بامداد جنوب- الهام بهروزی:بافت تاریخی بوشهر، سال‌هاست غریبانه و در انزوای یادها زندگی سختی را طی می‌کند؛ در حالی که این بافت برای خودش روزگاری داشته و در دل خود عمارت‌هایی شاخص با معماری منحصربهفرد و خیره کننده جای داده است. بارها و بارها از این غریبه‌آشنای شهر نوشتیم اما نه چشمی باز شد و نه گوشی شنید ولی با این اوصاف، بار دیگر مصمم شدم از مهربان‌ترین بخش شهر بنویسم؛ بخشی که نماد مدارا و تعامل است و روزی در آن قومیت‌ها و اقلیت‌های مختلف شامل مسلمان، مسیحی و یهودی در جوار یکدیگر به خوبی و خوشی زندگی کرده‌اند اما امروز در نهایت بی‌مهری روزگار می‌گذارند.
هرچند دو سال پیش دوستداران بافت با هدف جلب توجه مسوولان به سوی حال نزار بافت، کمپینی تشکیل دادند تا از این رهگذر به‌صورت مستمر و نمادین حرکت‌هایی را در راستای نجات آن انجام دهند. این کمپین در آغاز توانست تاثیرگذار ظاهر شود و تعدادی از سمن‌ها، مسوولان، اساتید دانشگاه و اهالی بافت و رسانه را با خود همراه سازد اما با گذر زمان از فعالیت این کمپین کاسته شد که در این میان عواملی نقش داشت که در این گفتار مجالی به پرداختن آن نیست، چون آنچه اهمیت دارد، بافت تاریخی شهر است که به حال خود رها شده و تلاش تاثیرگذاری هم برای حفظ آن صورت نگرفته است!!!
شهرداری آن روزها تحت فشار رسانه‌ای و مطالبه جدی موسسه‌ها و سمن‌های مردم‌نهاد بر آن شد که اقداماتی را برای بهبود وضعیت بافت تاریخی صورت بدهد و نخستین ارگان دولتی بود که به‌صورت جدی به این مهم توجه کرد و با سنگفرش کردن خیابان‌ها و برخی از کوچه‌های این مجموعه تاریخی کوشید تا اندکی از بار فشار رسانه‌ای بر خود بکاهد و دستی هم به سر و روی بافت بکشد اما این اقدامات بسیار شتابزده و سلیقه‌ای صورت گرفت، به‌طوری که در جریان آن و در اثر سهل‌انگاری، چند اصله درخت کهن که جزء جدایی‌ناپذیر بافت تاریخی به‌شمار می‌رفتند، از بین رفتند و همین موضوع تا مدت‌ها اعتراض اهالی بافت و طبیعت‌دوستان را به‌دنبال داشت. افزون بر آن در سنگفرش کوچه‌ها نیز ناکام ماند و نتوانست از نظر فنی موفق شود. با این حال، انتظار می‌رفت غیر از شهرداری بوشهر، ارگان‌های دیگری چون اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، اداره‌کل راه و شهرسازی، استانداری و... جدی‌تر و دغدغه‌مندتر ظاهر شوند، در این صورت بود که می‌شد به احیا و حفظ بافت تاریخی بیشتر از قبل امیدوار شد... هرچند در آن روزها بامداد جنوب به‌صورت مستمر در این باره نوشت و با کارشناسان حوزه شهرسازی و معماری به گفت‌وگو نشست اما گوش شنوایی برای شنیدن نبود، چراکه مصطفی سالاری، استاندار بی‌تجربه و جوان سابق استان به‌عنوان مدیریت ارشد این خطه به همراه دوستان و مشاوران کارنابلد خود تمام همت خویش را برای راه‌اندازی دهکده گردشگری «امید» به کار بسته بود تا به زعم خود با احداث این دهکده، بوشهر را به‌عنوان قطب گردشگری دریایی کشور معرفی و در آن هزاران فرصت شغلی ایجاد کند. این تلاش هرچند حاصلی جز حسرت و حرمان، هدررفت بودجه زیاد و نابودی محیط زیست و حیات دریایی و گیاهی در بزرگراه امام علی نداشت ولی درس عبرتی شد برای بازماندگانش...
این در حالی است که می‌شد با هزینه کلانی که برای ساخت این دهکده که هیچ پشتوانه تاریخی یا فرهنگی نمی‌توان برای آن تعریف کرد، بخش اعظم بافت تاریخ را مرمت و احیا کرد و با رسیدگی به آن، شانس جذب گردشگر داخلی و خارجی را به استان افزایش داد و از این طریق بستر مناسب را برای رونق صنعت گردشگری و درآمدزایی و اشتغالزایی فراهم آورد اما نبود برنامه مشخص و لجبازی‌های مدیریتی موجب شد که این مجموعه فرهنگی که چهار محله کوتی، شنبدی، بهبهانی و دهدشتی را در برمی‌گیرد، همچنان در سکوت به مرگ تدریجی خویش بیندیشد.
هرچند در این میان، افرادی که علاقه فراوانی به بافت تاریخی و فرهنگ غنی بوشهر داشتند، آمدند به‌صورت خودجوش و با هزینه شخصی با خریداری برخی از عمارت‌های قدیمی و شاخص بافت، جانی دوباره به این بناها بخشیدند؛ افرادی مثل دکتر کولیوند، ادریس عبدی‌پور و ... که بدون‌شک نقش مانایی را در مرمت و بازگشت زندگی به بخشی از بافت تاریخی ایفا می‌کنند. عبدی‌پور افزون بر این اقدام، با راه‌اندازی کافه حاج رئیس خدمت بزرگی به فرهنگ و هنر این استان کرد و ثابت کرد که این معماری توان جذب گردشگر را دارد اما تداوم این جذابیت به برنامه و هدف نیازمند است. پس او با درایت و هوشمندی بر آن شد که گوشه‌هایی از فرهنگ غنی بوشهر را برای گردشگران و اهالی بوشهر به تصویر بکشد تا از این رهگذر مردم را به بافت بکشد و کوچه‌های تنگ و زیبایی‌های منحصربهفرد آن را به رخ بکشد؛ اقدامی که هیچ‌گاه از اذهان زدوده نخواهد شد، با این اوصاف، پی می‌بریم که بخش خصوصی بیش از مسوولان و دستگاه‌های دولتی در حوزه رونق بافت تاریخی برنامه داشته است، چراکه این بخش هیچ‌گاه به بافت به چشم ابزاری برای دیده شدن و سوءاستفاده مدیریتی نمی‌نگرند، بلکه رگ و پی زندگی را در آن می‌جویند و در تلاشند تا باردیگر بافت را پررونق سازند.
شوربختانه مسوولان بارها و بارها برای بازدید به بافت تاریخی وارد شدند و در حین این بازدید تحت تاثیر محیط دل‌انگیز آن، حرف‌های زیبایی زدند ولی این حرف‌ها به‌ندرت عمل شد؛ گواه این ادعا هم حال و روز ناخوشایند و بغرنج بافت تاریخی است. به گزارش ایرنا، سرپرست معاونت امور عمرانی استانداری بوشهر روز گذشته (سه‌شنبه) بازدیدی از بافت داشت و در این بازدید گفت: احیای بافت تاریخی شهر بوشهر نیازمند اراده جمعی و برنامه‌ریزی دقیق است.
مهرداد ستوده در ادامه این بازدید افزود: این بافت شناسنامه و هویت فرهنگی شهروندان هم‌استانی است که باید مورد توجه ویژه همه مسوولان استان قرار گیرد. برای این‌که غنای فرهنگی بوشهر را به گردشگران داخلی و خارجی بشناسانیم باید محدوده بافت قدیم به نحو مطلوب معرفی شود.
وی با اشاره به این‌که بدون تردید هر نقطه این میراث گرانبها می‌تواند بسیاری از داشته‌های فرهنگی تاریخی بوشهر را هویدا کند، تصریح کرد: زمانی می‌توان ادعای کار در زمینه احیای بافت قدیم بوشهر داشت که زندگی در تمامی عمارت‌های موجود جریان پیدا کرده باشد.
ستوده با بیان این‌که برای رسیدن به این هدف مهم باید زیرساخت‌های لازم را ایجاد کنیم که این نیز نیازمند اراده جمعی و برنامه‌ریزی مدون و دقیق است، گفت: مجموعه مدیریتی استان بوشهر جز با همکاری و مشاوره ساکنان بافت تاریخی موفق به احیا آنها نخواهند شد و مدیران باید از ظرفیت این اهالی برای پیشبرد طرح‌‌های این حوزه نهایت استفاده را ببرند.
در این بازدید شماری از معتمدان محلی و پیشکسوتان چهارمحل قدیم بوشهر (کوتی، بهبهانی، شنبدی و دهدشتی) به نمایندگی از ساکنان بافت، مطالبی بیان کردند و مدیران ستادی و دستگاه‌های اجرائی، اعضای شورای شهر بوشهر و سرپرست شهرداری اقدامات انجام شده در این بافت و برنامه‌های شهرداری را در سال جاری برای این منطقه برشمردند. در این‌که احیای بافت تاریخی نیاز به اراده جمعی دارد، شکی نیست اما یک سوال اینجا ذهن نگارنده را سخت به خود مشغول کرده است و آن، این‌که پیش از این کجا بودید؟!! مگر صدای دوستدارانش را نشنیدید و خم شدن تدریجی کمر بافت و فروریختن بناها و ویران کردن شبانه برخی از آنها را با لودرها ندیدید؟؟؟ اصلا می‌دانید میراث و هویت فرهنگی چیست؟ یا ارزش بافت تارخی در چیست؟ چرا به‌جای هدر دادن بودجه دولت در دهکده ساختگی‌تان که چون لاشه‌ای در حاشیه شهر رها شده است، به نجات بافت نیندیشیدید؟!!
شاید کمی دیر باشد که به این حقیقت پی برده‌اید که بافت تاریخی پتانسیل خوبی برای جذب گردشگر دارد و شناسنامه و هویت فرهنگی شهر است اما باز هم می‌توان امیدوار بود، هرچند رونق بافت نیازمند برنامه‌های جامع و آینده‌نگرانه است که باید به‌دور از احساسات اجرائی شود و مرمت و احیای آن با مشاوره و احترام به نظر اهالی بافت تاریخی و کارشناسان معماری و شهرسازی صورت بگیرد تا دیگر بیشتر از این بر تن زخمی و نحیف آن دردی ننشیند. بافت می‌تواند فرصتی برای رونق صنعت گردشگری باشد که برای تحقق این مهم تمام دستگاه‌های مرتبط باید با یکدیگر یکدل و همراه شوند، شاید شهرداری بوشهر خیلی تلاش کرد تا با انجام اقداماتی تغییراتی در ظاهر بافت ایجاد کند اما به‌تنهایی این کار شدنی نیست، چون هیچ‌گاه یک دست صدا ندارد.
