عبدالله محمدعلی‌پور: مرز دریایی استان بوشهر 707 کیلومتر است –هرچند برخی آمارها تا 900 کیلومتر هم ذکر می‌کنند- که از بندر دیلم تا منطقه چاه مبارك امتداد می‌یابد و 37 کشور (20 درصد کشورهاي جهان) کمتر از این مقدار با آب‌هاي آزاد جهان هم مرز هستند و این در حالی است که 23 کشور جهان (18 درصد کشورهاي جهان) به دریاهاي آزاد راه ندارند. این مرز نسبتا طولانی و مناسب، امکانات بالقوه‌اي را در اختیار می‌گذارد تا یکی از مهم‌ترین محورهاي توسعه در استان، شیلات و صنایع جنبی مرتبط با آن باشد. وجود بنادر، صیدگاه‌هاي مختلف، تنوع آبزیان و اراضی مستعد پرورش میگو، در کنار ذخایر و گونه‌هاى مختلف ماهى، میگو، صدف مرواریددار، ماهی‌هاى زینتى و غیره پارامترهایی هستند که زمینه‌هاي توسعه در استان را مشخص می‌کند. 

فعالیت‌هاي شیلاتی استان بوشهر به فراوانی در دو بخش صید و صیادي و آبزي پروري متمرکز شده است. با این حال صید ماهی و میگو در تمام بنادر، سواحل و جزایر منطقه عده زیادي را به خود مشغول کرده است.

بنابراین با توجه به موقعیت جغرافیایی استان، مهم‌ترین زمینه توسعه کارآفرینی و ایجاد اشتغال را در استان می‌توان در صنعت شیلات جست‌و‌جو کرد. فرصت‌هاي شغلی جدید و کارآفرینی در عرصه شیلات و توجه به جنبه‌هاي اقتصادي کسب وکار در شیلات و حمایت‌هاي قانونی، ترویجی و ایجاد مراکز کارآفرینی و ترویج فرهنگ عمومی کارآفرینی، بسترهايی هستند که براي کارآفرینی در عرصه شیلات استان ضروری است. با وجود پتانسیل بالاي منطقه در عرصه شیلات، تحقیقات ناچیزي پیرامون فرصت‌هاي کارآفرینانه موجود در شیلات در ایران انجام شده است.

خوشه صنعتی آبزیان ساختاری است که در یکی دو سال گذشته مطالعاتی در مورد آن انجام شده است و قرار بود در سال جاری با معرفی عامل توسعه خوشه، فعالیتش را آغاز کند. خوشه صنعتی به لحاظ ساختاری که قانون برای آنها در نظر گرفته است، می‌تواند بسترهای گفته شده در بالا را محقق و ارتباط مناسبی بین زنجیره‌های ارزش شیلات استان ایجاد کند.

با بررسی برخی از فرصت‌ها در بخش آبزي‌پروري از جمله پرورش ماهیان دریایی، پرورش گیاهان آبزي، پرورش قورباغه، پرورش کوروکودیل، صدف، پرورش ماهیان زینتی، پرورش توام میگو با خیار دریایی و... فرصت‌های اشتغالزایی بی‌نظیری به چشم می‌آید که برای تحقق آنها لازم است تشکیلات حمایتی مناسبی ایجاد شود.

در واقع خوشه صنعتی آبزیان به‌عنوان رابط بین بخش دولتی و خصوصی، سیاست بلندمدت توسعه محصولات خوشه را با پیگیری مناسب‌ترین استراتژی انتخاب و هماهنگی‌های لازم را بین سازمان‌های دولتی و بخش خصوصی ایجاد می‌کند.

اما با وجود این‌که هنوز اقدام عملی در زمینه راه‌اندازی خوشه صنعتی آبزیان انجام نشده، فعالیت‌هایی برای تقویت واحد‌های فعال این حوزه انجام شده است. مدیری عامل شرکت‌ شهرک‌های صنعتی در این زمینه گفته است: از محل اعتبارات طرح‌های کمک به نوسازی و تجدید ساختار صنایع و کمک‌های فنی و اعتباری شرکت شهرک‌های صنعتی، تاکنون مبلغ 22 ميليارد ريال تسهیلات به چهار واحد بسته‌بندی و فرآوری آبزیان جهت ایجاد، تکمیل بازسازی، نوسازی و سرمایه در گردش پرداخت شده و مبلغ 13 میلیارد ریال نیز به بانک‌های عامل ارسال شده بود.

مهدی صفوی در مورد آخرین وضعیت خوشه صنعتی آبزیان استان بوشهر گفت: با وجود این‌که در سال 92 مطالعات امکان‌سنجی خوشه را انجام داده بودیم، در سال جاری مجددا این کار را با داده‌های جدید انجام دادیم که بر اساس آن مشخص شد، توسعه صنعت آبزیان استان بوشهر قابلیت انجام از طریق مدل توسعه خوشه‌ای را دارد.

وی در گفت‌وگو با بامداد جنوب با بیان این‌که قرار بود در سال 94 این خوشه صنعتی آغاز به کار کند، افزود: طی سال جاری مجوز آغاز مطالعات توسعه را دریافت کرده‌ایم و برای تربیت عامل توسعه خوشه افرادی را برای سپری کردن دوره آموزشی به استان آذربایجان غربی اعزام کرده‌ایم با این‌حال، شروع عملی فعالیت‌های خوشه به سال 95 موکول شده است.

صفوی در خصوص دلایل تغییر زمان آغاز فعالیت خوشه آبزیان استان، خاطرنشان کرد: سازمان صنایع کوچک که سازمان مادر شرکت‌ شهرک‌های صنعتی سراسر کشور است با توجه به این‌که خوشه خرمای استان بوشهر در سال پایانی اجرا قرار داشت و توسعه خوشه جدید نیازمند صرف بودجه و زمان کافی از طرف شرکت شهرک‌های صنعتی بوشهر بود، تصمیم گرفت که این اتفاق در سال 95 رخ دهد.

مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان در پاسخ به این سوال که خوشه صنعتی آبزیان چه سیاست کلی در خصوص شیلات استان اتخاذ خواهد کرد و استراتژی آن چیست، بیان کرد: طرح توسعه هر خوشه صنعتی بین سه تا پنج سال به‌طول می‌انجامد که در یک سال ابتدایی فاز شناخت اجرا می‌شود. در این فاز، با مطالعاتی که بر همه جوانب خوشه انجام می‌شود، نقاط فشار یا محدودیت‌ها به‌دست می‌آیند که ممکن است توسعه صادرات، بهره‌وری، تمرکز بر پیشگیری از بیماری‌ها یا هر عامل دیگری باشد. بدین معنا که مهم‌ترین چالش‌های خوشه در فاز شناخت شناسایی می‌شود و از آن پس استراتژی و سیاست‌های کلی خوشه بر روی این چالش‌ها متمرکز می‌شود.

صفوی پیش‌بینی کرد که در خوشه صنعتی آبزیان نقطه فشار بازاریابی محصولات تولیدی باشد که باید در مورد بازارهای خارجی به‌صورت جدی پیگیری شود.

وی با بیان این‌که وظیفه خوشه صنعتی توسعه محصول است، گفت: ممکن است در توسعه خوشه برنامه‌های عملیاتی به روش‌هایی مانند خرید یا فروش مشترک، برندسازی، تشکیل گروه‌های تجاری، حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی با قدرت و کیفیت بیشتر، تشکیل یک کنسرسیوم تجاری و... بیانجامد که همه اینها بستگی به مطالعات اولیه دارد.

مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی در خصوص آخرین وضعیت خوشه صنعتی خرما نیز گفت: امسال آخرین سال توسعه خوشه خرماست و در پایان سال قرار است پس از تائید ناظر و سازمان صنایع کوچک، پروژه از عامل توسعه تحویل گرفته شود.

صفوی در پاسخ به این سوال که آیا پس از پایان سال خوشه صنعتی خرما منحل خواهد شد یا مدیریت آن تغییر می‌کند، تصریح کرد: پس از اتمام طرح توسعه خوشه، خوشه به قوت خود باقی خواهد ماند و تنها مدیریت آن از شرکت‌ شهرک‌های صنعتی به نهاد دیگری که احتمالا بخش خصوصی خواهد بود، منتقل می‌شود و تمام ساختارهایی که برای آن تعریف شده و ارتباطاتی که ایجاد شده است به قوت خود باقی می‌مانند.

وی انجمن صادرکنندگان خرما را کاندیدای احتمالی تحویل گرفتن خوشه صنعتی خرما معرفی کرد.

با توجه به آنچه که گفته شد، خوشه صنعتی آبزیان می‌تواند نقش تاثیرگذاری بر توسعه این بخش مهم اقتصادی استان داشته باشد و با هماهنگ کردن نهادهای دولتی و بخش خصوصی برای تمرکز بر محدودیت‌ها و نقاط فشار واحد‌های فعال، می‌تواند نقش‌آفرینی مهمی داشته باشد.

با این ‌حال، آنچه در این میان اهمیت ویژه‌ای دارد، انتخاب فرد لایق و آشنا با بخش شیلات استان، به‌عنوان عامل توسعه‌دهنده خوشه است که خبرها حاکی از رایزنی مدیرعامل شرکت‌ شهرک‌های صنعتی استان با برخی فعالان اقتصادی استان است که برخی از آنها به‌رغم توانمندی،‌ تخصصی در زمینه شیلات ندارند.

بنابراین لازم است تصمیم سرنوشت‌ساز انتخاب عامل توسعه خوشه با مشورت و وسواس خاصی انجام شود تا بخش‌های ساحلی استان بتوانند از مزیت وجود یک خوشه صنعتی توانمند و تاثیرگذار برخوردار شوند.

البته لازم به ذکر است که بر اساس قوانین تشکیل خوشه‌های صنعتی، فرد عامل توسعه باید علاوه بر داشتن تحصیلات مرتبط با موضوع خوشه، دوره‌های تخصصی عاملیت را نیز پشت سر گذاشته باشد که به گفته صفوی، چند تن از علاقه‌مندان برای شرکت در این دوره تخصصی که در استان آذربایجان غربی برگزار می‌شود، معرفی شده‌اند.