساساتشان را داشته باشند. امیدوارم به روزی برسیم که با دیده ترحم به معلولان ننگریم، بلکه مشوق آنها باشیم و زمینه مناسب را برای نقش‌آفرینی در زندگی فراهم آوریم. 

حنانه نجفی‌زاده که تا کنون در چندین نمایش نظیر «سجده خون»، «مدافع حرم» و... به ایفای نقش پرداخته است، در سال جاری در تازه‌ترین اثر ارجمندنیا نیز به هنرنمایی خواهد پرداخت تا به شکلی مطلوب‌تر توانمندی خود را به رخ بکشد. مادر این هنرمند توان‌یاب درباره فعالیت تئاتری وی در گفت‌وگو با بامداد جنوب گفت: از زمانی که دخترم کودک بود، به‌دنبال کشف توانمندی او بودم. تا این‌که پس از فعالیتش در هنرهای مختلف مثل نویسندگی، شعر، تبلیغات، خیاطی،  فتوشاپ، قالیبافی، صدف‌آرایی، چرم‌دوزی و ... از طریق دوستان و بستگان با هنر بسیار زیبای تئاتر آشنا شد. حنانه در این هنر تخلیه هیجانی شده و با پذیرش نقش‌های مختلف تئاتر با دنیای اطرافش بیشتر آشنا می‌شود.

وی در پاسخ به این پرسش که برخی از خانواده معلولان در همکاری با کارگردانان تئاتر کوتاهی می‌کنند، شما از این‌که با هنرمندان همکاری دارید و اجازه دادید فرزندتان از این فرصت استفاده کند چه احساسی دارید، بیان کرد: هنرمندان به‌ویژه کارگردانان تئاتر و نمایشنامه‌نویسان انسان‌های والایی هستند، چراکه آنها فرزند مرا دوباره متولد کردند. در حقیقت شخصیت حنانه در کنار آنها قوام یافت. شر و خیر را بهتر شناخت. از دید من نگاه او به زندگی کامل‌تر از قبل شده است. از آنها تشکر می‌کنم. امیدوارم که همچنان بستر مناسب را برای نقش‌آفرینی و آموزش فرزندان ما فراهم کنند تا آنها به خودباوری برسند و بتوانند زندگی را با شوق ادامه بدهند.

در ادامه این گزارش پای صحبت‌های حنانه‌بانویی نشستیم که با خودباوری حصار تنگ معلولیت را در هم شکسته است و اینک همپای دیگران در هنر به نقش‌‌آفرینی می‌پردازد و خلاقیت و توانمندی خویش را به نمایش می‌گذارد. شما را به خواندن این گفت‌وگوی کوتاه اما صمیمی دعوت می‌کنم.

ابتدا به‌صورت تفریحی وارد تئاتر شدم اما پس از مدتی به آن علاقه‌مند شدم و تصمیم گرفتم که این هنر را ادامه دهم.

چهار سال است که در تئاتر فعالیت دارم، نخستین‌بار کاظم ارجمندنیا مرا کشف کرد و به من فرصت داد تا توانمندی‌هایم را به نمایش بگذارم.

بله، هنر استعدادم را کشف کرده است خوشبختانه تا الان نیمی از نگرش مرا نسبت به زندگی و پیرامونم تغییر داده است.

خیر، اصلا معلولیت محدودیت نیست. 

مهم‌ترین هدفی که دنبال می‌کنم، کشف چیزهای جدید و پیش رفتن به سوی زندگی پر هیجان و مورد نظر خودم است. در این زیمنه هنر بسیار زیاد به من کمک کرده است، در حقیقت به‌واسطه آن بوده که خودم را کشف کرده‌ام و زندگی اجتماعی را پذیرا شده‌ام.

به هیچ وجه راضی نیستم. متاسفانه متولیان تا به الان انتظارات ما را در خصوص مبلمان شهری و زیر‌ساخت‌های شهری برآورده نکرده‌اند .

زندگی.

تئاتر صد درصد توانسته از عهده این مهم برآید. چون قالب مستعدی برای نمایش مشکلات و دردهاست.

ممنونم که با من صحبت کردید.

در پایان یادآوری می‌شود، امثال حنانه نجفی‌زاده‌ها، ترانه‌ فرخی‌ها در جامعه کم نیست، پس بکوشیم آنها را بشناسانیم و اندکی با آنها همگام شویم تا درک درستی از دریچه نگاه آنها به زندگی بیابیم، بدون‌شک در این همگامی بسیار از آنها خواهیم آموخت، چراکه آنها زیباتر از ما به زندگی می‌نگرند اما در اینجا روی سخن با مسوولانی است که بیشترین ارتباط را با این قشر داشته و رسالت خطیری برعهده دارند، آیا توانسته‌اند در زمینه فراهم کردن زیرساخت‌های مناسب برای بالندگی معلولان کوشا باشند؟!! با اندکی تامل در می‌یابیم که خیر، به‌ویژه در استان بوشهر این کوتاهی به‌شکل ناخوشایندی خود را نشان می‌دهد، از مبلمان شهری گرفته تا زیرساخت‌های فرهنگی. امید می‌رود از این پس در این زمینه مسوولان ما با احساس مسوولیت بیشتری به فعالیت بپردازند و بستر مناسب را برای رشد توان‌یابان فراهم و آنها را باور کنند.