بامداد جنوب: سرشماری عمومی نفوس و مسکن بزرگ‌ترین سرشماری کشور است که هر پنج سال یک‌بار به‌وسیله مرکز آمار ایران به‌منظور شناسایی مشخصات جمعیتی کشور انجام می‌گیرد. آخرین سرشماری در سال 90 صورت گرفت و دوره جدید سرشماری برای اولین‌بار به‌صورت الکترونیکی امسال از سوم مهر آغاز شده است و این بار به همکاری بیشتر عموم مردم و نهادهای مرتبط را با نیروهای آمارگر نیاز دارد.

بر اساس پیش‌بینی‌هایی که از هزینه‌های سرشماری امسال انجام شده است و برای اولین‌بار اعلام شده، سرشماری سال 95 بیش از 135 میلیارد تومان هزینه خواهد داشت که دولت امیدوار است با افزایش تعداد سرشماری‌های اینترنتی، بخشی از آن جبران و صرفه‌جویی شود. آن‌طور که رئیس جدید مرکز آمار ایران گفته است، دولت برای ثبت نام اینترنتی حدود 35 درصد از جمعیت کشور را در دستور کار قرار داده است، که شامل جمعیتی بالغ بر 28 میلیون نفر است. آمار ثبت‌نام شدگان اینترنتی در 10 روز اول حدود 5/5 میلیون نفر بوده است که نشان از استقبال کمتر از هفت درصدی از شیوه جدید سرشماری در کشور دارد. با این حال، دولت امیدوار است که در دو هفته باقیمانده به 24 مهرماه (پایان مهلت سرشماری اینترنتی) بتواند به حد مورد انتظار خود نزدیک شود. 

با آغاز سرشماری اینترنتی که بالتبع شفافیت اطلاعات دریافتی را در بر دارد، برخی شبهات در مورد استفاده دولت از اطلاعات سرشماری برای حذف یارانه‌بگیران و همچنین مسائل مالیاتی مطرح شده است که رئیس مرکز آمار ایران آنها را قویا رد کرده است. امیدعلی پارسا در توضیح این مطلب گفته است: اطلاعات دریافتی از سوی مرکز آمار در دولت گذشته برای استفاده در اجرای هدفمندی یارانه‌ها در نظر گرفته نشد و به‌نظر هم می‌رسد برای آن منظور مناسب نبوده است اما اکنون وزارت رفاه و سازمان هدفمندی یارانه‌ها مدل خاصی برای محاسبه افراد مشمول دریافت یارانه دارند که هیچ ارتباطی با مرکز آمار ندارد. 

رئیس مرکز آمار ایران در خصوص تعریف فرد شاغل نیز گفت: فرد شاغل بر اساس استانداردهای بین‌المللی فردی است که در هفته یک ساعت کار کرده باشد، بنابراین همان تعریف بین‌المللی در سرشماری ملاک عمل قرار می‌گیرد. پارسا با اعلام این‌که کل هزینه برای اجرای سرشماری نفوس و مسکن در ۳۲ رده اجرائی ۱۳۵ میلیارد تومان است، افزود: البته برای اولین‌بار است که هزینه اجرای سرشماری اعلام می‌شود.

وی ضمن بیان این مطلب که هزینه پیش‌بینی شده برای اجرای این سرشماری 200 میلیارد تومان بود، افزود: البته با حکم رئیس‌جمهور تمامی دستگاه‌های اجرائی باید امکانات خود اعم از خودرو، فضای اداری و اینترنت را در اختیار مرکز آمار ایران قرار دهند تا این کار به‌عنوان یک اقدام ملی به سرانجام رسد.

سرشماری اینترنتی نفوس و مسکن سال 95 از سوم مهرماه آغاز شده و به مدت 21 روز یعنی تا 24 مهرماه ادامه خواهد داشت. سرشماری حضوری نیز از 25 مهرماه تا 25 آبان‌ماه امسال در کشور اجرا می‌شود که در مجموع سرشماری سال 1395به میزان 51 روز زمان می برد.

جایزه یک میلیون تومانی مرکز آمار برای شرکت کنندگان اینترنتی

در روش اینترنتی، مطلع‌ترین فرد خانوار با مراجعه به سامانه www.sarshomari95.ir و با وارد کردن شماره ملی سرپرست خانوار به‌عنوان رمز ورود به پرسشنامه سرشماری دسترسی یافته و اطلاعات خانوار خود را در آن وارد می‌کند و نیازی به مراجعه به کافی نت یا دفاتر خدمات پیشخوان دولت نیست. با این حال، ماموران سرشماری پس از آغاز سرشماری حضوری به درب منازل مراجعه خواهند کرد و به جای پرسش سوالات پرسشنامه، کد رهگیری را از اعضای خانوار دریافت و در سامانه خود یادداشت خواهند کرد.

دولت برای تشویق مردم برای شرکت داوطلبانه در سرشماری اینترنتی، جایره‌ای نیز در نظر گرفته است. رئیس مرکز ملی آمار ایران درباره جوایز شرکت در سرشماری اینترنتی گفت: به هزار نفر از مردمی که به‌صورت اینترنتی در این سرشماری شرکت می‌کنند هرکدام یک میلیون تومان جایزه داده می‌شود و برای ۵۰۰ مدرسه مشارکت‌کننده در این طرح نیز هر یک، یک میلیون تومان جایزه ارائه خواهد شد.

پارسا ابراز امیدواری کرد: سرشماری نفوس و مسکن در سال جاری یک نقطه درخشان در عملکرد مرکز آمار به حساب آید و گذار سرشماری در کشور از سنتی به روش‌های مدرن و روز دنیا صورت گیرد.

معاون اقتصادی مرکز آمار ایران با اشاره به رتبه استان‌ها در مشارکت در سرشماری گفت: در میان استان‌های کشور، سمنان و بوشهر با حدود 14 درصد ثبت نام، تاکنون در سرشماری اینترنتی نفوس و مسکن سال 1395 پیشرو هستند. محمدصادق علیپور افزود: ثبت نام اینترنتی با کاهش نیروی انسانی مورد نیاز از 110 هزار نفر به 40 هزار تن، موجب صرفه‌جویی قابل توجهی در هزینه‌ها می‌شود.

وی بیان کرد: روش جمع‌آماری اطلاعات در دوره‌های قبل، سنتی و با مراجعه ماموران آمار به منازل مردم انجام می‌شد، اما در دوره جدید فرآیند سرشماری با استفاده از روش‌های الکترونیکی و اینترنتی انجام می‌شود. علیپور با بیان این‌که سرشماری‌ها در کشور به‌دلیل سرعت بالای تحول‌های جمعیتی، هر پنج سال یک بار برگزار می‌شود، گفت: یکی از مهم‌ترین مولفه‌های توسعه پایدار، داشتن آمار صحیح است، چراکه برنامه‌ریزی‌های خرد و کلان نیازمند آمار منطقی و قابل اتکاست.

معاون اقتصادی مرکز آمار ایران با اشاره به این‌که اطلاعات مردم در سطح ملی جمع‌آوری می‌شود، افزود: اطلاعات جمع‌آوری شده در سرشماری نفوس و مسکن در سطح محرمانه نگهداری می‌شود.

به گفته رئیس مرکز آمار ایران، وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، کشور، ارتباطات، سازمان برنامه و بودجه و شهرداری‌ها در این اقدام ملی مشارکت دارند و ۴۰ هزار نفر مدت‌های زیادی را برای انجام این کار یک‌ماهه وقت سپری کرده‌اند. در این میان از مردم درخواست شده است تا حتی‌الامکان در سرشماری نفوس و مسکن امسال به‌صورت اینترنتی حضور یافته و کد رهگیری دریافتی از سامانه را به ماموران مرکز آمار در حین آمارگیری ارائه دهند. پارسا ادامه داد: نتایج تفصیلی این سرشماری نیمه اول سال آینده منتشر خواهد شد. این در حالی است که در روش سرشماری سال‌های گذشته، ممکن بود نتایج سرشماری تا دو سال پس از سرشماری استخراج نشود.