اما کمتر کسی فکر می‌کرد روزی برسد که باغداری درختان کنار در زمین‌های حاصلخیز استان به یک تجارت پر رونق و پر سود تبدیل شود.
بامدادجنوب- عبدالله محمدعلیپور: کُنار گونه‌ای منحصر به‌فرد از گیاهان دارویی و میوه مغذی و سرشار از ویتامین است که خواص درمانی و طعم خوش آن با هر ذائفه‌‌ای سازگار است. شاید کمتر کسی در استان بوشهر باشد که خاطره‌ای از چیدن این میوه کوچک و خوشمزه از درختان خودروی کنار در دشت‌های استان نداشته باشد اما کمتر کسی فکر می‌کرد روزی برسد که باغداری درختان کنار در زمین‌های حاصلخیز استان به یک تجارت پر رونق و پر سود تبدیل شود.
با این‌که مزه میوه این کنارهای پرورشی با مزه‌های قدیمی و وحشی تفاوت دارد و مردم استان ما بیشتر ترجیح می‌دهند کام خود را با مزه ترش و شیرین همان کنارهای کوچک شیرین کنند اما این محصول پرسود و زیبا در استان‌های شمالی‌تر کشور بهخصوص در بین پایتخت نشینان طرفداران بسیاری دارد.
این روزها فصل برداشت کنارهای پیوندی در استان ما و همچنین استان هرمزگان آغاز شده و در سراسر مغازه‌ها و در سینی‌های دست‌فروشان به وفور می‌توان نمونه‌هایی از آن را پیدا کرد. میوه کنار پیوندی برداشت شده از سطح باغ‌های شهرستان دشتی که قطب تولید این میوه در استان بوشهر است، به‌صورت تازه مصرف می‌شود در حالی‌که برخی از فرآورده‌های آن نیز در قالب کمپوت کنار، پودر کنار خشک، مربای کنار، ترشی و ژله (تولیدی خارج از کشور) در بازار مصرف وجود دارد.
کُنار یا سدر با نام علمی Zizyphus mauritiana متعلق به خانواده Rhamnaceae و دارای 40گونه است که علاوه بر هندوستان در کشورهای افغانستان، ایران، سوریه، برمه، استرالیا، امریکا، ایتالیا، فرانسه، روسیه، اسپانیا، پرتغال و شمال آفریقا نیز وجود دارد. کشت تجاری آن به‌صورت باغ با استفاده از ارقام پیوندی مرغوب در هرمزگان از اواسط دهه 80 هجری خورشیدی با هدف جایگزین کردن باغ‌های امحاء‌شده لیموترش مبتلا به بیماری جاروک این استان آغاز، که با استقبال خوب کشاورزان مواجه شد.
با توجه به صرفه اقتصادی و وجود بازار مصرف مناسب برای میوه کنار، سطح زیر کشت باغ‌های کنار پیوندی در شهرستان‌های استان بوشهر نیز آغاز شد و هم‌اکنون تنها ۸۴ هکتار باغ بارور کنار پیوندی در دشتی وجود دارد که این شهرستان به‌عنوان قطب اول تولید کنار پیوندی در استان بوشهر و یکی از قطب‌های جنوب کشور مطرح است.
به گفته کارشناسان جهاد کشاورزی شهرستان دشتی، در هر هکتار از باغ‌های کنار این شهرستان، صد تا 150 درخت کنار کشت می‌شود و برداشت آن در هر هکتار 200 تن است. در حال حاضر بیش از 10 هزار اصله درخت کنار پیوندی در دشتی وجود دارد که ثمر هر درخت آن هزار و 500 کیلو کنار است. هم اکنون هر کیلوگرم میوه درجه یک کنار پیوندی تولیدی باغ‌های دشتی بین 40 تا60 هزار ریال در بازار بندرعباس عرضه می شود که این رقم در ایام تعطیلات نوروزی افزایش پیدا می‌کند. کُنار برداشت شده علاوه بر مصرف استان به استان‌های تهران، اصفهان، آذربایجان غربی و شرقی و شمال کشور فرستاده می‌شود.
میوه کنار حاوی ویتامینB ،E و کلسیم، فسفر و آهن است که ارزش غذایی آن از لحاظ داشتن پروتئین، مواد معدنی، کلسیم، فسفر، کاروتن و ویتامین از سیب غنی‌تر و میزان کالری و ویتامین سی آن نیز نسبت به پرتقال بیشتر است.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان دشتی درگفت وگو با ایرنا درباره سطح زیر کشت محصول کنار در این شهرستان گفت: هم اکنون ۸۴ هکتار باغ بارور کنار پیوندی در دشتی وجود دارد که با توجه به برداشت میانگین هشت تن میوه از هر هکتار باغ کنار پیوندی در این شهرستان، پیش‌بینی می‌شود تا پایان فصل برداشت بیش از ۶۷۲ تن کنار پیوندی برداشت و به بازار مصرف در کشور عرضه شود.
امرالله احمدی با بیان این‌که هم‌اکنون ۱۰ هکتار نهالستان کنار پیوندی نیز در شهرستان دشتی وجود دارد که کار تولید نهال برای توسعه باغ‌های کنار پیوندی را برعهده دارد، افزود: بیشتر باغ‌های کنار پیوندی در دشت لاور شرقی و بخش‌های مرکزی و شنبه و طسوج شهرستان دشتی واقع هستند.
وی بیان کرد: کنار پیوندی دشتی یکی از بهترین و با کیفیت‌ترین این نوع میوه است که بازار مصرف بسیار خوبی در استان‌های مختلف از جمله تهران، اصفهان، فارس و خوزستان دارد.
مدیر جهاد کشاورزی دشتی یکی از مشکلات عمده باغداران کنار پیوندی را وجود کنار قاچاق بدون کیفیت و ارزان از کشورهای همسایه از جمله پاکستان دانست که تاثیر بسیار زیادی بر کنار تولیدی کشور دارد و تاکید کرد: کار برداشت کنار پیوندی هر ساله از اوایل اسفندماه آغاز تا پایان اردیبهشت‌ماه سال بعد ادامه دارد.
کشت تجاری کنار به‌صورت باغ یکدست از ارقام پیوندی مرغوب در شهرستان دشتی از حدود 25 سال گذشته تاکنون متداول بوده که عمده ارقام این محصول از کشورهای همسایه یعنی هند و پاکستان به ایران وارد شده است. به گفته احمدی، با توجه به اقتصادی بودن محصول برداشت شده از درخت کنار و وجود بازار مصرف مناسب برای میوه آن در سال‌های اخیر سطح زیر کشت این محصول در منازل مسکونی در شهر و روستاهای شهرستان دشتی رو به گسترش است.
کنار از جمله میوه‌هایی است که تقریبا از همه قسمت‌های درخت و میوه آن می‌توان استفاده‌های غذایی و صنعتی انجام داد. از جمله خواص میوه کنار به شرح زیر است:
• میوه نارس آن قابض و نفاخ و رسیده آن دیرهضم است و خوردن دویست گرم آن مسهل صفرا از معده و روده‌هاست و حرارت را کاهش می‌دهد. خوردن میوه رسیده ترش آن بازکننده گرفتگی‌های مجاری و کشنده کرم معده و روده است.
• دانه پخته آن قابض است، ضماد کوبیده آن برای شکستگی اعضاء و تقویت آنها مفید است. اگر دانه پخته آن را تا حدی که غلیظ شود بپزند و به اعضاء بدن بمالند، برای رفع سستی بدن مفید است.
برگ: ضماد برگ کنار و شستن بدن در حمام با برگ کنار برای زخم‌ها، پاک کردن چرک بدن، تقویت موی سر، جلوگیری از ریزش مو و تقویت اعصاب بسیار مفید است. از برگ کنار برای ضد عفونی و تحمل بدن در درجه حرارت بالا و کاهش تبخیر پوست استفاده می شود. عصاره سدر به ویژه درمورد بیماریهای قارچی پوست اثر ضد قارچی دارد.
امروزه شرکت‌های تولیدکننده مواد شوینده، بهخصوص تولیدکنندگان شامپو، از برگ درختان کنار برای تولید شامپو سر سدر استفاده می‌کنند و به‌همین دلیل، تجارت برگ کنار در برخی استان‌ها بهخصوص خوزستان بازار پررونقی دارد.
ریشه: خوردن آب جوشانده و پخته ریشه مغذی و مفید است، عصاره ریشه برای چاق شدن بدن و درخشندگی رنگ چهره سودمند است.
صمغ: صمغ پخته این درختان به‌منظور رفع شوره و خارش سر استفاده می‌شود.
گل: زنبور عسل از گل گونه‌های مختلف کنار تغذیه می‌کند و عسلی بسیار مقوی تولید می‌کند. از درخت کنار جهت جنگل‌کاری و بیابان‌زدایی، حصار و بادشکن استفاده می‌شود.
به‌نظر می‌رسد کنار از خاطره‌ای زیبا و خوشمزه که معمولا در خانه‌های پدران و پدربزگ‌ها تجربه می‌شد، حالا به تجارتی پرسود تبدیل شده است و شاید اگر با نگاهی کلان و همه جانبه‌نگر به بازار عرضه و تقاضای آن نگریسته شود، باید جایی برای آن در سبد حمایتی و تشویقی وزارت جهاد کشاورزی باز کرد.
از آنجا که ریشه‌‌های طویل و قطور درخت کنار برای زندگی در نواحی گرم و خشک طراحی شده و به‌صورت شگفت‌آوری این درخت در فصل تابستان برای در امان ماندن از خشکسالی، به خواب تابستانی فرو می‌رود، می‌توان برای توسعه زمین‌های زیر کشت این محصول و جایگزین کردن درختان کنار به‌جای بوته‌ها و درختان پر آب‌بر کنونی دشت‌های استان، هم به سودآوری آن امیدوار بود و هم به صرفه‌جویی در مصرف آب چشم داشت.
البته کاشت درخت کنار و بهره‌گیری از ثمر آن به‌عنوان یک کالای قابل خرید و فروش، مانند هر نوع فعالیت اقتصادی، خالی از مشکلات و ریسک‌‌ها نیست بلکه اکنون هجوم انواع آفات و زحمت‌های ناشی از نگهداری درختان همواره یکی از دغدغه‌های کشاورزان باغدار شهرستان دشتی و سایر مناطق است.
از سوی دیگر، قاچاق هم یکی از مسائل بازار کنار است و قاچاقچیان به‌صورت قابل توجهی از کشورهای دیگر کنارهای پیوندی و بی‌کیفیت را وارد می‌کنند تا ضمن بر هم زندن بازار این محصول در کشور، ذهنیت مصرف‌کنندگان کنار را نیز نسبت به آن خراب کنند.
در هر صورت حالا باغداران کنار نیز به جمع رشته‌های کشاورزی که نیازمند حمایت‌های همه‌جانبه هستند اضافه شده‌اند و لازم است دولت برای جلوگیری از واردات قاچاق و قانونی این میوه تدابیری را بیاندیشد.
X Share