الهام بهروزی
سی و دومین جشنواره استان تئاتر استان بوشهر در حالی برگزار شد که استان در شرایط بسیار ویژه و البته حادی قرار داشت. متاسفانه به‌دلیل شیوع کرونا در کشور و بهدنبال آن استان بوشهر، تئاتر یکی از مهم‌ترین هنرهای مردمی بود که به تعطیلی کشیده شد اما انجمن هنرهای نمایشی استان بوشهر تلاش کرد به‌هر شکلی چراغ تئاتر را در این منطقه حتی کم‌جان روشن نگه دارد.
با این اوصاف، از حرکت ایستادن قطار تئاتر بوشهر حتی در بحران کرونا در هیچ مخیله‌ای نمی‌گنجد؛ چراکه این استان حتی در این شرایط بسیار سخت ثابت کرد که دغدغه تئاتر دارد و با برگزاری رویدادهای آنلاین تئاتری به همگان نشان داد که محدودیت هیچ‌گاه مانعی برای خلاقیت نخواهد بود و به‌واسطه همین فعالیت‌ها توانست در جریانات تئاتری کشور سرآمد ظاهر شود.
بدون شک برگزاری سی و دومین جشنواره استانی تئاتر فجر در بحران کرونا تصمیمی سخت و حساس بود ولی در نهایت شورای سیاست‌گذاری این رویداد درصدد برآمد تا با برگزاری این رویداد، زحمات و اهمیت کار گروه‌های حرفه‌ای و فعال استان را که به‌منظور روشن بودن چراغ تئاتر استان، به تولید اثر در شرایطی بسیار دشوار پرداختند، پاس بدارد.
خوشبختانه با همه محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها با پایان مهلت ارسال آثار به این دوره از جشنواره، در نهایت ۱۸ نمایش به دبیرخانه سی و دومین جشنواره استانی تئاتر استان بوشهر ارسال شد که هیات انتخاب این جشنواره متشکل از رامتین بالف، رضا بهارلو و علیرضا میرشکاری شش اثر را برای حضور در بخش رقابتی سی و دومین جشنواره استانی تئاتر فجر شایسته دانست که عبارتند از: «به میان ابروانت» اثر عبدالزهرا محمودی از دیر، «مکبث، آشویتس خصوصی لیدی» قاسم تنگسیرنژاد از برازجان، «اسب قاتلین» فضل‌الله عمرانی از دیر، «خانه بردیا آل‌بویه» رضا مختارزاده از کنگان، «حمام» شیما جوادپور از بوشهر و «تنها قایق توست» اثر لقمان بحرانی از دیر.
این آثار از ۱۵ تا ۱۷ آذرماه جاری طبق جدول زمانبندی، زیر ذره‌بین هیات‌داوران متشکل از احمد آرام، میترا خواجه‌ییان و غلامحسین دریانورد به روی صحنه رفتند و در نهایت این جشنواره تئاتری که برای نخستین بار به‌دلیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی بدون مخاطب برگزار شد، امروز (سه‌شنبه، ۱۸ آذرماه) در آیینی که به‌صورت مجازی برگزار خواهد شد، با معرفی برگزیدگان در بخش‌های مختلف به کار خود پایان خواهد داد. همچنین در این آیین دو اثر برگزیده برای حضور در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر معرفی خواهند شد.
رئیس انجمن هنرهای نمایشی استان بوشهر در حاشیه برگزاری این
جشنواره به بامداد جنوب گفت: این دوره از جشنواره با رقابت شش اثر برگزار شد که با
توجه به صبغه و سابقه کارگردان‌های آثار راه‌یافته می‌توان گفت که با جشنواره
باکیفیت و پرمحتوایی روبه‌رو بودیم؛ چون هر شش کارگردان سابقه درخشانی در تئاتر
استان و کشور دارند.
جهانشیر یاراحمدی در ادامه در خصوص دلیل حضور پرفروغ گروه‌های نمایشی شهرستانی در این دوره از جشنواره توضیح داد: این دوره از جشنواره تنها دوره‌ای است که از شهر بوشهر تنها یک اثر به مرحله نهایی راه یافته است و بقیه آثار از شهرستان‌های استان هستند. البته دلیل واضح و روشن این امر، این است که اماکن فرهنگی-هنری بوشهر به‌دلیل شرایط کرونا تعطیل بود و فضای کافی برای تمرین گروه‌های نمایشی وجود نداشت. بنابراین با حضور کم‌فروغ‌تر گروه‌های نمایشی شهر بوشهر در جشنواره امسال روبه‌رو شدیم. البته ناگفته نماند که گروه‌های نمایشی شهرستانی بسیار فعال شده‌اند و گروه‌های راه‌یافته به این دوره از جشنواره در این یکی، دو دهه اخیر حضور بسیار فعالی داشته‌اند تا جایی که شاهد درخشش آن‌ها در رویدادهای مختلف تئاتری در سطح کشور هستیم.
وی با تاکید بر اینکه طبیعتا کرونا به تئاتر جهان لطمه و صدمات بسیار شدیدی وارد کرده است، افزود: واقعیت این است که تئاتر یک هنر انسانی است که با رو در رویی انسان‌ها تولید می‌شود تا برای انسان‌های دیگری آن‌سوی صحنه اجرا شود؛ یعنی هر دو وجه این هنر کاملا انسانی است. بنابراین در این شرایط بغرنجی که کرونا بر جهان حاکم کرده است، انسان‌ها باید خودشان از خودشان مراقبت کنند و مواظب همدیگر باشند. باوجود این، عده‌ای از هنرمندان و گروه‌های شایسته نمایشی استان ایثارگرانه در این برهه حساس به تولید اثر پرداختند و نگذاشتند که چراغ تئاتر استان خاموش شود. بدون شک این تولیدات در روند پویایی تئاتر استان بوشهر و به‌تبع فعالیت خود گروه‌های نمایشی نقش‌آفرین ظاهر شد. ما هم این جشنواره را برگزار کردیم تا ایثار هنرمندانه آن‌ها بی‌نتیجه نماند.
یاراحمدی درباره دشواری‌های برگزاری جشنواره استانی تئاتر بوشهر در بحران کرونا تاکید کرد: قطعا برگزاری این جشنواره در این شرایط برای ما بسیار دشوار بود. این در حالی است که بسیاری از استان‌های کشور از برگزاری جشنواره‌های استانی انصراف دادند اما ما در برگزاری جشنواره استانی تئاتر پیشگام شدیم تا این هنر حتی در این شرایط حاد کرونایی از حرکت نایستد؛ ولی ناچار شدیم برای تامین امنیت هنرمندان و هیات داوران و دست‌اندرکاران این جشنواره، شرایط ویژه‌ای را تعریف کنیم؛ مثل اجرای بدون مخاطب آثار! این در حالی است که تئاتر با مخاطبش زنده است. بنابراین اجرای تئاتر بدون مخاطب سخت‌ترین تصمیمی بود که اتخاذ کردیم.
وی با یادآوری اینکه بر اساس آیین‌نامه برگزاری جشنواره استانی تئاتر بوشهر تنها دو اثر برگزیده این رویداد به جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر معرفی خواهد شد، تصریح کرد: خوسبختانه استان بوشهر در دوران کرونا در جریانات تئاتری کشور یکی از استان‌های پیشرو بوده است تا جایی که اولین فراخوان جشنواره مجازی تئاتری کشور به‌نام جشنواره «نمایش‌خانه» به همت موسسه نیم‌دری سبز و امور اجتماعی و فرهنگی استانداری بوشهر منتشر شد و بعد از آن نهمین جشنواره منطقه‌ای نگین خلیج فارس به همت منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس و جشنواره مونولوگ ۱۲۰ به همت انجمن هنرهای نمایشی کاکی به‌شکل مجازی اجرا شد که این اتفاق خوب در هیچ‌کدام از استان‌های کشور نیفتاد! افزون بر این‌ها در صورت پایداری این شرایط بسیار بد، باز هم رویدادهای تئاتری استان را به شکل آنلاین ادامه خواهیم داد تا وضعیت کشور سفید شود.
این مقام مسوول در پاسخ به این پرسش که چرا جلسات نقد آثار به‌صورت آنلاین در جشنواره امسال برنامه‌ریزی نشد، یادآور شد: جشنواره امسال با شرایط بسیار خاصی برگزار شد؛ به‌طوری که ناچار شدیم هر اثر در شهر مربوط به خودش و بدون حضور مخاطب به روی صحنه برود. بنابراین برگزاری جلسات آنلاین نقد آثار حتی به‌صورت بسیار محدود در جریان جشنواره ممکن نشد. البته این بدان معنا نیست که ما از این مساله غافل شده باشیم؛ بلکه شرایطی را پیش آوردیم که منتقدان در کنار هیات داوران حضور داشته باشند تا در آینده نقد خود را در خصوص آثار این دوره، در نشریات و خبرگزاری‌های منتشر کنند.
یاراحمدی مهم‌ترین اولویت انجمن هنرهای نمایشی استان از برگزاری جشنواره استانی تئاتر در شرایط کنونی را حمایت از تولید آثار نمایشی در استان معرفی کرد و گفت: در این شرایطی که هنر به‌ویژه تئاتر تعطیل بود، ما این جشنواره را برگزار کردیم تا هم بتوانیم از سهمیه استان در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر استفاده کنیم و هم اینکه بهانه‌ای باشد برای حمایت از هنرمندانی که در این چندماه در میان صنوف مختلف غریب و مظلوم واقع شدند؛ چراکه به عقیده من هنرمندان در این ۱۰ ماه گذشته مظلوم‌ترین و زجرکشیده‌ترین صنفی هستند که کمتر صدای آن‌ها شنیده شد.
رئیس انجمن هنرهای نمایشی استان بوشهر در خصوص اینکه امکان افزودن بخش تئاتر خیابانی به جشنواره استانی تئاتر بوشهر وجود دارد، گفت: امیدوارم که این اتفاق بیفتد که البته این موضوع در سطح کلان تئاتر کشور هم مطرح شده است. خیلی خوب می‌شود که زمینه به‌گونه‌ای چیده شود که از تولیدات تئاتر خیابانی در جشنواره استفاده ببریم و البته گامی شود برای برداشتن گام‌های بزرگ‌تر در این حوزه. چون پیش از این حضور گروه‌های تئاتر خیابانی در جشنواره استانی تئاتر بوشهر صرفا محدود به همین جشنواره شده و امکان معرفی این آثار از سوی این رویداد به جشنواره بین‌المللی فجر یا رویدادهای معتبر خیابانی کشور فراهم نشده است، از این رو، گروه‌های تئاتر خیابانی برای حضور در این جشنواره رغبت نشان ندادند ولی اگر بخش تئاتر خیابانی به جشنواره استانی اضافه شود که بتوان برگزیده این بخش را به جشنواره‌های معتبر کشوری معرفی کرد قطعا اتفاق بسیاری خوبی در حوزه تئاتر خیابانی استان خواهد بود.
وی همچنین در خصوص نقش جشنواره‌ها در ارتقای کیفیت آثار تولیدی گروه‌های نمایشی استان بیان کرد: بر اساس آمار و ارقام و روند تولید آثار نمایشی و توسعه اجراهای عموم در شهرهای مختلف استان و دعوت از گروه‌های خارج از استان و همچنین اجراهای عموم آثار به مدت طولانی نه تنها در شهر بوشهر بلکه در سایر شهرستان‌های استان نشان‌دهنده عملکرد بسیار خوب گروه‌های نمایشی و تئاتر استان است. بنابراین از دید من این عملکرد مطلوب گروه‌های نمایشی در اجراهای عموم است که باعث شده به کیفیت جشنواره‌ها افزوده شود و جشنواره‌ها تنها ویترینی برای نمایش این پیشرفت هستند. خوشبختانه کیفیت کار گروه‌های نمایشی در دهه ۹۰ در مقایسه با دهه‌های ۶۰، ۷۰ و ۸۰ بسیار بهتر و درخشان‌تر شده است. از این‌رو، آینده خیلی خوبی را برای این گروه‌ها متصور هستم.
یاراحمدی در پاسخ به این سوال که آیا در بحران کرونا کارگاه‌های آموزشی آنلاین برای هنرمندان تئاتری استان برگزار شده است، توضیح داد: در شرایط بحرانی کرونا، برگزاری کلاس‌های آموزشی آنلاین یکی از اتفاقات خوبی است که برای هنرمندان تئاتری در سراسر جهان برگزار می‌شود. ما هم در این ایام موفق شدیم یک دوره آنلاین را با تدریس علیرضا کوشک‌جلالی، استاد ایرانی مقیم آلمان برای نماشنامه‌نویسان تئاتر استان برگزار کنیم. دوره‌های دیگری هم تعریف شده که امیدوارم تا پایان سال برگزار شوند. افزون بر این، کارگاه‌های دیگری هم در جریان برگزاری جشنواره‌های آنلاین تئاتری استان پیش از این برگزار شد که با اقبال خوبی هم مواجه شدند.
رئیس انجمن هنرهای نمایشی استان بوشهر در پایان یادآور شد: امیدوارم که این جهان ناپاک خیلی زود از این ویروس پاک شود و تئاتر و سایر هنرها هم به چرخه طبیعی خود بازگردند. امیدوارم چراغ تئاتر دوباره در سراسر جهان نورانی و شعله‌ور شود.
