بامداد جنوب - الهام بهروزی:«آرامش» چیزی است که امروز کمتر آن را در لابه‌لای ساختمان‌های چند طبقه و دود و دم ماشین‌ها و خانه‌های لوکس و مجلل شهری می‌یابید. شوربختانه تحت تاثیر ترویج زیست مدرن، شکل سنتی زندگی رنگ باخته و انواع و اقسام بیماری‌های روحی روانی میهمان خانه‌های زیبا اما تهی از آرامش شده است. از این‌رو، افراد برای رسیدن به آرامش دست به دامن طبیعتی شده‌اند که روزی نیکانشان با آن مانوس بوده و در آن زندگی می‌گذارندند. با این اوصاف پی می‌بریم که بشر امروز به این حقیقت رسیده که در زندگی آسوده شهری چیزی کم است و خلأ آن را با هیچ امکاناتی نمی‌توان پر کرد؛ نه با قدم زدن در فضای رنگارنگ و ساختگی خیابان‌ها و کوچه‌ها و نه با لمس یک زندگی ماشینی و مرفه!!! آری «آرامش» چیزی نیست که در میان ماشین‌ها و خانه‌های لوکس آن را بیابید و تنها جایی که می‌توان آن را یافت، پناه بردن به دامن طبیعت و زندگی ساده و بی‌آلایش روستاهای بکر با اقلیمی منحصربه‌فرد است و درست آنجاست که می‌دانید آرامش چیست؟!
همانجا که سادگی و مهربانی مردمانش نمایانگر فرهنگی اصیل و غنی و خانه‌هایشان محفلی برای ترویج انسانیت است. از همین‌رو است که کشورهای توسعه‌یافته برای ترویج زندگی ساده و سالم، مردم را با اهمیت طبیعت و نقش آن در شادابی و پویایی جامعه آشنا کرده و در این زمینه آموزش‌های لازم را به آنها می‌دهد. خوشبختانه چند صباحی است که جریانی در ایران به راه افتاده که به انس بیش از پیش مردم به روستاها و طبیعت انجامیده است و آن هم راه‌اندازی اقامتگاه‌های بومگردی در روستاهایی است که پتانسیل کافی را به‌واسطه دارابودن طبیعت بکر، فرهنگ و میراث ماندگار، سنت‌ها و غذاهای محلی و صنایع دستی بی‌نظیر برای جذب گردشگر دارند. بوشهر از جمله استان‌هایی است که در این زمینه از قابلیت بالایی برخوردار است که خوشبختانه با دایر کردن اقامتگاه‌هایی در روستاهای دور و نزدیک در تلاش است تا بدین طریق نگاه گردشگران را به استان جذب و همچنین بستر مناسب را برای معرفی و اشاعه فرهنگ، سنت‌ها، آداب، صنایع دستی و طبیعت بکر این خطه فراهم کند.
بدون‌شک راه‌اندازی اقامتگاه‌های بومگردی در گوشه گوشه استان افزون بر رونق صنعت توریسم، می‌تواند نقش موثری را در اشتغال‌زایی و توسعه اقتصادی استان ایفا کند که این مهم در سایه مدیریت صحیح و مدون حاصل می‌شود؛ در واقع روستاییان می‌توانند با تبدیل منازل خود به بومگاه‌ها و ایجاد سایت‌های پرنده‌نگری، برگزاری تورهای کوهپیمایی و دشت‌پیمایی، فروش صنایع دستی و همچنین نمایش آداب و رسوم و... از ظرفیت‌های طبیعی روستای خود برای کسب درآمد سود بجویند. البته نباید از این مهم غافل شد که فعالیت این بومگاه‌ها نباید زنگ خطری برای طبیعت و زیست‌بوم روستا محسوب شود، بلکه گردشگران و مسافرانی که به این روستاها وارد می‌شوند باید با درک و پذیرش فرهنگ آنجا، روزهای آرامی را با عجین شدن با فرهنگ، سنت‌ها، خوردنی‌ها و آداب مخصوص آن منطقه تجربه کنند و از مواهب طبیعی که در آنجا وجود دارد، لذت ببرند.
یک استاد دانشگاه در خصوص شرایط و هدف از راه‌اندازی بوم‌گردی‌ها در روستاها و شهرهای کوچک به بامداد جنوب گفت: اگر نخست معیارها و فاکتورهای مهم را برای راه‌اندازی بومگردی بیان کنیم، به یقین بهتر می‌توانیم درک کنیم که قرار است در رابطه با چه چیزی گفت‌وگو کنیم و البته اهداف کلی و جزئی را بهتر می‌توان تبیین کرد. به عبارتی یک اقامتگاه بومگردی باید این شرایط را برای راه‌اندازی داشته باشد: حفاظت از محیط طبیعی و فرهنگی پیرامون، ایجاد کمترین اثر بر محیط طبیعی اطراف اقامتگاه در هنگام ساخت آن، بهره‌گیری از معماری و مصالح بومی و داشتن بافت فرهنگی و فیزیکی خاص با توجه و هم‌آهنگ با فرم، منظر و رنگ محیط، استفاده از سیستم‌های آبرسانی پایدار و کاهش مصرف آب، به‌کارگیری روش‌هایی برای بازیافت زباله‌های خشک و دفع دیگر انواع زباله بدون آسیب رسانی به محیط، استفاده از انرژی‌های پایدار به روش‌های سنتی و به‌کار گیری انرژی‌های نو با استفاده از وسایل مدرن، کار گروهی همراه با به‌کارگیری جامعه محلی، ارائه کارگاه‌ها و برنامه‌های آموزشی ویژه کارکنان، گردشگران و مالکان اقامتگاهها درباره چگونگی حفاظت و برخورد با محیط طبیعی و فرهنگی پیرامون و با شرکت در برنامه‌های تحقیقاتی به توسعه پایدار منطقه کمک کنند. از دیدگاه من به‌عنوان یک مرمتگر، هدف کلی از راه‌اندازی این اقامتگاهها می‌تواند همان حفاظت از محیط طبیعی و فرهنگی باشد که آموزش، بهره‌گیری از تکنولوژی‌های کهن و نوین و مشارکت اجتماعی هم در زمره اهداف جزئی هستند. البته شاید یک متخصص گردشگری اصل را رونق گردشگری بداند، یا یک جامعه‌شناس مشارکت اجتماعی و آموزش را مهم‌ترین هدف تلقی کند.
امین نعمتی در ادامه درباره تاثیر و نقش اقامتگاه‌های بومگردی در رونق گردشگری استان نیز توضیح داد: با توجه به این‌که چند سالی این واژه در رسانه‌های مختلف بسیار مورد استفاده قرار گرفته است، بسیاری از مردم دوست دارند که این شاخه از گردشگری را نیز امتحان کنند. با توجه به این‌که معمولا استان بوشهر در پنج استان نخست برای گردشگری نوروز است و در پایان هفته‌های پاییز و زمستان نیز گردشگران زیادی را پذیراست، می‌تواند در رونق گردشگری موثر باشد. تجربه در استان‌های فارس و کرمان نشان می‌دهد در صورتی که یک اقامتگاه گردشگری عملکرد خوبی داشته باشد، نه تنها روی همان منطقه، بلکه در صنعت گرشگری کل استان هم می‌تواند موثر باشد.
به گفته وی، در بیشتر اقامتگاهها معیارهای گفته شده در بالا کم و بیش رعایت می‌شوند ولی بیشترین ضعف آنها همچنان در دو بند نخست (حفاظت از محیط طبیعی و فرهنگی پیرامون و ایجاد کمترین اثر بر محیط طبیعی اطراف اقامتگاه در هنگام ساخت آن) است که البته امیدواریم در تجربه‌های آینده بهبودی حاصل شود.
عضو هیات عملی گروه معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر در ادامه در پاسخ به این پرسش مبنی بر این‌که از دید شما راه‌اندازی اقامتگاه‌های بومگردی در کدام نقطه استان ضرورت دارد، گفت: تا جایی که من در خاطر دارم اکنون سه اقامتگاه بومگردی فعال در استان وجود دارد که یکی در مرکز استان و دو تای دیگر در جنوب استان هستند. بخش‌های شمالی استان به‌ویژه این‌که در فصل‌های گفته شده سیلی از گردشگران را در خود جای می‌دهند، پتانسیل بالایی دارند. در کنار زیبایی‌هایی که ساحل‌های حد فاصل دیلم و گناوه دارند، تورسیم وابسته به صنعت نفت را نیز می‌توان در نظر داشت. البته جنوب استان هنوز هم دارای پتانسیل‌های زیادی است که مغفول مانده. به‌ویژه برای جم در این سال‌های اخیر که به‌واسطه صنعت نفت و گاز و همچنین وجود تیم لیگ برتری پارس جنوبی جم هر از چند مدتی پذیرای تعداد زیادی از هموطنان می‌شود ولی تاکنون از اقامتگاه بومگردی استفاده‌ای نبرده‌اند.
نعمتی در خصوص تاثیر راه‌اندازی اقامتگاه‌های بومگردی در کنار جاذبه‌های طبیعی و تاریخی استان نظیر کوه نمک، سیراف و... در توسعه گردشگری استان بیان کرد: به‌یقین اقامتگاه بومگردی در سیراف و کوه نمک می‌توانند این دو مکان را به قطب گردشگری تبدیل کند. البته باید حساب شده و دارای سناریو باشند. سیراف در کنار زیبایی‌های طبیعی و چشم‌انداز مسحور کننده دریا، از نگاه صنایع جدید و قدیم نیز دارای اهمیت است. سفال‌های سیراف روزگاری در جهان زبانزد عام و خاص بوده‌اند، اقامتگاه بومگردی می‌تواند چشم‌انداز شب عسلویه را که می‌توان آن را منهتن اقتصادی ایران نامید و سفالینه‌های سیراف را به جهانیان معرفی کند. کوه نمک جاشک هم به‌عنوان یک اثر میراث طبیعی حرفهای زیادی برای کوهنوردان آماتور و حرفهای و همچنین متخصصان علوم زمین‌شناسی داشته باشد. بسیاری از این افراد به‌خاطر نبود اقامتگاهی که شب را در آنجا سپری کنند، ناگزیرند برنامه‌های خود را بر مبنای شهرهای نزدیک تنظیم کنند.
این مرمتگر و کارشناس حوزه معماری در خصوص نقش اقامتگاه‌های بومی در مبادلات فرهنگی و اجتماعی خاطرنشان کرد: این موضوع را با مثالی که در ظاهر بی‌ربط است پاسخ می‌دهم. فروشگاه‌هایی مانند افق کوروش و رفاه و ... را در نظر بگیرید، در کنار مزایایی که از حیث اقتصادی می‌توانند داشته باشند ولی از حیث تعاملات اجتماعی و فرهنگی دارای ضعف‌های زیادی هستند. این مساله امروز بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته است که خود مردم سعی می‌کنند همواره مغازه‌ها و فروشگاه‌های کوچک را نیز در مجموعه سبد خرید خود قرار دهند. تنها به یک دلیل مهم که همان تعامل اجتماعی است. خیلی از مواقع مراجعه ما به مغازه سر کوچه در کنار این‌که قصد خرید داریم ولی این است که با «دیگری» وارد دیالوگ شویم. این امکان در فروشگاهای زنجیره‌ای تقریبا وجود ندارد. اگر بخواهیم برگردیم به موضوع می‌توان در قیاس هتل و اقامتگاه بومگردی هم به همین نتایج دست پیدا کنیم. اقامت در هتل نمی‌تواند کمک چندانی به گردشگر برای شناخت هر چه بهتر مردم و روابط اجتماعی افراد کند، ولی اقامتگاه بوم‌گری چون با فرهنگ مردم عجین است، می‌تواند اطلاعات بهتری را به گردشکر ارائه کند. در این میان بده بستان فرهنگی صورت می‌گیرد که البته این خود بحثی جداگانه را می طلبد که ما باید برای این‌که دچار «دیگری زدگی» نشویم، چه کنیم.
در پایان یادآوری می‌شود، افرادی که در پی تاسیس و راه‌اندازی اقامتگاه‌های بومگردی هستند باید بدانند در اول راه شغلی پر مسوولیت و در عین حال جذاب قرار دارند، بعد از آن کمر همتی می‌خواهد برای پذیرایی و مهمان‌نوازی از جنس اصالت ایرانی برای مهمانانی که با تمام شور و شوق، شهر شلوغ و دودی را رها کرده‌اند تا حس واقعی آرامش را در طبیعت و همچنین در اقامتگاه شما تجربه کنند، شما می‌بایست بدانید مهمان‌داری تنها اجاره اتاق به گردشگر نیست، بلکه در تمام مدتی که گردشگر در اقامتگاه شما سکونت دارد شما مسوول انتقال حس خوب و تبلیغ و نمایش سنن دیرینه و آداب و رسوم و همچنین معرفی جاذبه‌های گردشگری منطقه خود هستید.
