بامدادجنوب- جواد متین: نه، نمیشه گفت خوبم ولی بدتر هم نیستم. در واقع بهتر از قبلم. نابینا شدنم تلنگر خیلی خوبی بود. اگه می‌تونستم ناشنوا و لال هم بشم یه راست تا صد سالگی می‌رفتم. (ساموئل بکت- همه افتادگان)

در سال‌های اخیر شاهد برگزاری جشنواره‌های مختلف تئاتری در کشور هستیم، جشنواره‌های ویژه‌ای با اهداف خاص مثل جشنواره دفاع مقدس و یا جشنواره تئاتر کودک و نوجوان. جشنواره تئاتر معلولین هم یکی دیگر از جشنواره‌هایی است که چند سالی است در کشور برگزار می‌شود. صرف‌نظر از ضعف و یا قوت در برگزاری از سوی برگزار کنندگان راه‌اندازی این جشنواره به‌عنوان یک موضوع مهم و ضروری به نظر می‌رسد. چهار تا 10 درصد از افراد جامعه را معلولین تشکیل می‌دهند که حضور فعال این افراد در عرصه‌های مختلف جامعه به‌عنوان عضو فعال و مسوول اجتماع مستلزم برنامه‌ریزی و توجه ویژه‌ای است. معلولین به‌واسطه نداشتن شرایط فیزیکی نسبت به افرارد معمولی نباید در جامعه به حاشیه رانده شده و از انجام فعالیت‌های هنری محروم شوند. یک جامعه‌ مترقی و مدرن برآیند ویژگی‌های مدنی است، استفاده از توانمندی حداقلی تمام افراد با ویژگی‌های خاص به‌عنوان مشارکت مدنی و سرمایه‌های اجتماعی در جامعه از الزامات است. بهره بردن از توانخواهان و جانبازان و حتی بیماران صعب‌العلاج در حوزه‌های ورزشی و فرهنگی نشان از این دارد که جامعه را با همه گروه‌هایش پذیرفته‌ایم و این امر باعث خواهد شد تا علاوه بر کم کردن هزینه سربار بر جامعه فرصت‌های خاصی در اختیار این افراد در جامعه قرار گیرد تا به‌عنوان عضو مسوول و مفید برای جامعه پیرامونی و با انگیزه وامید به زندگی ادامه دهند.

تمام آثار هنری و نمایش‌های تولید شده در جهان به این دلیل به‌وجود آمده‌اند تا در بشر از لحاظ روحی تزکیه ایجاد کنند و از آلام بشر به‌واسطه تزکیه و روان‌پالایی موجود در این آثار بکاهند. نمایش زبان روح و روان بشر است که از موانع عبور می‌کند و در فضا رها می‌شود و اگر بنا به هر دلیلی این اتفاق نیافتد و در گلو فرو خورده شود، مانند دملی چرکین آزاردهنده و باعث روان‌نژندی می‌شود. این هنر است که به شیوه‌ها و فرم‌های مختلف موجب روح‌آسایی و تن‌آرامی می‌شود. تئاتردرمانی با هدف توانبخشی به معلولین امروزه مورد توجه علوم روان‌درمانی قرار دارد. تئاتر درمانی روشی برای رسیدن به هدف‌هایی از قبیل ایجاد خلاقیت‌های ذهنی و بدنی متناسب با احساسات و توانایی‌ها، برطرف شدن تنش‌های روحی و افزایش و توانمندی توانخواهان است. فردی که در نمایش‌های مبتنی بر«سایکو دراما» مشارکت می‌کند نه تنها می‌تواند در صحنه‌های واقعی زندگی خود بازی کند بلکه تشویق می‌شود تا صحنه‌هایی را که هرگز اتفاق نیفتاده‌اند و یا هرگز اتفاق نخواهند افتاد یا اصلا نمی‌تواند اتفاق بیفتد نیز بازنمایی و یا بازی کند و به تصویر بکشد.

 این صحنه‌ها غالبا عرضه کننده‌ امید‌ها، ترس‌ها، کارها و تحولات ناتمام درون روان ما هستند که از قضا از برخی از جهات، واقعی‌تر از وقایع زندگی روزمره جلوه می‌کنند.«سایکو دراما» از زندگی معمولی ما زیاد فاصله نمی‌گیرد، مگر نه این است که ما در زندگی روزمره خود هر بار در نقش جدیدی ظاهر می‌شویم؟ به خانه که می‌رسیم در نقش مادر و یا پدر و در اداره در نقش کارمند و وارد اتوبوس و تاکسی که می‌شویم در نقش مسافر و یا راننده ظاهر می‌شویم. در جلسات «سایکو رداما» نیز همین حکم و روند جاری است گاهی نقش بازی می‌کنیم و گاهی خودمان هستیم. در هر نقش که بازی می‌کنیم با مجموعه‌ای از احساسات وابسته به آن مواجهیم. در برخی از نقش‌ها خودمان را زیادی حس می‌کنیم و در برخی از نقش‌ها شخصیت خودمان را گم می‌کنیم. برخی از نقش‌ها شخصیت‌های طبیعی‌مان را مچاله می‌کنند و ما را به دردسر می‌اندازند، در برخی از نقش ها غرق می‌شویم و برای ایفای بهتر آنها به فزون‌کاری روی می‌آوریم، در حالی که در بعضی دیگر باطنا میلی به فرو رفتن در نقش داریم. هرچند ممکن است معلولین در مقایسه با افراد معمولی نتوانند در انجام حرکات نمایشی کامل عمل کنند اما به لحاظ ابراز احساسات به‌یقین بسیار توانا هستند و موفق عمل می‌کنند.

هم‌اینک 19 هزار معلول در استان بوشهر در سه رده خفیف، متوسط و شدید وجود دارد که از این تعداد 9هزار و 500 نفر از خدمات توانبخشی مبتنی بر جامعه بهره‌مند هستند. این امر موجب شده توجه به این افراد در جامعه به‌عنوان یکی از الزامات مورد توجه قرار بگیرد، به شکلی که مسائل فرهنگی نیز به‌عنوان یکی از مطالبات توانخواهان در سبد حمایتی آنها قرار دارد. حمایت‌های تخصصی به تنهایی نمی‌تواند از آلام و نیازهای این افراد بکاهد، حمایت‌هایی از قبیل ارائه ابزار و وسایل ویژه معلولان به‌صورت رایگان تنها نیازهای توانخواهان استان نیست بلکه ایجاد بستر مناسب برای مشارکت در امور فرهنگی و انجام فعالیت‌های هنری نیز می‌تواند نیازهای عاطفی این افراد را برطرف و آلامشان را مرحم باشد و در میانشان ایجاد انگیزه کند و امید به زندگی به‌عنوان فرد مفید و مسوول در اجتماع را در آنان ارتقا دهد.

از آنجا که بیشترین دلیل معلولیت در استان بوشهر ازدواج‌های فامیلی، ازدواج درسن پایین، رعایت نکردن مسائل بهداشتی و تصادفات جاده‌ای است، آموزش‌های لازم در جهت پیشگیری در برخی مسائل از طریق خود توانخواهان یکی دیگر از فرصت‌هایی است که به نظر می‌رسد در تولید آثار هنری در جشنواره‌های تئاتری می‌تواند مورد توجه هنرمندان قرار بگیرد. آموزش به مادران باردار، انجام آزمایش‌های قبل از ازدواج و حتی ارتقای فرهنگ شهروندی در جامعه از مهم‌ترین موضوعاتی است که می‌تواند دستمایه برخی از این آثار قرار بگیرد. با توانمندسازی جامعه معلولان در استان به‌عنوان سرمایه‌های اجتماعی می‌توان شاهد بروز و ظهور استعداد این افراد در تولید آثار هنری فاخر و ارائه و تاثیرگذاری بر جامعه بود.

دوازدهمین جشنواره تئاتر توانخواهان (مهرآیین) استان بوشهر با حضور 15 اثر نمایشی در مدت سه روز از 22 تا 25 آذرماه به مناسبت روز جهانی معلولان در مجتمع فرهنگی هنری بوشهر برگزار خواهد شد که انتظار می‌رود با استقبال عمومی تماشاگران مواجه شود تا علاوه بر ایجاد انگیزه در این هنرمندان توانمند موجب تحقق این شعار در جامعه شود که معلولیت محدودیت نیست و در شرایط برابر یک معلول هم می‌تواند توانمندی‌های مختلفی از خود نشان دهد.

ایجاد شادی و نشاط و تحرک و اعتماد به نفس در میان توانخواهان، مناسب‌سازی جامعه برای فعالیت بهتر و راحت‌تر معلولین، تقدیر از همپایان (خانواده‌ها، پرستاران آسایشگاه‌ها و مراقبین) معلولین و توجه به معلولین به‌عنوان یک ضرورت اجتماعی–فرهنگی از اهداف این جشنواره است که امیدوارم با دقت و همت به آن دست یازیده شود. توجه به مهندسی سالن‌های نمایش و سایر اماکن عمومی در اجتماع از الزامات و حداقل‌هایی است که مسوولان باید به آن توجه کنند تا معلولان به‌راحتی بتوانند از این امکانات بهره ببرند. کمبود سرانه فضای فرهنگی و هنری ویژه توانخواهان مطابق با استانداردهای بین‌المللی از مسائل مهمی است که لازم است مورد توجه قرار بگیرد.

توجه به بخشی مهم در بسیاری از جشنواره‌ها که معمولا مغفول می‌ماند نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است، پژوهش و تحقیق از مهم‌ترین بخش‌های این جشنواره است که لازم است مورد توجه مسوولان و برگزارکنندگان قرار بگیرد.

با تبریک به مناسبت «روز جهانی معلولین» به تمامی معلولین هم‌استانی به‌خصوص هنرمندان توانمند شرکت‌کننده در جشنواره تئاتر مهرآیین استان بوشهر برای این عزیزان و برگزارکنندگان این جشنواره آروزی موفقیت می‌کنیم.