الهام بهروزی
زنان بهعنوان قشری حساس و عاطفی در جامعه شناخته میشوند که امروز
با تکیه بر خودباوری، استعدادهای ذاتی و دانش اکتسابی توانستهاند توانمندیهای
خود را در عرصههای مختلف اعم از فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، ورزشی و... به
نمایش بگذارند و شیرازه باورهای اشتباه جامعه سنتی را در خصوص خود در هم بشکنند.
بدیهی است که زنان با خودباوری و خردورزی موفق شدند که تنگناهای
عصیبتهای جاهلانه، نگاههای مردسالارانه و غیرمنصفانه را پشت سر بگذارند و اینگونه
شد که ما در همه دورههای تاریخی شاهد حضور و ظهور زنانی تاثیرگذار در میان ملتهای
مختلف باشیم؛ زنانی که نه تنها در حفظ کیان خانواده بازیگری قهار بودند بلکه در
عرصه جامعه نیز فردی مهم و تاثیرگذار جلوه کردند.
خوشبختانه با واکاوی تاریخ غنی بوشهر با زنانی مواجه میشویم که
دوشادوش مردان این منطقه بالنده شدند و با اعتماد به داشتهها و توانمندی و دانایی
خود توانستند شهرت فراوانی بیابند؛ اما شهرت این زنان بزرگ و صاحباندیشه با گذر
زمان در پستوی خاطرات شفاهی مردمان این دیار یا اسناد و مکتوبات کمیاب بایگانی شد
و کمتر مجالی برای معرفی آنها پیش آمد. همین مساله موجب شد که نسلهای بعدی از
اهمیت وجود و کارهای این بزرگان بیخبر بمانند. این در حالی است که بسیاری از آنها
بهویژه در قرن اخیر در عرصههای مختلف بهویژه فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و... نه
تنها خود را مطرح کردهاند، بلکه موجب توسعه و درخشش نام بوشهر در کشور شدهاند.
در این میان اما هیچگونه فرصتی برای شناسایی و معرفی این قشر در سطح
استان ایجاد نشد؛ در صورتی که میطلبید مکانی یا فضایی برای معرفی و حفظ
دستاوردهای زنان این منطقه ایجاد شود تا بدینوسیله نقشآفرینی آنها در توسعه و
پیشتازی استان در قرن حاضر بازنمایی و بذر انگیزه و امید در میان این قشر بالنده
شود و بهعنوان الگوی برای دختران جوان امروز مطرح شوند. در این راستا یکی از
پژوهشگران جوان با علم به تاریخ و نقش موثر زنان بوشهری در غنای فرهنگ و تمدن این
استان طرحی را تحت عنوان موزه دستاوردهای زنان جنوب پیریزی و مسوولان اجرایی و
فرهنگی استان را به اهمیت این موضوع ترغیب کرد؛ اما این طرح با همه غنایی که دارد
همچنان در دست اما و اگرهای این مسوولان میچرخد.
این در حالی است که بافت تاریخی بوشهر با کوچههای منحصربهفرد و
نوستالوژیکش مستعد پذیرا شدن این موزه است؛ موزهای که نمایانگر هویت تاریخی و
فرهنگی زنان این منطقه و نقشآفرینی آنها در سده چهاردهم است. موزهای که میتواند
تمام ابعاد زندگی زنان جنوبی را از آغاز تولد تا مرگ، از دانشاندوزی، خانهداری،
نویسندگی، روزنامهنگاری، پژوهش، خیاطی و بافندگی و حضور در عرصههای سیاسی به رخ
بکشد. بیشک زنانگی زنان جنوبی چیزی از مردانگی این منطقه کم ندارد، زنانی که
زندگی آنها آبستن لحظات تلخ و شیرین بیشماری بوده است اما توانستهاند در جامعه
سنتی و مردسالار جنوب مرسم خلاق و خوبی برای ایدهها و رویاهای خود باشند. بیشک
راهاندازی این موزه میتواند مکمل خوبی برای موزه مردمشناسی استان باشد و بوشهر را
در این حوزه در کشور پیشتاز کند.
یک پژوهشگر حوزه میراث ناملموس در خصوص جایگاه زنان بوشهری در تاریخ
این منطقه به بامداد جنوب گفت: با گذری بر تاریخ چند هزارساله بوشهر بهویژه صد سال
اخیر با حضور زنان بزرگی روبهرو میشویم که در عرصههای فرهنگی، آموزشی، مذهبی و اجتماعی
خوش درخشیدهاند. با توجه به اهمیت این مقوله و نقش کلیدی زنان در جامعه بایستی برای
رشد، حمایت، تشویق و تحسین آنها گام بلندی برداشت؛ چراکه ما بر این باور هستیم زنان
هر جامعهای دارای نقش دو گانهای هستند؛ به این معنی که از یکسو بهشدت مایلند نقش
خود را در خانه و خانواده به نحو احسن ایفا کنند که نقشی فوقالعاده حساس و عاطفیگونه
است و از سوی دیگر، تمایل دارند تا شخصیت خود را به حد کمال پرورش دهند و در صحنه زندگی
اقتصادی و اجتماعی، نقش عمدهای داشته باشند که شرایط خاص برخوردهای اجتماعی را میطلبد،
چراکه شأن زن و ظرافتهای ذاتی او، اقتضائات خاص خود را به همراه دارد. بنابراین برای
اینکه نقش دوگانه زنان بتواند در پیشرفت اقتصادی و اجتماعی کشور موثر افتد،لازم است
تعادل منطقی میان این دو وظیفه پدیدآید.
الهه غریبزاده بر این باور است که زنان بوشهری در ادوار گذشته بهویژه
در صد سال اخیر، در جریان هشت سال دفاع مقدس، سالهای بعد از پیروزی انقلاب اسلامی
در عرصههای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی خدمات ارزندهای را برجا نهادهاند. بنابراین
برای پیشبرد و حفظ نقشهای دوگانه زنان در خانواده و جامعه و همچنین آگاهسازی و اطلاعرسانی
این دستاوردها باستی موزه دستاوردهای بانوان بوشهر راهاندازی شود که بیشک این
اتفاق نقطه عطفی است در این مسیر سترگ.
وی با تاکید بر اینکه بهیقین موزهها بهعنوان نمایشگاهی از داشتههای
تاریخی، فرهنگی، هویتی و ادبی هر ملت، اهمیت بسزایی در ترسیم چهره ملی و بینالمللی
آن ملت و معرفی هویت مردمان دارد، تصریح کرد: بنابراین اصل و نفس راهاندازی موزه
دستاوردهای بانوان مبتنی بر شناساندن خدمات زنان بوشهری در طول تاریخ و پاسداشت مقام
آنهاست که با رویکردی پژوهشی در حوزههای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی زنان شکل میگیرد.
بیشک راهاندازی
این موزه پیامدهای بسیار خوبی را به همراه خواهد داشت که بیش از
همه موجب ایجاد بانک اطلاعاتی و پایگاه دادههای دقیق و بهروزی در حوزه زنان میشود
که یاریکننده محققان و پژوهشگران تخصصی در آینده خواهد بود.
غریبزاده با تاکید بر اینکه امروز شاهد راهاندازی و فعالیت موزه زنان
در امریکا، مراکش، ویتنام، ژاپن، انگلیس، ایرلند، استکهلم، امارات و ... هستیم که
همه این موزهها مورد مطالعه قرار گرفتهاند و نمونههای موفقی برای گرتهبرداری
برای راهاندازی موزه دستاوردهای زنان جنوب بهشمار میروند، تاکید کرد: با در نظر
گرفتن استانداردهای مرتبط با موزه و توجه به عناصری چون اجزای و کارکردهای عمارتهای
بافت قدیم بوشهر از یکطرف و توجه به روحیات و نیازهای امروزی زنان از نظر عواطف و
بعد زیباییشناسی زنان و ارتباط میان فرمهای منعطف، نرم و سیال و معماری زنانه از
سوی دیگر میتوان با توانمندسازی زنان در این عمارت موزه، به افزایش نقش آنها در اجتماع
و فضاهای شهری و تحقق عدالت اجتماعی مدنظر دست پیدا کرد.
نویسنده کتاب «لباس سنتی بوشهر، گنجینهای در دست فراموشی» با بیان
اینکه در سالی که گذشت طرح اجرایی موزه زنان بوشهر بهعنوان تالار افتخارات بانوان
جنوب کشور را به همراه شرح تفصیلی دستاوردهای موجود در کتابی با عنوان «فرهنگنامه زنان
بوشهر» تهیه، تنظیم و برای اجرا ارائه شد که متاسفانه تا کنون هیچ اقدام عملی از
سوی هیچ دستگاه فرهنگی و اجرایی برای تحقق این مهم صورت نگرفته است، تصریح کرد: البته
ما بر واقعیت زمانبر بودن و هزینه داشتن بنای موزه واقف هستیم ولی ای کاش دستکم بخشی
مجزا بهعنوان تالار افتخارات زنان بوشهر بهمنظور بازشناسی و پاسداشت زنان بزرگ
این دیار در یکی از موزههای بوشهر تعبیه میشد.
وی با تاکید بر اینکه ولادت بانوی دو عالم حضرت فاطمه زهرا (س) بهعنوان
الگوی راستین زنان در ادوار تاریخی اسلامی، دلیلی بود که اطلاعرسانی این طرح را انجام
دهم، افزود: امیدوارم بهزودی شاهد اجرا شدن این رویداد وزین در دیارمان باشیم.
غریبزاده در خصوص اهمیت راهاندازی موزه بانوان بر انگیزه
زنان فعال و فرهیخته استان گفت: بهنظر میرسد میان روشهای مختلف تقویت انگیزههای
فردی در بانوان با موفقیت آنها و توسعه فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در این امر،
رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. بهطور مسلم راهاندازی این موزه ویترین برای
نمایش توانمندی و زحمات زنانی خواهد بود که با هنر و دانش و تخصص خود نقش ماندگاری
را در تاریخ و توسعه این خطه از کشور از خود بهجای گذاشتهاند.
این پژوهشگر حوزه میراث ناملموس
استان بوشهر با تاکید بر اینکه خودباوری یعنی تجربه داشتن شایستگی برای رویارویی
با چالشهای بزرگ زندگی و داشتن لیاقت سعادت، یادآور شد: بزرگترین چالشی که زنان
در سازمانها با آن روبهرو هستند، عبور از سقف شیشهای نگرشها و تعصبهای منفی
بر علیه زنان و دستیابی به پستهای مدیریتی است و خودباوری آنان را برای این عبور،
رویینتن میسازد. اهمیت خودباوری، آگاهانه زیست ، خویشتنپذیری، خودمسوولی، خودتائیدی، هدفمند زیستن، صداقت
داشتن، ترس از
خودخواهی و دوری از هر نوع حسادت کورکورانه مواردی است که میتواند در جهت اعتلای
رشد فرهنگی و اجتماعی جامعه مفید باشد.
وی با اشاره به اینکه افزایش
خودباوری زنان نه تنها در محیط بیرون از خانه، بلکه در کانون گرم خانواده نیز
اهمیت بسزایی دارد، گفت: تاثیر تنگاتنگ مادران بر تربیت نسل فردای ایران ما اصلی
است که در
جامعه امروز پذیرفته شده است. جوان در سایه تحقق خودباوری است كه به این اطمینان
میرسد كه اگر از مجموعه استعدادها و توانمندیهایی كه دارد بهطور مناسب بهرهبرداری
كند، میتواند به اهداف و آرزوهای طولانی مدت خود دسترسی پیدا كند. این احساس
توانمندی و خودباوری، ازآنها شخصیتی فعال، خلاق و امیدوار و... میسازد و زنان را
در برخورد با مشكلات و گرفتاریها از مایوس شدن و ناامیدی میرهاند. بنابراین با
توجه به این موارد ذکرشده، ایجاد فضایی برای حمایتهای روانشناختانه و تقویت
روحیات و افزایش خصلتهای انگیزشی در زنان در هر جامعهای ضروری است که با تاسیس
موزه بانوان میتوان به این مهم در استان جامه عمل پوشاند.