بامدادجنوب- عبدالله محمدعلی‌پور: داود دانش‌جعفری، استاد دانشگاه علامه طباطبایی تهران و عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام، این روزها در کسوت مشاور عالی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی انجام وظیفه می‌کند. وی به‌دلیل همین سمتی که در وزارت بهداشت دارد، روز گذشته میزبان جلسه‌ای بود که برگزارکنندگان به طمع گرفتن گواهینامه آموزشی هشت ساعته‌‌ای، برایش مخاطب جمع کرده بودند.

جلسه‌ای که به اشتباه نام همایش گرفته بود، با وجود داشتن موضوع مهم اقتصاد مقاومتی اما مخاطبانش درست انتخاب نشده بودند و به‌نظر نمی‌رسید مهمان جلسه- دانش جعفری- از سالن دویست نفره‌ای که خالی مانده بود، راضی باشد. با این‌حال، وزیر اقتصاد دولت نهم، پس از این جلسه، در گفت‌وگویی با خبرنگار بامداد جنوب، به سوالاتی در مورد موضوع روز اقتصادی کشور که سیاست‌های خروج از رکود جدید دولت است، پاسخ داد.

مشاور عالی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در پاسخ به این سوال که در مورد سیاست جدید اقتصادی دولت و برنامه‌های دولت برای نیم‌سال دوم سال، چه نظری دارید، گفت: پیش از پاسخ به این سوال ذکر چند نکته ضروری است، اول این‌که دولت جدید وقتی که مسوولیت را به عهده گرفت، مواجه با دو مشکل اصلی شد که اتفاقا این دو مشکل همزمان رخ داده بود، یکی این‌که تورم در کشور بسیار بالا بود. تورم سالیانه حدود 30 درصد را در کشور داشتیم و تورم نقطه به نقطه هم حدود 45 درصد بود. 

داود دانش جعفری با بیان این‌که این یک پدیده آزار دهنده‌ بود و از طرف دیگر هم رکود یا رشد پایین اقتصادی یا حتی رشد منفی در اقتصاد وجود داشت، افزود: رشد منفی 8/6 درصدی و منفی سه درصدی مواجه بودیم و امسال هم پیش‌بینی می‌شود شاید رشد نیم درصدی داشته باشیم. بنابراین بخش دیگر ویژگی‌های این دوره آن است که رکود یا رشد پایین اقتصادی داریم. جالب این است که در سال‌های گذشته ممکن بود هر کدام از این دو را به تنهایی داشته باشیم اما ویژگی این دوره این بود که در کشور رکود و تورم همزمان رخ داده بود.

وی درباره سیاست‌های دولت در زمان آغاز به‌کار، ادامه داد: دولت مهم‌ترین سیاست اقتصادی که در شروع کارش، بر اساس برداشتی که از وضعیت داشت، این بود که تورم را پایین آورد و این سیاست به اولویت شماره یک دولت تبدیل شد. در عین حال نوسانات زیادی هم که بخش‌های دیگر وجود داشت مانند نرخ ارز، دولت تلاش کرد که اینها را کنترل کند و فضای باثبات‌تری را برای اقتصاد ایران رقم بزند که در این بخش از سیاست‌ها، دولت موفقیت خوبی داشت و توانست تورم را کنترل کند و نوساناتی را که در گذشته زیاد بود، به حداقل برساند و کنترل کند.

عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان این‌که بخش رکودزدایی یا ایجاد رونق اقتصادی توفیقات چندانی برای دولت به‌وجود نیامد، ادامه داد: این امر می‌توانست به‌دلیل شرایط خاص اقتصاد ایران باشد که تحریم‌ها هم به آن دامن می‌زد. البته سال گذشته منابعی که از صندوق ذخیره ارزی یا آزاد شدن مطالبات ایران از کشورهای دیگر و هدایت آنها به طرح‌های عمرانی، در مجموع کشور را به رشد سه درصد برساند اما در سال جاری، پیش‌بینی می‌شود که رشد اقتصادی به حدود نیم درصد برسد. دلیل آن هم شرایط مالی است که دولت با آن مواجه است.

دانش‌جعفری در خصوص فضای حاکم بر سیاست‌های اخیر دولت، تصریح کرد: در بسته جدید دولت، برداشت این است که دولت می‌خواهد از تمرکز توجه بر روی کنترل تورم کم کند و کانون توجه خود را اندکی به سمت افزایش رونق ببرد، یعنی در حال حاضر گفته می‌شود که تورم نقطه‌به نقطه در ماه‌های اخیر به 6/0 درصد رسیده است، که اگر این روند ادامه یابد، تورم 12 ماهه ممکن است به شش یا هفت درصد برسد.

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی تهران ادامه داد: با این‌حال، رسیدن به این سطح پایین از درآمد جزء اولویت‌های دولت نیست و برنامه دولت در حال حاضر، ایجاد یک تعادل بین تورم و رشد بیشتر است، یعنی مثلا ممکن است تورم به‌جای شش درصد به 10 درصد برسد اما از طرف دیگر رشد اقتصادی بیشتر شود.

به گفته وی، مفهوم بسته جدید به سمت رشد بیشتر گرایش دارد اما ممکن است بهای این رشد بیشتر، این باشد که مقداری از غلظت تمرکز بر کاهش تورم کمتر شود. دولت با آگاهی این کار را انجام می‌دهد چراکه فکر می‌کند بیش از حد روی کنترل تورم تمرکز کرده و شاید بتواند تعادلی بین تورم و رشد ایجاد کند.

مشاور عالی وزیر بهداشت در پاسخ به این سوال بامداد جنوب که آیا به‌نظر نمی‌رسد، دولت در بسته رونق اقتصادی به تسهیلات‌دهی و به‌خصوص در مورد صنعت خودرو تمرکز کرده است و آیا از لحاظ اقتصادی، این اقدام دولت درست بوده است، گفت: زمانی‌که قرار است رونق ایجاد شود، باید دید که کجاها زمینه وجود دارد، مثلا اگر گفته می‌شود که تعداد قابل توجهی خودرو در انبارها مانده است یا حتی سیمان و آهن ذخیره شده در انبارها که به‌دلیل رکود بازار مسکن تولیدکنندگان نتوانسته‌اند آن را بفروشند، تحریک تقاضا هم باید در همین حوزه‌ها انجام شود.

دانش‌جعفری افزود: به‌عنوان مثال، اگر می‌خواهیم مصرف سیمان و آهن در کشور زیاد شود، باید بخش مسکن تحریک شود و راه بیفتد. اگر هم خودروسازی تولید اضافی دارد که در انبارها مانده و مردم استفاده نکرده‌اند، باید به این صنعت برای افزایش تقاضا کمک کرد تا مصرف‌کنندگان بتوانند خرید کنند و بر بازار خودرو تاثیر بگذارند.

این مقام مسوول در خصوص روش‌هایی که دولت می‌تواند برای تحریک بیشتر اقتصاد برای خروج از رکود به انجام برساند، بیان کرد: البته اقتصاد ایران اگر بخواهد تکان بخورد، باید همه بخش‌های آن راه بیفتد. به نظر من، یک بحث بسیار مهم در اقتصاد ایران، انتظاراتی است که در نگاه مردم و بنگاه‌ها نسبت به آینده ایجاد شده است. این انتظارات ممکن است مشوق تولید نباشد و باید با این انتظارات هم مبارزه شود و به مسیر درست هدایت شوند.

وی در تشریح تاثیر ذهنیت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان بر عمیق‌تر شدن رکود، تصریح کرد: اگر مصرف‌کننده این ذهنیت را داشته باشد که لباسی که می‌خواهد بخرد، ممکن است در آینده ارزان‌تر شود، عقلانی است که امروز خرید نکند و در زمان ارزانی کالا آن را بخرد. همین بحث در مورد تولیدکننده هم صادق است. به‌عنوان مثال، تولیدکننده ممکن است انتظار داشته باشد در آینده قیمت ارز پایین بیاید، بنابراین تصمیم می‌گیرد به‌جای این‌که امروز سرمایه‌گذاری کند، این کار را در آینده‌ای که ارز ارزان‌تر شده است، انجام دهد.

استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به این‌که این عامل باعث می‌شود که تصمیمات اقتصادی به آینده موکول شود، خاطر‌نشان کرد: این عامل به رکود بیشتر دامن می‌زند. در این شرایط، دولت باید نگاه خود را نسبت به آینده روشن کند و باید با این انتظاراتی که آسیب‌زننده است و خلاف روندی است که دولت برای مقابله با رکود انتخاب کرده، مبارزه کند. از این‌رو، ممکن است صرف افزایش تقاضا مشکل را حل نکند. البته مفید هست اما مشکلاتی در بخش عرضه هم وجود دارد.

دانش‌جعفری در تشریح مشکلات موجود در بخش عرضه اقتصاد گفت: در بخش عرضه، بسیاری از تولیدکنندگانی که در گذشته تولید داشته‌اند، اکنون تولید نمی‌کنند که این موضوع باید ریشه‌یابی شود که مشکل چه بوده است. به‌عنوان مثال، یکی از مشکلات بخش عرضه، بدهی‌هایی است که بخش دولتی به بخش خصوصی و پیمانکارها دارد. وقتی‌که بخش خصوصی مطالبات خود را از دولت نگرفته‌اند، خودشان به عده دیگری بدهکار شده‌اند.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام ادامه داد: همچنین بانک‌ها به‌عنوان یک منبع مهم تامین مالی برای فعالیت‌های اقتصادی، در گذشته به بنگاه‌ها کمک می‌کردند اما حالا بنگاه‌ها خودشان به یک بدهکار تبدیل شده‌اند و از طرف دیگر، بانک‌ها با معوقات بسیار بالایی مواجه شدند که بخش مهمی از ظرفیت وام‌دهی و تسهیلات دهی آنها به بنگاه‌ها را گرفته است. بنابراین مشکلات این‌چنینی هم باید همزمان حل شود تا رکود ما مقداری کاهش یابد.

مشاور عالی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در پایان تصریح کرد: واضح است که رکود متکی به یک بخش مانند خودرو، مسکن و... نیست و باید همه بخش‌ها و به‌خصوص سیستم بانکی مشکلاتشان حل شود. من در این زمینه پیشنهاد می‌کنم که یک بسته نجات بانکی داشته باشیم که خود بانک‌ها را از معوقات و بدهی‌های زیادی که به‌وجود آمده نجات بدهیم که بتوانند تولیدکنندگان را حمایت کنند. بنابراین می‌توان بسته سومی که جامعیت بیشتری داشته باشد و همه بخش‌ها را در بر بگیرد.