در گزارش‌های پیشین بامداد جنوب، در باب معایب و مزایای مناطق آزاد تجاری مطالب متعددی منتشر شد که بن‌مایه همه آنها بر این اصل بدیهی استوار بود که «برای داشتن یک منطقه آزاد تجاری موفق، باید از زیرساخت‌های مناسب برخوردار بود».

بررسی روزنامه بامداد جنوب از وضعیت معیشتی و اقتصادی مردم در دیگر مناطق آزاد کشور مانند منطقه آزاد اروند، ارس و بازرگان نشان داد که مناطق آزاد تجاری اگر بدون زیرساخت، پیاده‌سازی شود تنها دستاورد آن گرانی زمین و اجناس خواهد بود. در این راستا برخی از مسوولان و نمایندگان مجلس نیز از این‌که مناطق آزاد تجاری به مکانی برای واردات اجناس تبدیل شده‌اند، انتقاد می‌کردند و یکی از دلایل رد شدن مناطق آزاد جدید باوجود حمایت‌های شدید دولت، همین مساله بود.

اما روز یکشنبه، کمیسیون اقتصادی مجلس طی جلسه‌ای به بررسی وضعیت برخی از مناطق آزاد تجاری پرداخت که خروجی این نشست، تصویب لوایح ایجاد مناطق آزاد تجاری-صنعتی در بوشهر، مهران و اردبیل بود. اما سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا این شهرها، زیرساخت‌های لازم برای منطقه آزاد شدن را دارد؟ و چرا نمایندگان مردم در کمیسیون اقتصادی مجلس این‌گونه با عجله این همه منطقه آزاد و ویژه را به یکباره تصویب کرد؟

سال‌های زیادی است که منطقه آزاد بوشهر ورد زبان مسوولان و استانداران بوشهری است اما هر کدام به دلایلی نخواسته و یا نتوانستند که آن را از قوه به فعل در بیاورند، تا این‌که دولت یازدهم با ریاست‌جمهوری حجت‌الاسلام روحانی بنا را بر توسعه بنادر آزاد و مناطق ویژه تجاری در شهرهای مرزی گذاشت و با سفر به استان بوشهر نوید این مهم را داد. اما این هم با مشکلات بسیاری از جمله نداشتن نقشه دقیق و جابجا شدن‌های مکرر، راه به جایی نبرد. 

موافقان طرح مشتاقانه منتظر بودند تا این طرح به مجلس برود تا با رای مثبت اعضای کمیسیون اقتصادی، این طرح بالاخره جامه عمل به تن بپوشد و بندر بوشهر منطقه آزاد شود. هر چند پیش از این در کمیسیون صنایع و معادن این طرح به دلایل برشمرده شده، رد شده بود.

از سوی دیگر مخالفان منطقه آزاد از تجربه ناموفق دیگر استان‌ها داد سخن می‌دادند و از آینده بوشهر هراس داشتند. آنها امیدوار بودند تا با مخالفت مجلس با مناطق آزاد، این طرح همچنان در کمیسیون‌های مختلف خاک بخورد تا زمانی که مسوولان استانی بتوانند زیرساخت‌های لازم را برای این مهم فراهم بیاورند.

در هر حال روز یکشنبه کمیسیون اقتصادی مجلس نشستی برگزار کرد تا تکلیف لوایح مناطق آزاد را بررسی کند. باوجود این‌که در هیچ‌کدام از خبرگزاری‌ها، خبر کاملی از جزئیات این نشست مطرح نشده است، اما شنیده‌های بامداد جنوب حاکی از آن است که در جریان این نشست که در آستانه انتخابات مجلس دهم برگزار شده، نزدیک به 60 منطقه ویژه و سه منطقه آزاد تجاری تصویب شده‌اند.

البته به‌نظر می‌رسد که تصویب این طرح‌ها بدون تحقیقات ابتدایی و بررسی‌های لازم انجام شده است. تصویب منطقه آزاد مهران خود گواه بر این مدعاست زیرا این شهرستان حتی امکانات ابندایی مانند فرودگاه مناسب هم ندارد و به مراتب اوضاع بدتری نسبت به بندر بوشهر دارد.

یک کارشناس بوشهری معتقد است که این عمل شتابزده کمیسیون اقتصادی مجلس رابطه تنگاتنگی با نزدیک شدن انتخابات پیش رو دارد. به گفته این کارشناس، تصویب بدون مطالعه و شتابزده نمایندگان ملت، بدون دلیل نیست و هم‌اکنون بسیاری از طرح‌های زمین‌مانده را مصوب می‌کنند تا در تبلیغات انتخابات آینده، عملکرد خود در مجلس را بهبود ببخشند.

کارشناسان معتقدند که تاسیس یکباره این تعداد منطقه آزاد و ویژه اقتصادی در کشور می‌تواند آثار مخربی بر روی اقتصاد کشور داشته باشد زیرا کنترل این مناطق در راستای تبدیل نشدن این مناطق به محل واردات، امر دشواری به‌نظر می‌رسد. این در حالی است که در گذشته هم کارشناسان هشدار داده بودند که مناطق آزاد تجاری ما به محلی برای فروش کالاهای خارجی تبدیل شده‌اند و این امر نگران‌کننده است.

رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس درباره تصویب یکباره این حجم لایحه منطقه آزاد و ویژه گفت: زمانی که تصمیم به تشکیل مناطق آزاد گرفته شد، دولت‌ها در داخل سرزمین انعطاف کمی داشتند و به همین دلیل نیز فلسفه تشکیل مناطق آزاد مطرح شد، اما در شرایط کنونی که دولت خواستار حمایت از تولید و توسعه صادرات است، پس دلیلی برای تشکیل مناطق آزاد خاص وجود ندارد، چرا که از نگاه دولت و نمایندگان، کل کشور مانند منطقه آزاد و نیازمند حمایت است.

رضا رحمانی در گفت‌وگو با خبرگزاری خانه ملت بر ضرورت حمایت همه‌جانبه از تولید داخلی تاکید کرد و افزود: برای خروج از شرایط رکودی باید به فکر افزایش تولید و صادرات بود. در این‌ صورت است که علاوه بر رفع معضل رکود، بیکاری نیز در جامعه کاهش خواهد یافت، پس باید به جای حمایت از منطقه‌ای خاص، به فکر حمایت از تولیدکنندگان در سطح ملی بود.

این نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: باید توجه داشت که تشکیل مناطق آزاد مربوط به چند دهه قبل بوده، اما در شرایط کنونی باید مقررات به حدی روان شود که سرمایه‌گذاری در کل کشور تسهیل شود، درغیر این‌صورت شاهد توسعه نامتوازن در کشور خواهیم بود.

وی با بیان این‌که اگر یک شهر به منطقه آزاد تبدیل شود شاهد هجوم سرمایه به آن منطقه خواهیم بود، خاطرنشان کرد: برای این منظور باید زیرساخت‌های کافی فراهم شود. البته ممکن است همین موضوع باعث کاهش سرمایه‌گذاری در شهرهای اطراف شود، لذا باید در راستای توسعه متوازن کشور تلاش کرد.

در نقشه جدیدی که در نشست روز یک‌شنبه کمیسیون اقتصادی مجلس با مهر سازمان مناطق آزاد کشور ارائه شده بود، فرودگاه بوشهر و محوطه سازمان بنادر و دریانوردی هم در حوزه منطقه آزاد قرار گرفتند تا در عین عدم یکپارچگی، خود به یک عامل فعال در آینده اقتصادی بوشهر تبدیل شوند.

حال که بوشهر آزاد شد، باید دید که هزاران میلیارد سرمایه لازم برای زیر سازی و چند برابر آن برای ایجاد طرح‌های اقتصادی از کجا تامین خواهد شد؟