بامدادجنوب- الهام بهروزی:
دومین سالکوچ حسن زنگنه، مترجم نام‌آشنای حوزه خلیج‌فارس که بدون شک نقش ماندگاری را در معرفی این خلیج و اهمیت آن به آیندگان دارد، روز پنجشنبه با حضور خانواده این مترجم فقید و جمعی از اهالی رسانه و دوستداران وی در دفتر هفته‌نامه نصیر برگزار شد. در این مراسم فرزند مرحوم زنگنه و برخی از چهره‌های ادبی و سیاسی استان به ایراد سخن پرداختند. مرحوم حسن زنگنه (زاده ۱۳۲۸ - درگذشته ۲۸ شهریور ۱۳۹۳)، مترجم و نویسنده بوشهری است که در طول حیات خود کوشید تا گوشه‌ای از تاریخ جنوب و خلیج همیشه پارس را به دیگران معرفی کند و در سال ۱۳۴۶ دیپلم طبیعی را از دبیرستان سعادت بوشهر گرفت و دوره خدمت خود را در سپاه‌دانش با عنوان مترجم «یونسکو» در سال ۱۳۴۹ به پایان رساند. زنگنه پس از پایان دوره سربازی فعالیت خود را در حوزه ترجمه ادامه داد. وی در کنگره‌ها و سمینارهای علمی و فرهنگی متعددی با ارائه مقالات علمی حضور یافت که از آن جمله می‌توان به هشتادمین کنگره سالگرد شهادت رئیسعلی دلواری، همایش فارس‌شناسی در شیراز، کنگره سیراف و... اشاره کرد. مرحوم زنگنه به‌همراه نبوی نقش زیادی در راه‌اندازی مرکز ایران‌شناسی (شعبه بوشهر) داشت و اسناد معتبری را به این مرکز اهدا کرد.
بوشهر تاکنون چهره‌های درخشان تاریخی و علمی فراوانی به خود دیده است. حسن زنگنه یکی از این مشاهیر است که همواره نام وی بر تارک تاریخ ترجمه این دیار می‌‌درخشد. وی سالیان چندی در دانشنامه بوشهر با ترجمه چندین اثر با حوزه هنری استان همکاری داشت و شایسته بود این مجموعه که یکی از ارکان حوزه فرهنگ و هنر را تشکیل می‌دهد، پیش از این مراسم بزرگداشتی را به یاد این مترجم صاحب‌قلم و نام‌آشنا برگزار کند. متاسفانه در این استان همیشه فقط انگشت اتهام به‌سوی اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان که با کمترین حمایت در استان از سوی مدیریت ارشد مواجه است، نشانه رفته است اما حوزه هنری در این میان که از بودجه خوبی هم برخوردار است، در بسیاری از زمینه‌ها می‌تواند بهتر از این پیش برود، صرفا تدوین دانشنامه استان کار بزرگی قلمداد نمی‌شود، مهم این است که نگارندگان و مترجمان این دانشنامه آن‌گونه که شایسته است، پاسداشته شوند، چراکه زمانی هنر و ادب را تمام و کمال ارج می‌نهیم که قدرشناس خالق آن باشیم.
امیرحسین زنگنه فرزند مرحوم‌حسن زنگنه در بخشی از سخنانش در این مراسم گفت: در جامعه بايد تلاش كنيم حقايق تاريخي بازگو شود و آنچه را كه بزرگان اهل فضل و ادب از خود به‌جا مي‌گذارند، به‌طور قطع بخش زنده تاريخ است كه به نسل‌هاي آينده منتقل مي‌شود. مرحوم پدرم نیز با ترجمه، تحقيق و پژوهش اسناد مهم تاريخي، به جامعه و ميهن خود خدمت کرد.
وی در ادامه با بیان این‌که با وجود اين‌كه دوست ندارم در اين مكان فرهنگي سخني بگويم كه از اصل مطلب خارج شود، اما جامعه فرهنگي ما نياز به توجه و وقت بيشتري دارد، افزود: بايد مسوولان با تلاش و عزم جدي و فراهم کردن فضا و بستر مناسب در راستاي بهبود وضعيت فرهنگي، تصميمات ويژه براي اجرائي شدن اين مهم اتخاذ كنند، زیرا آنچه كه باعث شد همه فضلا و انديشمندان و احاد جامعه فرهنگي و مدني كشور با تمام تلاش و همت با دولت تدبير و اميد دكتر روحاني همگام شوند و به ايشان راي دهند، به‌جرات بگويم بي‌اخلاقي‌ها و دهن‌كجي‌هاي دولت قبل به جامعه علمي و فرهنگي بود كه باعث نارضايتي فرهيختگان اين مرزبوم شد اما شوربختانه در دولت تدبير و اميد نیز در استان شاهد بدرفتاري مسوول ارشد سياسي و اجرائي استان با حمیده ماحوزی، بانوي فرهيخته و اهل فرهنگ ديارمان و مدیرکل محترم اداره فرهنگ و ارشاد اسلامي استان بوديم كه به‌شدت قلب مرا به‌درد آورد و آزرده‌خاطر کرد. به اين علت كه انتظار داشتيم در اين دولت شاهد رفتارهاي نامتعارف و برخوردهاي غيرعقلاني با جامعه ادبي و علمي نباشيم، انتظار داشتيم شاهد رفتارهاي نسنجيده و ميراث دولت قبل در حق فرهيختگان، فرهنگيان و مسوولان زحمتكشي چون خانم ماحوزي نباشيم. اميدوارم مسوولان با همدلي و وفاق هر چه بيشتر در راستای خدمت به مردم و جامعه فرهنگي با عزمي راسخ و با تمام توان از هيچ تلاشي دريغ نكنند تا شاهد رشد و شكوفايي عرصه علم و فرهنگ و هنر اين سرزمين باشيم. اميدوارم دیگر در دولت عقلانيت تدبير و اميد با اين‌گونه بداخلاقي‌ها و سوءرفتار‌ها مواجه نشويم تا خداي ناكرده اميدها به نااميدي‌ها بدل نشود.
بعد از پایان سخنرانی ملی، در حاشیه این مراسم گفت‌وگویی را با فرزند مرحوم زنگنه انجام دادیم. امیرحسین زنگنه در پاسخ به این سوال که به نظر شما مرحوم حسن زنگنه چرا اهتمام ویژه‌ای برای ترجمه متون در مورد خلیج فارس داشت، گفت: بدون شک خطه محل تولد وی و زادگاهی که در آن رشد و نمو کرده‌اند، در تلاش پدرم برای نوشتن در مورد خلیج فارس بی‌تاثیر نبوده است. به اعتقاد من، عرق ذاتی و علاقه وافر وی به شناساندن حوادث خلیج فارس اصلی‌ترین انگیزه پدرم برای نوشتن در مورد نایافته‌هایی از خلیج پارس به قلم فرنگیان و برداشت آنان از این خطه کهن و خلیج زیبای پارس بود.
امیرحسین زنگنه همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا مسوولان ارزش این کار بزرگ وی را دانستند و برای خرید آثار با ارزش مرحوم زنگنه اقدامی هم کردند، توضیح داد: قشر علمی و فرهنگی جامعه به‌طور قطع نقش پررنگ‌تری در خرید آثار داشتند اما با توجه به کمبود این منابع حتی در سطح کشور، نقش مسوولان در این زمینه کمرنگ‌تر بود. در حال حاضر نیز نیاز است که کتاب‌های وی تجدید چاپ شوند و تحقق این امر هم حمایت مسوولان را می‌طلبد و شایسته است این آثار که جزء منابع مرجع در حوزه خلیج‌فارس‌شناسی به شمار می‌روند برای فرهیختگان و آیندگان این دیار حفظ شوند. البته حوزه هنری استان چه در زمان حیات پدرم و چه بعد از فوت او تلاش‌هایی به‌منظور نشر کارهای در دست چاپ پدرم انجام داده است. اما انتظاری که از مسوولان دارم این است که در ایجاد یک بنیاد خلیج‌فارس‌پژوهی به‌نام مرحوم زنگنه با هدف ارتقای سطح علمی دانشجویان و پژوهشگران این حوزه با ما همکاری کنند، با توجه به این‌که برنامه‌ریزی اولیه این کار صورت گرفته اما در ادامه با موانعی روبه‌رو شده است. راه‌اندازی این موسسه یا بنیاد پژوهشی در زمینه خلیج‌فارس‌پژوهی می‌تواند بستر مناسب را برای پژوهش‌های جدید دانشمندان، مترجمان و پژوهشگرانی ایجاد کند که خواهان فعالیت در پروژه‌های بنیادی و کاربردی و معرفی خلیج پارس و منطقه جنوب هستند.
وی درخصوص این سوال که مهم‌ترین ویژگی‌های مرحوم پدرتان کدام بود و به نظر شما رمز موفقیت مرحوم زنگنه چیست، بیان کرد: زبان‌آموزی و زبان‌شناسی و علم تاریخ‌شناسی که همه و همه زمینه‌ساز حرکت رو به جلوی وی و توانایی غیرقابل وصفشان در این مورد است، از بارزترین ویژگی مرحوم پدرم بود. همچنین تلاش بی‌‌وقفه وی نیز نوشتن برای مردم و آگاه کردن آنها از حقایق تلخ و شیرین دوره‌های مختلف تاریخ به‌خصوص تاریخ معاصر زبانزد بود. از دیدگاه من رمز موفقیت مرحوم پدرم تلاش و پشتکار فراوان و شناسایی دقیق فن ترجمه بود که خط‌به‌خط و به‌صورت سلیس، شیوا و به‌دور از ابهام و خالی از حشو متون انگلیسی را ترجمه می‌کرد و مخاطب را جذب آثار خود می‌ساخت.
زنگنه در ادامه با بیان این‌که نزدیک به ۳۰ کتاب از پدرم منتشر شده است، افزود: همه آنها برای من دوست‌داشتنی و قابل ستایش هستند، بدون اغراق می‌گویم نمی‌توانم هیچ‌یک از آنها را بر دیگری ترجیح بدهم، چون هر کدام از این آثار برای من دارای ارزش ویژه‌ای هستند.
وی در پایان در پاسخ به این سوال که مرحوم زنگنه در خلیج‌فارس‌شناسی تا چه میزان نقش داشت، خاطرنشان کرد: تاثیر کتاب‌های تاریخی برای خواننده متفاوت است. به‌طور مسلم نقش وی در این حوزه برای خوانندگان و پژوهشگران تاثیرگذار و مفید است و بیشترین تاثیر این آثار شناساندن حقایق تاریخی است که در خلیج فارس رخ داده اما مظلوم و منزوی واقع شده‌اند. مرحوم پدرم به‌طور قطع راهی نو را در حوزه ترجمه جنوب ایران پدید آورده است. وظیفه ما آگاه کردن نسل جدید از اهمیت این خطه و رشادت‌ها و اتفاقاتی است که در خلیج فارس روی داده است تا مردم کشورمان آن را بشناسند و ارج نهند که اگر این اتفاق بیفتد، دیگر شاهد بی‌مهری‌ها نخواهیم بود. مرحوم پدرم با تمام توان خود کوشید تا به وظيفه ملي و ميهني خويش كه پاسداري از نام خليج تا ابد پارس بود، به‌خوبی عمل کند.
