بامدادجنوب- عبدالله محمدعلیپور: شرکت‌های کوچک و متوسط (SMEs) امروزه مهم‌ترین نقش را در اقتصاد جهانی ایفا می‌کنند. این نوع شرکت‌ها که در کشورهای مختلف برای آنها تعاریف متفاوتی وجود دارد، به‌لحاظ تعداد، تقریبا بیش از 98 درصد تعداد کل بنگاه‌های اقتصادی ایران و 99 درصد تعداد شرکت‌های کشورهای توسعه یافته را به خود اختصاص داده‌اند.
اهمیت شرکت‌های کوچک و متوسط در کشور ما به‌گونه‌ای است که این شرکت‌ها تقریبا 16 درصد تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهند و 45 درصد اشتغال کشور نیز در شرکت‌های «کوچک، متوسط، دانش‌بنیان و های‌تک» است.
این آمار و ارقام با همین تناسب در استان بوشهر نیز وجود دارد و شاید سهم شرکت‌های کوچک و متوسطی که طبق تعریف، تعداد کارکنانشان زیر صد نفر است، از 98 درصد میانگین کشور نیز بالاتر باشد.
با این‌حال، بر اساس آخرین اظهار نظرهای مسوولان اقتصادی کشور، بخش زیادی از این واحدها (حدود 40 درصد) به مرز تعطیلی رسیده‌اند و در حال حاضر غیرفعال هستند که تعداد آنها را هفت هزار واحد عنوان کرده‌اند. در استان ما نیز بنا به گفته مسوولان اقتصادی، تنها بیش از 150 واحد تولیدی در شهرک‌های صنعتی و منطقه ویژه اقتصادی بوشهر تعطیل هستند و بخش زیادی از شرکت‌ها نیز با ظرفیت تولید بسیار پایین و در مرز هزینه‌شان تولید می‌کنند.
از میان مشکلاتی که دامن‌گیر واحدهای تولیدی استان است، مسائل مالی نقش پررنگ‌تری دارند و کمتر واحد اقتصادی را می‌توان یافت که درگیر این موضوع نباشد.
برای برطرف شدن این مشکلات، راهکارهای چندی توصیه و به مرحله اجرا در آمده‌اند که البته تاکنون هیچ کدام توفیقی نداشته‌اند. با این‌حال در چند روز گذشته پیشنهادی به مرحله اجرا در آمده است که شاید یکی از بهترین و موثرترین راهکارهای ممکن باشد. گرچه تا اجرای کامل آن و همراهی بخش خصوصی با آن راه درازی داریم.
انعقاد تفاهمنامه‌ای بین شرکت فرابورس ایران و سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران جهت پذیرش شرکت‌های کوچک و متوسط در فرابورس با شرایط تسهیل شده، خبر تازه‌ای بود که حاصل سال‌ها تلاش برای تحقق این امر بوده است.
فرابورس ایران به‌عنوان دومین بورس اوراق بهادار رسمی کشور به‌منظور تسریع در فرآیند پیاده‌سازی و تحقق اقتصاد مقاومتی با همکاری سازمان بورس و اوراق بهادار و سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی، بازاری ویژه برای فراهم کردن دسترسی عموم بنگاه‌های اقتصادی کشور به‌خصوص شرکت‌های کوچک و متوسط و شرکت‌های دانش‌بنیان به بازار سرمایه طراحی کرده است تا از این طریق، چنین بنگاه‌هایی علاوه بر تامین مالی بتوانند از کلیه مزایای حضور در بازار سرمایه نیز بهره‌مند شوند.
بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی برای استان بوشهر پنج سهمیه ثبت نام در فرابورس را در نظر گرفته است و در حال حاضر شرکت شهرک‌های صنعتی استان در حال دعوت و مشاوره شرکت‌هایی است که متقاضی این امر هستند.
مزیت‌های ورود به بازار شرکت‌های کوچک و متوسط
راه‌اندازی بازاری برای خرید و فروش سهام شرکت‌های کوچک و متوسط علاوه بر این‌که برای خود شرکت‌ها مزیت‌هایی دارد، از منظر اقتصاد مقاومتی مهم‌ترین مزیت راه‌اندازی چنین بازاری، افزایش توان ثروت آفرینی در کشور از طریق آماده‌سازی و بهبود محیط کسب وکار است، ضمن این‌که کمک به افزایش شفافیت مالیاتی و افزایش درآمد دولت از طریق مالیات‌ها (عدالت مالیاتی)، کمک به افزایش سرمایه‌گذاری خصوصی و کاهش اندازه دولت، توسعه شرکت‌های کوچک و متوسط از لحاظ سرمایه‌های انسانی و سازمانی، کمک به بورس محور شدن تامین مالی بنگاه‌ها و کمک به واقعی‌تر شدن اطلاعات اقتصادی از دیگر مزایای راه‌اندازی در فرابورس ایران به‌شمار می‌روند.
مدیرعامل فرابورس ایران در خصوص ضوابط انجام معاملات در بازار شرکت‌های کوچک و متوسط و خریدران این بازار گفته است: خریداران این بازار شامل اشخاص حقوقی (بانک‌ها، بیمه‌ها، سازمان‌ها و نهادهای دولتی، عمومی و...) و نیز سرمایه‌گذاران نهادی هستند و معاملات به‌صورت توافقی در این بازار انجام می‌شود.
شرکت‌هایی که در فرابورس پذیرفته می‌شوند، برای تامین مالی پروژه‌های توسعه‌ای خود مشکلات کمتری دارند و با توجه به عملکرد خود، می‌توانند سهامدارانی از بخش خصوصی و عمومی داشته باشند. همچنین حضور نام هر شرکتی در تابلوهای فرابورس، علاوه‌بر این‌که تبلیغاتی رایگان و بسیار موثر است، تضمین‌کننده سلامت عمل بنگاه و مدیران آن است و می‌تواند به شرکت در انجام فرایندهای تجاری کمک شایانی کند.
در کنار این، برخورداری از معافیت مالیاتی تا 10 درصد برای مالیات بر درآمد شرکت، همچنین مالیات نقل و انتقال سهام شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس نیم درصد ارزش معامله است. سهام شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس قابل وثیقه‌گذاری نزد شبکه بانکی برای اخذ تسهیلات مالی است که این نیز به مزیت‌های پذیرش در بازار فرابورس ایران اضافه می‌شود.
به‌علاوه، متقاضیان سرمایه‌گذاری خارجی که وارد بازار می‌شوند، بیشتر مایل هستند با شرکت‌هایی که واقعا خصوصی هستند سرمایه‌گذاری و شراکت کنند؛ به‌دلیل این‌که ساختار تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی آنها در بخش خصوصی بسیار چابک‌تر است و راحت‌تر می‌توانند با هم کنار بیایند.
چرا شرکت‌ها تمایلی به ثبت نام در فرابورس ندارند؟
اما با وجود همه مزیت‌هایی که حضور در فرابورس می‌تواند داشته باشد، تاکنون هنوز سهمیه پنج تایی استان تکمیل نشده و ظاهرا بخش خصوصی استان برای انجام چنین اقدامی تصمیم جدی نگرفته است.
یکی از مدیران بخش خصوصی استان در گفت‌وگو با بامداد جنوب، با اشاره به دلایل بی‌تمایلی فعالیت صنعتی استان به پیوستن به بازار فرابورس گفت: همه می‌دانند که فرابورس می‌تواند کمک زیادی به بخش تجاری و همچنین تامین مالی شرکت‌ها کند. با این حال، اغلب افراد از فرایندهایی که بر این بازار حاکم است، ناآگاه هستند و به‌دلیل مطمئن نبودن از آینده تصمیم‌شان، سعی می‌کنند پیرو دیگران باشند و در مرحله اول متقاضی ورود به فرابورس نباشند.
وی با اشاره به وجود مشکلات مالیاتی در اغلب شرکت‌های استان افزود: مدیران شرکت‌ها معمولا از افشا شدن صورت‌های مالیشان ترس دارند و برخی نیز از برملا شدن فرار مالیاتی و اسناد دستکاری‌شده‌شان ترس دارند. چراکه یکی از شروط ثبت نام در فرابورس، بررسی صورت‌های مالی و تائید آنها به‌وسیله حسابرسان رسمی است.
این مدیر صنعتی ادامه داد: ترس از کم شدن اختیارات و از دست دادن مدیریت شرکت نیز یکی از مسائلی است که شرکاء در شرکت‌های بخش خصوصی به آن فکر می‌کنند و معمولا به‌دلیل اطلاعات ناکافی که در این زمینه دارند، ترجیح می‌دهند فعلا بی‌گدار به آب نزنند.
وی با اشاره به سایر دغدغه‌های ذهنی خود به‌عنوان عضوی از جامعه بخش خصوصی استان تصریح کرد: اکثر شرکت‌های بخش خصوصی ما از نوع سهامی خاص هستند و بر اساس دستورالعمل صادر شده از سوی فرابورس، شرکت‌ها باید به سهامی عام تبدیل شوند که هم به‌لحاظ حقوقی و به‌لحاظ هزینه‌های تبدیل شرکت هزینه‌ها و دردسرهایی برای شرکت‌ها دارد.
در کنار مواردی که این فعال اقتصادی بیان کرد، می‌توان از ابهام همیشگی در رویه‌ها و قوانین حاکم بر فعالیت‌های اقتصادی نیز یاد کرد که همچنان به‌عنوان مشکلی حل نشده باقی مانده است.
شرایط و مدارک ورود شرکت‌های کوچک و متوسط به فرابورس
در دستورالعملی که فرابورس ایران منتشر کرده است، با توجه به اهداف استراتژیک بازار سرمایه برای کمک به تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی، ساده‌ترین شرایط در نظر گرفته شده که در پنج دسته‌بندی ارائه شده است:
1- سایز شرکت: شرکت‌های واجد شرایط شرکت‌هایی هستند که در مقطع زمانی ارائه درخواست، جمع حقوق صاحبان سهام آنها حداقل یک میلیارد ریال و حداکثر 500 میلیارد ریال باشد.
2- سابقه فعالیت: حداقل باید یک سال از تاسیس شرکت متقاضی سپری شده باشد.
3- شفافیت اطلاعات: صورت‌های مالی تهیه شده به‌وسیله شرکت، باید از سوی حسابرسان عضو جامعه حسابداران رسمی حسابرسی شده باشد. در سال‌های بعد از پذیرش، حسابرس شرکت الزاما از بین حسابرسان معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار انتخاب شود.
4- سودآوری: شرکت در مقطع زمانی ارائه درخواست باید سودآور باشد و در صورت سودآور نبودن چشم‌انداز روشنی از فعالیت شرکت و صنعت مربوطه وجود داشته باشد.
5- نوع شرکت: شرکت‌های پذیرفته شده باید فرایند شرکت به سهامی عام را انجام دهد و در این فرایند باید سهام بی‌نام را به بانام تبدیل کند و کلیه سهام نیز به‌صورت سهام عادی ثبت شود.
متقاضیان تا اردیبهشت فرصت دارند
با وجود این‌که در عنوان دستورالعمل از شرکت‌های کوچک و متوسط نام برده شده است، اما معاون صنایع کوچک شرکت شهرک‌های صنعتی در گفت‌وگو با بامداد جنوب این بخشنامه را تنها مربوط به صنایع کوچک و متوسط می‌داند و شرکت‌های خدماتی و تجاری را مربوط به این بخشنامه نخواند.
حسین خزان با بیان این‌که تاکنون هیچ شرکتی ثبت نام خود را قطعی نکرده است، گفت: تنها یک واحد تولیدی مستقر در منطقه ویژه اقتصادی بوشهر ابراز علاقه‌مندی کرده است.
وی با بیان این‌که اکثر صنایع کوچک و متوسط استان که صورت‌های مالی مشخصی در سه سال گذشته داشته‌اند مشمول استفاده از مزایای ورود به فرابورس هستند، افزود: واحدهای متقاضی باید حداکثر تا 15 اردیبهشت‌ماه تقاضای ثبت نام خود را به‌صورت کتبی به شرکت شهرک‌های صنعتی اعلام و تا پایان اردیبهشت شرایط ورود خود را در فرابورس با تکمیل مدارک مهیا کنند.
