عمارت گلشن که اکنون معاونت میراث فرهنگی در آن مشغول به کار است از زیبا‌ترین بناهای بافت در فضاهای اندرونی است. بنایی که دارای تزییناتی بی‌نظیر در گذشته بوده است. گلشن در قسمت شمالی جداره ساحلی و در محله بهبهانی؛ یکی از چهار محله مشهور بافت قدیم بوشهر قرار گرفته است. تاریخ آن به دوران قاجاریه می‌رسد و در سه تراز ساخته شده که شامل یک طبقه همکف با دو طبقه دیگر روی آن است و یکی از ساختمان‌های بلند بافت قدیم است. ورودی عمارت گلشن با یک چرخش آغاز می‌شود که پس از هشتی مخاطب خود را وارد حیاط می‌کند. نکت جالبی که در مورد گلشن وجود دارد این است که این بنا هیچ نمای بیرونی ندارد و محیطی کاملا خصوصی است، از این نگاه به نظر می‌رسد که این ساختمان بخشی از یک عمارت بزرگ‌تر بوده است که شامل عمارت گلشن و عمارت مهربان کنونی می‌شود. البته اگر به تاریخچه این بنا نگاهی بی‌اندازیم درخواهیم یافت که پس از خریداری شدن آن توسط آقای مهربان کارکرد اندرونی خود را پیدا کرده است.
فاصله ساختمان تا دریا فقط ۱۰ متر است. واقع شدن این بنا در کنار ساحل باعث وزیدن نسیم دریا و باد شمال به داخل ساختمان می‌شود. قدمت این بنا به بیش از ۱00 سال می‌رسد و مربوط به شخصی تاجر به نام آقای گلشن بوده که به گفته دیگران کاربری مسکونی-تجاری داشته است که پس از آن عمارت مذکور توسط شخصی به نام مهربان خریداری می‌شود.
این بنا با مساحت ۱۲۳۰ متر، پهنای ۸۸۹ مترمربع و اعیان ۱۰۴۱ متر مربع در حال حاضر با کاربری اداری فرهنگی مورد استفاده می‌باشد و از سال ۱۳۶۵ تاکنون که توسط میراث فرهنگی خریداری شده مرتب مورد تعمیر قرار می‌گیرد. البته شکل اولیه ساختمان حفظ شده و فقظ مصالح پوسیده تعویض و مرمت شده و نمای بیرونی آن سفید کاری شده‌است.
این بنای قاجاری از نوع معماری بیت میلانی است که در نوع خود منحصربه فرد است. ساختمان دارای حیاط مرکزی و تمامی اتاق‌ها اطراف آن می‌باشند که همگی با درهای دو لنگه با هم ارتباط دارند و این از الگویی است که این بناها را شکل داده و دربافت قدیم دیده می‌شود. درب و پنجره‌ها از جنس چوب ساج و دریایی و پوشش سقف از چوب چندل است. سیستم خنک کننده ساختمان وجود درهای متعدد است. بیش‌تر اتاق‌ها پنج دری هستند که بین آنها راهرو وجود دارد.
در قسمت شمالی عمارت که چسبیده به عمارت ایرانی کنونی است در دو تراز همکف و اول بنا شده، چراکه این قسمت در جهت استفاده بهتر از نسیم ساحلی ارتفاع کمتری نسبت به دیگر جهات دیگر بنا دارا است. شناشیر‌های محصربه‌فرد این عمارت که به رنگ زرد هستند از دیگر ویژگی این بنا محسوب می‌شوند که جلوه‌ای خاص به ساختمان داده است. بنای مذکور چهار راه‌پله اصلی به عرض 180 سانتی‌متر دارد که دارای خیز پله بلندی هستند و تا ارتفاع دو متر بالا می‌رود تا به طبقه اول برسد. قابل ذکر است که بخشی از تراز همکف در سطی پایین‌تر از حیاط و با ارتفاع کوتاهتری نسبت به بقیه طبقات قرار دارد به همین سبب است که طبقه اول دو متر بالاتر از حیاط قرار گرفته است. همچنین برای رسیدن به تراز‌های بالاتر از طبقه اول، پله‌های گردان قرار داده شده که تا بام ادامه دارد.
اتاق‌های گلشن، مانند دیگر بناهایی که در بافت قدیم بوشهر یافت می‌شوند، از نوع تابستان‌نشین و زمستان‌نشین است. در این بنا از اتاق‌های همکف به عنوان انباری استفاده می‌شده است و آب‌انبار، حمام، دستشویی، آشپزخانه و نگه‌داری خدمه نیز در همین طبقه واقع شده است و طبقات دوم و سوم جهت سکونت و پذیرایی و امور تجاری بوده‌است. همچنین نورگیرها و هواکش‌های چوبی عمارت، در قسمت جنوبی قرار گرفته و فضایی خالی را تشکیل می‌دهند که به راه‌پله طبقه اول ختم می‌شود. در کنار پاگردهای طبقه اول، گنجه‌هایی وجود دارند که کارکرد صندوقخانه را در این عمارت‌ها داشته‌اند.
عمده مصالحی که در این بنا استفاده شده از سنگهاي مرجاني تشكيل شده از رسوبات موجودات دريايي است. اين سنگ‌ها در مقابل گرما و رطوبت مقاوم مي‌باشد و ملات آن نيز گچ بوده است. پوشش سقف‌ها که از چندل يا صندل و بوريا مي‌باشد به‌گونه‌ای است که موریانه به آن نمی‌تواند آسیب وارد کند. این چوب‌ها از كشورهاي آفريقائي وارد مي‌شده است. در طبقه دوم گلشن، حفاظ‌های آهنی علاوه بر اینکه نقش جان‌پناه را برای ساکنان ایفا می‌کرده‌اند، در جهت عبورومرور جریان هوا به اتاق هفت‌دری این طبقه که در قسمت شرق قرار دارد، نقش مؤثری داشته‌اند. ویژگی دیگری که دراین قسمت می‌توان یافت، چشم‌انداز و دید بی‌نظیر این قسمت به خلیج فارس است.
در رابطه با تزیینات این بنا، می‌توان بیان کرد عوامل تزئين شده شامل طاق‌ها و گچبري‌هاي داخل اتاق‌ها و سردرها مي‌باشد و نيز گچبري شومينه در اتاق پذيرايي وجود حلال‌ها با گره‌چيني و شيشه‌هاي رنگي كه به‌صورت حلال بالاي درها نصب شده جلوه خاصي به ساختمان بخشيده است. وجود ارسي با شيشه‌هاي رنگي و گره‌چيني درهاي اتاق كه آنها نیز از جنس چوب ساج مي‌باشد و اشكال پرندگان روي آن حكاكي شده از عوامل تزئيني ديگري در این عمارت مي باشد. درب ورودي ساختمان با كوره‌ها حكاكي‌ها و خط نوشته بر تزیینات ویژه این ساختمان افزوده است.
گلشن از معدود بناهایی است که با توجه به اینکه در بوشهر میزان رطوبت بالا بوده، دارای یک حوضچه است. این حوضچه مستطیل شکل در وسط حیاط قرار دارد. یکی دیگر از شاخصه‌ها ساختمان حفاظ‌های فلزی و چوبی آن است که در نقاط مختلفی از این بنا قابل مشاهده است. در راهرو بیرونی منتهی به در اصلی عمارت می‌توان نمونه‌ای از پنجره‌های این بافت را به خوبی مشاهده کرد که از یک حفاظ میله‌ای، در و سردری رنگی تشکیل شده است. این پنجره در جهت دریا باز می‌شود و نسیم حاصل از دریا را به راحتی جهت می‌بخشد. کارکردها و عملکردهایی که امروزه در این بنا استفاده می‌شود، اندکی از فلسفه استفاده از این در و پنجره‌ها کاسته است و مخاطب توجه کمتری را به آن نشان می‌دهد. عمارت گلشن به شماره 2210 در تاریخ 3/12/1377 به ثبت میراث به عنوان یکی از بناهای با ارزش رسیده است.
