بامداد جنوب- عبدالله محمدعلی‌پور: باران این روزها خیلی‌ها را به کشاورزی در زمین‌های استان امیدوار کرده است. شاید اواخر تابستان اگر از کشاورز دیم‌کاری می‌پرسیدید که آیا امسال نیز گندم یا جو خواهید کاشت یا خیر، با قاطعیت جواب منفی می‌داد و به احتمال زیاد ماجرای کاشت و داشت گندم سال گذشته‌اش را برای شما تعریف می‌کرد. این‌که سال گذشته چند تن بذر گندم خریدای کرده و در آخر تنها مشتی کاه درو کرده است.

اما این روزها اوضاع فرق کرده است. حالا هرکسی که زمینی داشته که قابل شخم زدن باشد، عزمش را جمع کرده و شروع به کاشت کرده است. بذرها را هم که از قبل وزارت جهاد کشاورزی آماده کرده بود. مقداری حدود 11 میلیون تن برای سراسر کشور که سهم استان بوشهر نیز مشخص شده و در اختیار کشاورزان قرار گرفته است. 

کشت دیم و آبی دو شیوه کشاورزی هستند که از دیرباز مورد توجه کشاورزان بوده‌اند. همواره آن دسته از کشاورزانی که منابع آب کافی و قابل استحصال دارند، از این منابع آبی برای کشت محصولاتشان در فصل‌ها و دوره‌های مختلف استفاده می‌کنند و در مقابل عده‌ای از کشاورزان که از داشتن این منابع آبی محروم هستند، چشم انتظار آمدن باران هستند تا دانه‌هایی را که به همین امید در خاک کاشته‌اند، به ثمر بنشیند.

البته شیوه کاشت دیم همیشه برای کشاورزان با ریسک‌هایی همراه است و این احتمال که در یک سال باران به اندازه کافی نبارد و بذرهای کاشته شده در خاک خوراک مورچه‌ها و پرنده‌ها شوند وجود دارد. در پنج سال گذشته این اتفاق معمولا رخ داده و اتفاقا همین سال گذشته بود که کشاورزان دیم‌کار، بدون این‌که حتی ریالی درآمد کسب کرده باشند، فصل زراعی گذشته را به پایان رساندند.

هر چند میزان متوسط بارندگی‌ها در استان بوشهر سالانه بیش از ۲۵۰ میلی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌متر بوده است، ولی به گفته  کارشناس اداره‌کل هواشناسی بوشهر، بارندگی‌های بوشهر در فصل گذشته (94-93) کمتر از ۱۰۰ میلی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌متر بوده است. این آمار کارشناس هواشناسی بیانگر کاهش ۷۰ درصدی بارندگی‌ها در استان بود.

بر اساس اعلام هواشناسی استان بوشهر، در فصل زراعی 94-93 بارندگی‌ها در این سال زراعی- که از ابتدای مهرماه آغاز و تا پایان شهریور سال بعد ادامه دارد- میزان بارندگی‌ها در شهرستان بوشهر ۷۰ درصد، در دیر ۷۱ درصد، در جم ۶۴ درصد، در دیلم ۱۷ درصد، در دشتستان ۶۹ درصد، در تنگستان ۶۰ درصد، در گناوه ۳۶ درصد، در دشتی ۳۶ درصد، کنگان ۶۱ درصد و در عسلویه نیز ۶۵ درصد کاهش یافت.

نتیجه مشخصی که از این آمار بارندگی به دست آمد، از بین رفتن تمامی کشت‌های زراعی دیم استان بود. کشتی که در سطح حدود صد هزار هکتار از اراضی استان انجام شده بود و انتظار می‌رفت حداقل 25 هزار تن گندم و جو نصیب کشاورزان استان کند. این در حالی بود که حدود 18 هزار هکتار اراضی کشت آبی استان، نیز از بارش کم باران آسیب جزئی دید تا مجموع برداشت گندم از این اراضی به حدود 40 هزار تن برسد.

اما امسال به‌نظر می‌رسد اوضاع کشت و کار خوب باشد و این‌بار دیم‌کاران نیز امیدوارند تا از کشت‌های خود برداشتی غیر از علوفه و کاه داشته باشند و از آنجا که بارندگی نقش اصلی را در ثمردهی کشتزارهای دیم دارد و امسال نیز بارندگی به میزان بسیار مطلوبی رسیده است، این انتظار دور از دستس نیست.

با این‌حال، مسوول تحقیقات اداره‌کل هواشناسی استان معتقد است، برای قضاوت در این مورد هنوز زود است و عوامل زیادی هستند که ممکن است این امید را نا امید کنند. علی‌رضا بهادری در گفت‌وگو با بامداد جنوب با اشاره به میزان بارش‌ها در روزهای ابتدایی سال زراعی 95-94 گفت: از ابتدای مهر تا روز سه‌شنبه 19 آبان‌ماه شاهد بارش‌های خوب و مناسبی در بسیاری از نقاط استان بوده‌ایم تا این تاریخ، شهرستان گناوه با مجموع بارشی معادل 152 میلی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌متر و شهرستان‌های کنگان و عسلویه با حدود یک میلی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌متر باردندگی، دارای بیشترین و کمترین میزان بارندگی استان تا تاریخ حاضر هستند.

وی با مقایسه میزان بارش‌های امسال با دوره‌های گذشته و میانگین بلند مدت بارش استان افزود: اگر بخواهیم آمار دریافتی از ایستگاه‌های 12 گانه در سال جاری را با سال‌های گذشته مقایسه کنیم، باید گفت که وضعیت بارندگی امسال در اغلب ایستگاه‌ها نسبت به سال گذشته و میانگین بلندمدت بهتر بوده است. با این‌حال، قسمت‌‌های جنوبی استان، بارش بسیار کمتر از سال‌های گذشته بوده است.

به گفته این کارشناس هواشناسی، میزان بارندگی در سایر ایستگاه‌های هواشناسی استان تا روز گذشته به این ترتیب بوده است: بوشهر 126 میلی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌متر، دیر 36 میلی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌متر، جم 81 میلی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌متر، دیلم 91 میلی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌متر، برازجان 64 میلی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌متر، اهرم 36 میلی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌متر، بندر ریگ صد میلی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌متر، خورموج 17 میلی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌متر و جزیره خارگ 153 میلی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌متر.

درصد تغییر میزان بارندگی استان تا تاریخ 19 آبان‌ماه نیز بیانگر آن است که جزیره خارگ، بندر ریگ و برازجان با ثبت آمار تغییر 302 درصد، 257 درصد و 208 درصدی بیشترین افزایش میزان بارش و شهرستان‌های عسلویه و کنگان تقریبا با کاهش صد در صدی میزان بارش نسبت به سال پیش مواجه بوده‌اند.

بهادری با اشاره به خشکسالی‌های اخیر در کشور و استان بوشهر، تصریح کرد: وضعیت خشکسالی بر اساس معیار مشخصی به دست می‌آید و بر اساس این معیار، در پنج سال گذشته و از سال 1389 تا کنون، اکثر قسمت‌های استان دچار خشکسالی بوده‌اند که در این بین، شهرستان‌های بوشهر، دشتستان، تنگستان، دیر، کنگان و جم خشکسالی شدیدی را تجربه کرده‌اند و سایر نقاط استان نیز دچار خشکسالی عادی بوده‌اند.

مسوول تحقیقات اداره کل هواشناسی استان با بیان این‌که بارش نعمت الهی با این حجم، به‌ هیچ‌ وجه نشانه برطرف شدن خشکسالی در استان نیست، ادامه داد: درست است که بارش‌های خوبی در استان داشته‌ایم اما بارش یک سال در استان ما حداقل 200 میلی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌متر است که تا کنون هنوز بارش هیچ یک از شهرستان‌ها به 75 درصد این مقدار نیز نرسیده است. 

وی با بیان این‌که تا پایان سال زراعی امسال باید به‌طور متوسط بیش از 60 میلی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌متر باران دیگر ببارد تا به متوسط بلندمدت بارش استان نزدیک شویم، گفت: هرچند تا پایان سال مدت‌زمان زیادی مانده و فصل بارش استان تازه آغاز شده اما برای این‌که باران برای کشاورزان نیز مفید باشد، باید این بارندگی‌ها تداوم داشته باشد، ضمن این‌که زمان بارش نیز برای کشت و زرع دیم، از اهمیت زیادی برخوردار است.

کارشناس اداره کل هواشناسی استان در پایان خاطرنشان کرد: سال گذشته با وجود این‌که میزان بارندگی نسبت به میانگین بلندمدت استان بیشتر بود و باران خوب آغاز شد اما در ماه‌های دی و بهمن که باید ماه‌های پربارانی باشند، در سراسر استان با خشکسالی بسیار شدیدی مواجه شدیم که خسارت زیادی هم به کشاوران وارد شد. با این‌حال، امیدواریم که امسال بارندگی‌ها در زمان و با میزان مناسبی انجام شود تا کشاورزان هم از آن منتفع شوند.

از آمارهای کارشناس هواشناسی استان چنین بر می‌آید که آمار میزان بارش در شهرستان‌های مهم کشاورزی استان، یعنی شهرستان‌های دشتستان، دشتی و تنگستان که در این میان برای کشاورزان از اهمیت بیشتری برخوردار است، نسبت به سال گذشته بهبود یافته است. آماری که باعث امیدواری کشاورزان دیم‌کار استان شده است و شوق آنها را برای کشت و زرع بیشتر کرده است.

با این‌حال، گرچه بارندگی‌ها در حال حاضر برای کشاورزان بیش از سایر افراد اهمیت دارد اما مسوولان و دلسوزان آب استان نیز گوشه‌چشمی به این بارش‌ها دارند تا شاید روان‌آبهای حاصل از بارش مسیری به پشت سد‌های استان یا ذخایر زیرزمینی آب استان راه پیدا کنند و مقداری از افت شدید ایجاد شده در این آب‌های زیرزمین و روزمینی جبران شود.

اگر بارندگی که در 10 روز گذشته شاهدش بودیم، تنها دو بار دیگر و در مواقع مناسب ببارد، احتمال برداشت خوبی وجود دارد و روزهای انتهایی فروردین‌ماه آینده برای کشاورزان روزهای خوشی خواهد بود. شاید هم در نهایت این خشکسالی پنج‌ساله تمام شود و دشت و صحرا مانند سال‌های دور پرباران، سرسبز و آباد شود. روزهای خاطره‌انگیزی که تا ما به یاد داریم، همه خوش بودند و از روزگار راضی بودند.