بامداد جنوب- عبدالله محمدعلی پور: توسعه صنعتی استان و استفاده از فرصت‌هایی که طبیعت در اختیار استان قرار داده است یکی از دغدغه‌های همیشگی مسوولان مردم استان بوشهر بوده است. وجود بزرگ‌ترین میدان نفتی جهان در مرزهای این استان و اجرای پروژه بزرگ برداشت از این میدان، فرصت‌های زیادی را برای درآمدزایی و ایجاد اشتغال برای جوانان استان و کشور ایجاد کرده است.
با این‌حال، این همه کاری که در پارس جنوبی انجا شده و خواهد شد، تنها بخشی از توسعه‌ای است که می‌توان از گاز، نفت و میعانات گازی استحصال شده از فازهای 24 گانه انجام داد. توسعه صنایع پایین‌دستی و میان‌دستی بخش نفت و گاز، موضوعی است که می‌تواند همزمان ارزش افزوده چند برابری و توسعه صنعتی و اشتغالزایی زیادی را در استان‌های میزبان ایجاد کند.
با همین هدف، در سال 91 مجوز ساخت منطقه‌ای برای توسعه صنایع پتروشیمی در شمال استان به تصویب رسید که با وجود همه قابلیت‌ها و مزیت‌های نسبی که برای آن لیست شده بود، از همان ابتدا با اما و اگرهایی همراه شد که مهم‌ترین آنها نبود خوراک برای متقاضیان حضور در آن منطقه بود.
تحویل زمین به متقاضیان از تیرماه
حالا مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان از قول‌های مساعد شخص وزیر نفت برای تامین خوراک منطقه ویژه اقتصادی شمال استان خبر می‌دهد و مذاکراتی که به‌صورت هفتگی و مداوم با سرمایه‌گذاران داخلی انجام می‌شود.
مهدی صفوی در گفت‌وگو با بامداد جنوب در مورد میزان پیشرفت در تامین زیرساخت‌های این منطقه گفت: پروژه‌های زیرساختی در منطقه ویژه اقتصادی شمال استان در حال انجام است. راه دسترسی، تامین آب و برق در حد حداقل‌ها در حال اجراست. به‌عنوان مثال دو مگاوات برق در حال اجراست و میزان انشعاب آب گرفته شده برای این منطقه 10 لیتر بر ثانیه است. همچنین راه دسترسی در مراحل آخر کار قرار دارد و تابلوهای آن نصب شده است.
وی با ابراز امیدواری از ادامه توسعه زیرساخت‌ها که وظیفه اصلی آن بر عهده شرکت شهرک‌های صنعتی است، در رابطه با بحث‌های زیست‌محیطی این منطقه نیز افزود: کارهای زیست‌محیطی انجام شده و تنها آخرین کمیسیون آن در سازمان محیط زیست کشور، ماده دو آن مانده است که آن هم در اردیبهشت‌ماه مطرح خواهد شد. با توجه به این‌که مشاور ما در منطقه به‌صورت جدی روی مطالعات دقت داشته، امیدواریم مشکلی در این زمینه پیش نیاید.
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی درباره زمان احتمالی واگذاری زمین به متقاضیان فعالیت در این منطقه تصریح کرد: مطالعات فاز دو بر اساس برنامه‌ریزی‌ها پس از خردادماه انجام می‌شود و به مشاور گفته شده که پس از خردادماه و در تیرماه حداقل 500 هکتار فاز عملیاتی را تحویل دهد که شامل نقشه اجرائی خواهد بود. پس از آن ما قادریم قیمت‌گذاری اراضی و واگذاری آنها را به متقاضیان انجام دهیم که احتمالا در تیرماه عملی می‌شود.
سرمایه‌گذاران خارجی غیرمستقیم مذاکره کرده‌اند
صفوی در پاسخ به این سوال که آیا متقاضیانی نیز برای مذاکره به استان آمده‌اند خاطرنشان کرد: مذاکره با سرمایه‌گذاران زیادی داشته‌ایم و جلسات مختلفی با آنها برگزار کرده‌ایم که به‌طور متوسط در هر هفته یک سرمایه‌گذار از هلدینگ‌های بزرگ کشور به استان دعوت می‌شوند. همگی این سرمایه‌گذاران تجربه کافی در صنعت نفت و گاز دارند و اغلب آنها واحدهای در دست ساختی نیز در مناطق صنعتی و نفتی کشور دارند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا سرمایه‌گذار خارجی نیز برای حضور در این منطقه به استان آمده و مذاکره‌ای کرده‌اند، تصریح کرد: من به‌عنوان مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان و مسوول توسعه منطقه با طرف‌های خارجی مذاکره نداشته‌ام اما در سطح وزارتخانه شخص وزیر این منطقه را به‌عنوان یک فرصت در اختیار متقاضیان خارجی قرار داده است. برخی متقاضیان داخلی هم در کنار مذاکره با ما، طرف‌های خارجی را برای مشارکت در پروژه‌های این منطقه دعوت می‌کنند.
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی با اشاره به استقبال خوب سرمایه‌گذاران برای حضور در منطقه ویژه اقتصادی شمال استان، بیان کرد: امسال هم تمرکز اصلی شرکت شهرک‌های صنعتی استان بر روی همین منطقه است و معاون وزیر صنعت، معدن تجارت و رئیس شرکت شهرک‌های صنعتی کشور یکشنبه هفته آینده برای بازدید از آن به بوشهر خواهد آمد.
این مسوول استانی با اشاره به نگاه مثبت وزارت نفت به منطقه ویژه اقتصادی شمال استان، از قول مساعد وزیر نفت بر اساس پیگیری‌ها و درخواست‌های وزیر صنعت، معدن و تجارت برای تامین خوراک منطقه ویژه اقتصادی شمال استان خبر داد.
قول مساعد وزیر نفت برای خوراک منطقه ویژه اقتصادی دیلم
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان در مورد تامین خوراک این منطقه گفت: از وزارت نفت دو خوراک نفت و گاز را قول قطعی گرفته‌ایم اما در مورد میعانات لازم بود اقداماتی انجام دهیم که شامل چند نوع خوراک متفاوت است. در این مورد هم مذاکراتی را انجام داده‌ایم و کارشناسان وزارت نفت از ما مشخصات ساختاری منطقه مانند جنس خاک و زمین را به‌صورت ریز خواسته‌اند که این کار انجام شده و ما منتظر پاسخ آنها هستیم تا نوع خوراکی را که وزارت نفت می‌تواند در اختیار منطقه قرار دهد مشخص کند.
شنیده‌ها حاکی از آن است که وزارت نفت، نفت مورد نیاز منطقه ویژه شمال استان را از گناوه و گاز را هم از خطوط ششم و نهم سراسری گاز کشور ر اختیار استان قرار دهد.
صفوی با اشاره به برداشته شدن تحریم‌ها و ورود به مرحله پسابرجام و مباحث تسهیل مبادلات و نقل و انتقالات ارزی، توسعه این منطقه را به‌موقع و متناسب با فرایندهای منطقه و کشور دانست و افزود: از تحولات اقتصادی کشور عقب نیستیم اما پروژه‌هایی مانند تامین آب و برق مصرفی واحدهای تولیدی می‌تواند همزمان با آغاز ساخت واحدهای پتروشیمی انجام شود.
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی درباره ایجاد امکانات بندری و اسکله‌سازی در مرز 13 کیلومتری این منطقه با دریا خاطرنشان کرد: این موضوع یکی از بحث‌های جدی منطقه ویژه اقتصادی شمال استان است که عمق آب در آنجا مناسب نیست و مشاور منطقه نیز در مورد اختصاص اسکله تخلیه و بارگیری جامدات تردید دارد و احتمال می‌دهد که تنها بتوان اسکله مایعات را در آنجا ایجاد کرد. با توجه به موقعیت منطقه و عمق آب که نیاز به خشک کردن چند کیلومتری دریا دارد، احتمالا برای تخلیه و بارگیری جامدات از اسکله‌های دیگر باید استفاده شود.
اما و اگرهای منطقه ویژه اقتصادی شمال استان
همان‌طور که در ابتدای گزارش گفته شد، این منطقه در همان آغاز کار با اما و اگرهایی همراه بوده و برخی ایرادات اساسی بر ماهیت آن وجود دارد. یکی از کارشناسان اقتصادی استان در گفت‌وگو با بامداد جنوب درباره سوالات و ابهامات منطقه ویژه اقتصادی شمال استان گفت: با وجود این‌که هر بوشهری از توسعه صنعتی استانش خوشحال می‌شود و ایجار رونق و اشتغالزایی در استان آرزوی هر بوشهری است اما برای جذب سرمایه‌گذاران باید به چند سوال مهم پاسخ داده شود.
وی افزود: اولین سوال این است که منطقه ویژه شمال استان چه مزیتی نسبت به زمین‌های آماده و مجهز موجود در عسلویه دارد که سرمایه‌گذار متقاعد شود همه امکانات منطقه ویژه اقتصادی پارس را رها کند و به دیلم برود. سوال دوم درباره بازار فروش تولیدات این منطقه است. قرار است چه صنایعی ایجاد شوند و اگر نیاز به صادرات محصولات باشد، از چه طریقی انجام می‌شود.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به وجود رقبایی برای منطقه ویژه اقتصادی شمال استان که می‌تواند مقصد خوبی برای سرمایه‌گذاران باشد، تصریح کرد: بندر ماهشهر در فاصله حداکثر 100 کیلومتری دیلم قرار دارد که پتانسیل خوبی برای ایجاد پتروشیمی دارد. این بندر امکانات کافی برای پهلوگیری انواع شناورهای دریایی را دارد.
وی خاطرنشان کرد: آخرین سوال و مهم‌ترین آنها نحوه تامین نیروی انسانی مورد نیاز واحدهای مستقر در این منطقه است. این نیروی متخصص باید از کجا بیاید؟ اگر قرار باشد این نیرو از خارج استان تامین شود، با چه امکاناتی باید در دیلم ساکن شوند؟ برای پاسخگویی به نیازهای روز افزون منطقه‌ای که قرار است توسعه یابد، ظرفیت فرودگاه امام حسن و تعداد پروازهای آن باید با سرمایه‌گذاری چه نهادی افزایش یابد؟ شهرک‌سازی را چه کسی باید انجام دهد؟ آیا دیلم دانشگاه و مراکز آموزش عالی لازم را برای پاسخگویی به نیازهای آموزشی ساکنان جدیدش دارد؟
پیشنهاداتی برای جلوگیری از تجارب ناموفق
این کارشناس اقتصادی استان با اشاره به وجود پیشنهاداتی برای برطرف کردن ابهامات و ایرادات موجود بر سر راه توسعه منطقه ویژه اقتصادی شمال استان، گفت: برای رونق زودتر و متمایل شدن سرمایه‌گذاران بیشتر چند پیشنهاد دارم. نخست این‌که به‌جای پتروشیمی، صنایعی ایجاد شوند که در سطوح پایین‌دست پتروشیمی‌ها فعالیت دارند. به این ترتیب ارزش افزوده بیشتر و نیاز به سرمایه‌گذاری کمتری است و مشکلات نقل و انتقال خوراک نیز کمتر می‌شود.
به گفته وی، دومین پیشنهادی که می‌توان ارائه کرد نیز آموزش نیروهای بومی است. سازمان فنی و حرفه‌ای و دانشگاه علمی و کاربردی باید بر اساس برنامه و الگوی از پیش برنامه‌ریزی شده آموزش‌های لازم را به نیروهای بومی دیلم، گناوه و امام حسن بدهند تا هم مشکل اشتغال این مناطق برطرف شود و هم وجود نیروی انسانی متخصص به‌عنوان یک مزیت جدید به قابلیت‌های منطقه ویژه اقتصادی شمال استان افزوده شود.
این موضوع بر اساس تجاربی که در پارس جنوبی و نیروگاه اتمی بوشهر به دست آمده است، اهمیت زیادی دارد چرا که با گذشت سال‌ها از فعالیت‌های صنعتی در استان، همچنان نبود جوشکار متخصص یک معضل حل نشده باقی مانده که انتظار می‌رود با حضور شرکت‌های نفتی و گازی در منطقه شمال استان عمق این معضل بیشتر نیز خواهد شد.
این کارشناس اقتصادی استان همچنین پیشنهاد می‌دهد که خروجی صنایع جدید طوری تنظیم شود که بیشترین کاربرد آنها در استان باشد. همچنین باید صنایع تبدیلی حتی‌الامکان مصرف صادراتی نداشته باشند.
این موضوع با توجه به واردات بخش زیادی از مواد اولیه صنایع لاستیک و پلاستیک کشور از خارج و تبدیل شدن نفت و گاز کشور به موادی با ارزش افزوده و قیمت چند برابر و وارد شدن مجدد آنها به کشور، اهمیت زیادی دارد.
وی در مورد چهارمین پیشنهاد خود نیز گفت: در حال حاضر مشکل اصلی اقتصاد استان بوشهر نبود راه‌های دسترسی مناسب به مرکز کشور است که برای این منظور کشیدن راه‌آهن از شیراز و به مقصد جنوبی‌ترین نقطه استان برنامه‌ریزی و در حال اجراست. این مشکل در همه مناطق صنعتی استان حتی در پارس جنوبی نیز وجود دارد.
به گفته این کارشناس اقتصادی، منطقه ویژه اقتصادی شمال استان نیز همانند سایر مناطق دچار این مشکل است و با توجه به این‌که نزدیک‌ترین فاصله دریای خلیج فارس به فلات مرکزی کشور در شهرستان دیلم قرار دارد، باید مسوولان استان عزم خود را برای وصل کردن این منطقه به استان‌های مرکزی جزم کنند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: توسعه مسیرهای دسترسی به سمت اصفهان و فلات داخلی کشور باید توسعه یابد و این مسیر با ایجاد راه‌آهن یا آزاد راه‌ها می‌تواند کمک زیادی به توسعه اقتصادی کل استان کند. دسترسی به دریا یکی از خواسته‌های همیشگی استان‌های مرکزی به‌خصوص استان اصفهان بوده و این استان از سال‌ها پیش برای رسیدن به چنین هدفی برنامه‌ریزی کرده است.
