الهام بهروزی

کرونا همچنان می‌تازد، قربانی می‌گیرد و جان آدمی را نشانه می‌گیرد؛ برایش فرقی هم ندارد که کودک باشد یا بزرگسال، میانسال یا سالمند! بدیهی است در این ۱۵ ماه و اندی که کرونا بر جهان ریشه دوانده است کودکان و نوجوانان یکی از آسیب‌پذیرترین قشرهای جامعه بودند که به یکباره همه کنش‌ها و واکنش‌ها و فعالیت‌های آن‌ها با محدودیت‌های دست و پاگیر همراه و این مساله موجب قرار گرفتن آن در معرض انواع اختلالات روانی مثل استرس، اضطراب، افسردگی و... شده است.

همچنین این بحران موجب دشوار شدن کار متولیان حوزه کودک و نوجوان شده که در طول سال برنامه‌ها و طرح‌های آموزشی، مفرح و شادی‌بخش را برای این قشر برنامه‌ریزی و اجرایی می‌کنند اما شیوع کرونا آن‌ها را با محدودیت‌های زیادی همراه کرده است تا جایی که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که یکی از متولیان اصلی حوزه کودک و نوجوان است، در اجرای برنامه‌های خود با چالش جدی روبه‌رو شد اما سعی کرد با استفاده از بستر فضای مجازی خدمات و طرح‌های خود را ادامه بدهد تا بتواند شادی و نشاط را در کودکان و نوجوانان بارور سازد و از نفوذ یاس و نومیدی در وجود آن‌ها بکاهد.

از همین رو، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان بوشهر هم در این یک سال و اندی که کرونا بیداد می‌کند، سعی کرده با برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی و فرهنگی و هنری بستر مناسبی را برای ایجاد نشاط و شادی، روحیه‌بخشی و آموزش فراهم کند.

مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان بوشهر در این باره به بامداد جنوب گفت: سال 99 به‌طور کل سالی همراه با تحول در عرصه آموزش برای همه افراد جامعه به‌خصوص کودک و نوجوان بود. این را به‌راحتی می‌توان از تغییرات شیوه‌های آموزشی و جایگزین‌شدن شیوه آموزش مجازی به‌جای آموزش حضوری در مدارس و کلاس‌های آموزشی پی برد. کانون پرورش فکری هم از این امر مستثنی نبود و اگر صادقانه و عادلانه بخواهیم صحبت کنیم، کانون پرورش فکری پیشتاز در زمینه تغییرات و تحول در شیوه‌های اجرای فعالیت‌های خود در ایام کرونا در سال 99 بود و به‌خوبی توانست خود را با شرایط جدید وفق دهد تا زمینه‌ای را ایجاد کند که کودکان و نوجوانان از نعمت آموزش‌دیدن و پرورش‌یافتن محروم کنند. کانون پرورش فکری استان بوشهر در سال 99 با وجود شرایط موجود که باعث حضور نیافتن اعضای کودک و نوجوان در مراکز فرهنگی هنری استان شده بود، به هیچ‌وجه فعالیت‌ها و به‌خصوص ویژه‌برنامه‌های شاخص خود را متوقف نکرد؛ بلکه این برنامه‌‌ها و فعالیت را همچنان ادامه داده و در بستر مناسبی چون فضای مجازی و سایت kpf (مخفف کانون پرورش فکری) انجام داده است.

سمیه رسوی با بیان اینکه این اقدامات با تشکیل انجمن‌های مختلف آغاز شد، افزود: در ابتدای سال با توجه به علاقه‌مندی و گرایش اعضای کودک و نووان در سراسر استان انجمن‌هایی به‌صورت متمرکز تشکیل شد که اعضا در آنها ساماندهی می‌شدند و به‌صورت یکپارچه زیرنظر اساتید استانی و کشوری آموزش می‌دیدند. انجمن‌های ادبی (داستان‌نویسی و شعرسرایی)، انجمن‌های هنری (عکاسی، نمایش و تئاتر و سرود)، انجمن‌های فرهنگی (قصه‌گویی و محیط زیست) و ... که هر کدام به‌صورت جداگانه و تفکیک شده هدایت و پرورش اعضا را برعهده داشتند. برگزاری همایش‌ها و مسابقات و ویژه‌برنامه‌‌ها نیز در طول سال در فواصل مختلف به‌طور منظم برگزار شد؛ مثل «یلدای قصه»، جشنواره قصه‌گویی، مسابقات کتابخوانی مسابقات عکاسی، نقاشی و... از دیگر اقدامات مهم و اساسی کانون پرورش فکری در سال گذشته نیز می‌توان به برگزاری کارگاه‌های تخصصی و عمومی مختلف برای کودکان و نوجوانان اشاره کرد که با موضوعات ادبی هنری و فرهنگی در سه فصل تابستان، پاییز و زمستان برگزار شدند و به سطح دانش و آگاهی اعضای کودک و نوجوان بسیار کمک می‌کرد.

وی در ادامه با تشریح این کارگاه‌ها که در سال ۹۹ برگزار شدند، تصریح کرد: در سال گشته طی یک برنامه‌ریزی مدون و اصولی کارگاه‌های کانون به دو بخش کارگاه‌های عمومی و تخصصی تقسیم شد که کلیه فعالیت‌های کتاب‌محور از جمله روخوانی کتاب، معرفی کتاب، امانت کتاب و... در قالب اجرای برنامه‌های شاد و مفرح و محتوایی به‌صورت کاملا رایگان برای همه اعضای کودک و نوجوان ارائه می‌شد و در کنار آن فعالیت‌های تخصصی مثل نقاشی، سفال، انواع کاردستی، نجوم، فن بیان و... به‌صورت ترمی آموزش داده شد که هر عضو با گذراندن یک ترم به مهارت‌های لازم برای ادامه راه و رفتن به ترم بالاتر دست می‌یافتند. همه این کارگاه‌های عمومی و تخصصی با توجه به شرایط کرونایی و لزوم فاصله‌گذاری‌ها برای حفظ سلامت و ایمنی فرزندان عزیزمان در فضای مجازی و به‌صورت برخط ارائه می‌شدند که البته همچنان ادامه دارند. باید اشاره کنم که در شیوه برخط مربی و عضو همزمان با هم در یک فضای مشترک آنلاین حضور دارند که امکان پرسش و پاسخ و رفع اشکال وجود دارد و سعی شده است به فضای حقیقی کلاس‌ها شبیه باشد.

مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان بوشهر در خصوص کارگاه‌های تابستانه کانون هم توضیح داد: در تابستان سال 1400 هم با توجه به پیش‌بینی‌های انجام‌شده مقرر شده است تا با استفاده از تجربه حاصل‌شده از ترم‌های آموزشی پیشین، کارگاه‌ها در دو بخش عمومی و تخصصی برگزار شود. کارگاه‌های عمومی همان‌گونه که اشاره کردم شامل قصه‌گویی، نمایش فیلم و نقد فیلم و کتابخوانی و روخوانی کتاب و نقد و بررسی کتاب و بحث کتاب و کلیه برنامه‌های کتاب‌محور است که بیس و پایه اصلی کلیه فعالیت‌های ما در کانون پرورش فکری است. کارگاه‌های تخصصی برخط برای تابستان پیش‌رو به مدد دانش و تجربه مربیان خوب کانون دوره‌های بسیار متنوع و دلخواهی برای کودکان و نوجوانان خواهد بود که شامل نقاشی کودک، نقاشی نوجوان، نقاشی روی سنگ، خوشنویسی، نمایش و بازیگری، طراحی، سرود، موسیقی، سفال، نوشتن خلاق، داستان‌نویسی، شعرسرایی، بازی با کلمات، مشاعره، شعرخوانی کودک، قصه‌گویی کودک، قصه‌گویی نوجوان‌، هنرهای دستی و بومی، محیط زیست، زیست‌شناسی، کارگاه‌های علمی مخصوص کودک و... می‌شوند.

وی در خصوص شیوه برگزاری این کارگاه‌ها گفت: کلیه این کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی در فضای مجازی و در سایت kpf و به‌صورت برخط انجام خواهد شد. ضمن اینکه به‌منظور تغذیه علمی مربیان مختلف کانون پرورش فکری استان و ارتقای سطح دانش آنها، دوره‌های آموزشی نیز برای مربیان با دعوت از مدرسیان برجسته کشوری برگزار خواهد شد که تاثیر آن را در کارگاه‌های مختلف قابل مشاهده خواهد بود.

رسولی با اشاره به اینکه البته از سال 99 تاکنون کلیه رویدادهای فرهنگی، هنری وادبی کانون پرورش فکری به‌دلیل شیوع ویروس کرونا در فضای مجازی به‌ویژه با طراحی سایت kpf با کیفیتی عالی اجرایی شدند، گفت: خوشبختانه نه‌تنها هیچ‌کدام از این رویدادها تعطیل نشدند؛ بلکه دارای گستردگی و توسعه اجتماعی بیشتری شدند. برای مثال، در هفته گرامیداشت معلولین در ایام قبل از شیوع کرونا کانون پرورش فکری بوشهر برای اعضای فراگیر دارای نیازهای ویژه مانند نابینایان، ناشنوایان، معلولان جسمی حرکتی که عضو مرکز شماره دو بوشهر بودند و حدودا بین 40 تا50 نفرمی‌شدند، برنامه ویژه و خاصی برگزار می‌کرد و تنها کودکان دارای نیازهای ویژه‌ای که در شهر بوشهر به‌سر می‌بردند، می‌توانستند از این ویژ‌ه‌برنامه‌های خاص خود بهره‌مند شوند! حال آنکه در سال 99 در آذرماه با برگزاری این رویداد ویژه در فضای مجازی و قابلیت دسترسی آسان به این برنامه، کلیه کودکان و نوجوانان دارای نیازهای ویژه در سرتاسر استان از دورترین نقطه تا نزدیک‌ترین آن، از عسلویه و جم و نخل‌تقی گرفته تا دیلم و گناوه توانستند در این ویژه‌برنامه شرکت کنند و خودشان نیز به اجرای برنامه بپردازند. برنامه‌هایی مثل موسیقی، نقاشی، شعرخوانی، تئاتر و... که البته جا دارد از همکاری خوب اداره آموزش و پرورش استثنایی و اداره‌کل بهزیستی استان به‌خاطر همدلی و همراهی تشکر کنم.

این مقام مسوول در ادامه در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه آیا کرونا موجب ریزش اعضای کانون نشد، توضیح داد: شیوع ویروس کرونا و تغییراتی که در سیستم آموزشی وارد کرد، بر کسی پوشیده نیست. بدیهی است کانون پرورش فکری در شرایط بحرانی شیوع کرونا و همه‌گیری آن دو دغدغه داشت؛ یکی دغدغه سلامت و تندرستی کودکان و نوجوانان و دیگری دغدغه آموزش آنها. حال اگر در شرایط همه‌گیری کرونا درهای مراکز آموزشی همچنان بسته می‌ماند، چه می‌شد؟ علایق بچه‌ها، فعالیت‌های فرهنگی هنری آنها، کشف استعدادها و پرورش آنها و... همه این سوالات و دغدغه‌ها یک پاسخ واحد داشت و آن، این بود که هیچ چیز نباید مانع از آموزش دیدن کودکان و پرورش یافتن آنها بشود. این شد که خیلی زود کانون پرورش فکری اقدام کرد و شیوه آموزش مجازی را جایگزین حضوری کرد تا با ساعات شناور که از سوی مربی تعیین می‌شد و اعضا هم حق انتخاب داشتند، در محیطی که سعی شده بود شرایط کلاس حضوری را داشته باشد، آموزش ادامه داشته باشد. به همین دلیل کرونا نتوانست موجب ریزش جدی اعضای کانون پرورش فکری شود؛ چراکه اعضای کودک و نوجوان در خانه نیز به‌صورت مجازی و با حضور در انجمن‌های فرهنگی هنری ادبی و علمی کانون توانستند هم از آموزش‌ها و نشست‌های تخصصی بهره‌مند شوند و هم اینکه با سرگرم شدن در کارگاه های تخصصی به فراگیری و یادگیری آموزش های فرهنگی هنری ادبی خودشان نیز به خلق اثر بسیار زیبا بپردازند.

به گفته وی، مربیان دلسوزو دغدغه‌مند و پویای کانون نیز بلافاصله با غیرحضوری شدن فعالیت‌های فرهنگی هنری با اعضای کودک و نوجوان در فضای مجازی ارتباط برقرار کردند و آنها را به سمت انجمن‌ها سوق دادند و علاوه بر آن کانون پرورش فکری با نشر و ارائه پوسترها و فراخوان‌های متعدد در فضای مجازی و گروه‌های مختلف توانست اعضای جدید کودک و نوجوان را به فعالیت‌های متعدد خود جذب کند.

مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان ادامه داد: در طول برگزاری دوره‌ها و کارگاه‌های تخصصی برخط همواره تلاش کانون پرورش فکری بر این موضوع استوار بوده است که بتواند از تخصص و توانمندی مربیان خود در زمینه‌های مختلف فرهنگی، هنری، ادبی و علمی استفاده کند تا فراگیران کودک و نوجوان بتوانند از آموزش‌های حرفه‌ای این مربیان متخصص بهره‌مند شوند. فراهم‌آوردن شرایطی که مربی و عضو بتوانند فضای لازم را برای آموزش مفید و موثر در اختیار داشته باشند و به لحاظ امکان پرسش و پاسخ و رفع اشکال به فضای حضوری نزدیک و شبیه باشد و همچنین تغذیه دانشی و علمی مربیان کانون به‌صورت مداوم و منظم که هم به‌صورت کشوری و سراسری و هم به‌صورت استانی در حال انجام و پیگیری است برای اینکه دانش و اطلاعات مربیان به‌روز‌رسانی شود و برای انتقال داده‌ها و اطلاعات به اعضا دارای توانایی علمی و عملی لازم باشند اینها همه کارها و اقداماتی است که همیشه مد نظر قراردارد تا کارگاه‌های آموزشی را به سطح مطلوبی در کیفیت برساند.

رسولی معتقد است: بهترین و مهم‌ترین نتیجه این دوره‌ها و کارگا‌ه‌های تخصصی آموزشی به لحاظ کیفیت بخشی را می‌توان از ارزشیابی‌های پایانی مخاطبیان دریافت کرد و نیز در مرحله بعد آثاری را که این مخاطبان پس از گذراندن دوره‌های مذکور خلق و تولید کرده و به نمایش می‌گذارند، می‌توان در نظر گرفت؛ به قول شاعر: «آفتاب آمد دلیل آفتاب».

رسولی در خصوص برنامه‌های کانون در دوران بحران کرونابرای کودکان کار، بی سرپرست و بد سرپرست هم گفت: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان همان‌گونه که چتر حمایت معنوی خود را بر سر کودکان و نوجوانان دارای نیازهای ویژه گسترانیده است، همواره در اندیشه اجرای ویژه‌برنامه‌هایی برای کودکان کار، بی‌سرپرست یا بدسرپرست بوده است؛ چراکه از دید ما همه کودکان برابرند و با یک نگاه به آنها نگریسته می‌شود و همه آنها حق کودکی کردن، بازی کردن، شاد بودن، کشف و شناخت دنیای پیرامون، برخورداری از نعمت آموزش، کشف و پرورش استعداد و در کل لذت‌بردن از دوران و ایام موثر کودکی را دارند. در ایام کرونا در چندین مرحله پک‌های فرهنگی شامل کیف و کتاب و نوشت‌افزار به همراه ماسک و مواد ضد‌عفونی‌کننده و ... تهیه شده که به‌واسطه سمن‌های فعال در حوزه کودکان کار به‌دست آنها رسانده‌ایم و سعی شده در شرایط شیوع ویروس هم به حفظ سلامت جسمانی آنها کمک شود و هم به‌وسیله کتاب‌ها به سلامتی روانی آنها کمک کنیم. در مورد کودکان بی‌سرپرست هم کانون همواره دوستی و رابطه خوبی با همکاران و تلاشگران بهزیستی داشته و دارد و هرگز این کودکان را از یاد نبرده است و همواره چه به‌صورت حضوری و چه غیرحضوری برای آنها برنامه داشته است.

رسولی در پایان در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه آیا برنامه خاصی هم برای کاهش تنش‌های روانی کودکان ناشی از قرنطینه خانگی و محدود شدن حضور آن‌ها در بیرون و پارک‌ها و ... داشته‌اید؟ از دید شما این چنین برنامه‌ها چقدر آن‌ها و خانواده‌هایشان را برای گذر از بحران‌های روانی کمک می‌کند، یادآور شد: خوشبختانه کانون پرورش فکری استان بوشهر در فضای مجازی در سال 99 برنامه‌های جالب و جذاب و ویژه‌ای برگزار کرد که با توجه به اینکه عضو در منزل به‌سر می‌برد، اجرای این برنامه‌ها به همراه پدر یا مادر همراه بود و تجربه جالب و جذابی هم برای ما و هم برای خانواده‌ها بود؛ مثل اجرای نمایش‌های خانگی‌، همراهی و همنوازی موسیقی در ایام دهه فجر از سوی مادر و دختر یا پدر و پسر، آشپزی و کتابخوانی‌های مشترک بین مادر و فرزند در روز دختر و یا مناسبت‌های دیگر، قصه‌گویی‌ها و شعرخوانی‌های مشترک که پدر یا مادر با فرزند همراه می‌شدند و به اعتراف خود خانواده‌ها روحیه نشاط و شادی را به خانه آنها آورده بود. همه اینها به همراه جشنواره تئاتر خانگی «نمایشخانه» که با همراهی و همکاری اداره کل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری و سازمان مردم‌نهاد نیمدری سبز برگزار شد،همه برنامه‌هایی بوده که به نشاط خانواده کمک کرده و کمک می‌کند تا خانواده با روحیه‌ای آرام و البته پرنشاط این روزهای کرونایی را با تمام سختی‌ها پشت سر بگذارد.