الهام بهروزی
انقلاب زمستانی در نیمکره شمالی زمین اول دی‌ماه اتفاق می‌افتد که در ایران از روزگار دور تاکنون همزمان با این رویداد طبیعی، جشن‌ها و آیین‌های باستانی چون شب یلدا یا شب چله برگزار می‌شود که از اهمیت بسزایی میان مردم این منطقه برخوردار است. بدون شک نمایش ابعاد زیبایی‌شناسانه این آیین‌ها که از آبشخور ذوق، فرهنگ، اندیشه و سلیقه ایرانیان سرچشمه گرفته است، برای جهانیان می‌تواند جذابیت داشته باشد.
اما شوربختانه در این زمینه آن‌گونه که باید کار نشده است؛ این در حالی است که غرب در صدور آیین‌ها و جشن‌های خود به خارج از مرزهای جغرافیایی‌‌اش بسیار موفق و کارامد ظاهر شده و توانسته این رسوم را در فرهنگ دیگر سرزمین‌های جهان حتی ایران حل کند. گواه این ادعا، استفاده از المان‌های کریسمس در شب یلدا است که تا چند دهه پیش مظاهر این آیین هیچ‌گونه حضور یا نفوذی در فرهنگ ایرانی نداشت اما امروز با رسوم ایرانی عجین شده و دارد کم‌کم به بخشی از فرهنگ یلدایی ایرانی بدل می‌شود که این امر بدون تردید در سایه سهل‌انگاری‌های متولیان فرهنگی کشور می‌تواند به بدعت و تحریف آیین‌های اصیل ایرانی منجر شود.
شاید یکی از راهکارهایی که به کمک آن می‌توان آیین‌های اصیل ایرانی را در جشن‌ها و مناسبت‌های باستانی و ملی از خطر تحریف و دگرگونی در امان نگه داشت، معرفی و شناسایی آن‌ها در قالب برنامه‌های بین‌المللی و معتبر دانست که بدین طریق زیبایی‌های معنوی و کالبدی آیین‌های ایرانی را که از فحوا و موتیف‌های مهرورزانه و زیباشناسانه‌ای برخوردار است، به دیگر سرزمین‌ها نشان داد. در این راستا انجمن ستارهشناسی استان بوشهر درصدد برآمد تا با توجه به بحران کرونا که امکان حضور گردشگران خارجی به ایران در این ایام کم شده است، از این فرصت استفاده کند و با برنامه‌ریزی ویژه‌برنامه‌ای به‌صورت برخط و آنلاین به معرفی انقلاب زمستانی در ایران و آیین‌های زیبا و کهن شب یلدا با حضور بیش از ۲۵ کشور دنیا بپردازد.
البته این برنامه با محوریت سه کشور ایران، برزیل و شیلی برگزار می‌شود که قرار است در آن رسوم و آیین‌های مربوط به انقلاب زمستانی در ایران و انقلاب تابستانی در دو کشور مذکور که در نیمکره جنوبی زمین واقع شده‌اند، به نمایش درآید. برنامه‌ای که بی‌شک می‌تواند تاثیر شگرفی در معرفی میراث ناملموس فرهنگی و جاذبه‌های تاریخی، باستانی و طبیعی ایران به‌ویژه بوشهر داشته باشد اما شوربختانه این برنامه پرمایه از سوی استانداری بوشهر با کارشکنی‌های جدی روبه‌رو شده است تا جایی که همه دستگاه‌های دولتی که قرار بود در اجرای این برنامه مشارکت داشته باشند به‌علت تنگ‌نظری معاون عمرانی استانداری به دلایل کاملا شخصی از همکاری با انجمن ستارهشناسی معلمان استان بوشهر منع شده‌اند؛ اتفاقی که عمق کوته‌بینی و بی‌درایتی مدیران ارشد استان را به نمایش می‌گذرد و چیزی جز حسرت برای فرهنگ‌دوستان باقی نمی‌گذارد!
این در حالی است که این ویژه‌برنامه فرصت مغتنمی است برای نمایش ظرفیت‌های فرهنگی و گردشگری بوشهر به دیگر کشورها! ولی کارشکنی‌های غیراخلاقی و غیرحرفه‌ای معاون عمرانی استانداری بوشهر که پیش از این در پروژه بوشهر توریسم ۲۰۲۰ به‌دلیل نداشتن دانش کافی و طرح‌های خلاقانه به بن‌بست رسیده بود، سد راه همکاری دستگاه‌های مرتبط با حوزه گردشگری و فرهنگ با این انجمن در اجرای این طرح خلاقانه و البته پرمحتوا شده است ولی با همه این‌ها، این انجمن از این کارشکنی‌‌ها مایوس نشده است و با همکاری برخی از نهادها این رویداد بین‌المللی را در شب یلدا به‌صورت آنلاین با حمایت اتحادیه بین‌المللی ستارهشناسی اجرایی خواهد کرد.
رئیس انجمن ستارهشناسی معلمان استان بوشهر در خصوص ایده برگزاری این ویژه‌برنامه در سطح بین‌المللی به بامداد جنوب گفت: انجمن ستارهشناسی معلمان استان بوشهر به‌عنوان اولین انجمن ستارهشناسی کشور متشکل از معلمان، دانش‌آموزان و دانشجویان، با آغاز فعالیت خود، برای نخستین‌بار پیشنهاد تشکیل اتحادیه ستارهشناسی معلمان ایران را مطرح کرد که با تشکیل این اتحادیه موافقت و در نهایت تاسیس شد. این اتخادیه در نخستین گام، اقدام به برگزاری کارگاه‌های متعدد آموزشی در حوزه ستارهشناسی و طبیعت برای معلمان کشور کرد و در ادامه فعالیت‌های خود موفق شد که ۲۰ مرکز و انجمن ستارهشناسی معلمان را در کشور دایر کند.
با توجه به اینکه یکی از مباحث مهم و اولویت‌دار در اتحادیه بین‌المللی ستارهشناسی مباحث آموزشی بود، فعالیت‌های آموزشی اتحادیه ستارهشناسی معلمان ایران به‌عنوان الگویی پیشرو در سطح جهانی معرفی و همین مساله موجب شد که در سال ۲۰۱۳ از تیم رصدخانه مهر بوشهر به‌عنوان مبدع این ایده خلاقانه برای آشنا ساختن دیگر کشورهای جهان با مباحث علمی و آموزشی به کنفرانس‌های سطح یک جهانی دعوت شود تا به تشریح فعالیت‌های خود بپردازد که از آن سال تاکنون این رویه ادامه دارد. حال با توجه به سند راهبردی بین‌المللی ستارهشناسی که در سال ۲۰۱۹ در مونیخ آلمان رونمایی شد، در این سند معرفی میراث فرهنگی ستارهشناسی به‌عنوان یکی از محورهای مهم سند راهبردی ۲۰۲۰ و ۲۰۳۰ تعیین شد که در این راستا کنفرانس آرژآنتین با محوریت میراث کهن باستانی و آموزش ستارهشناسی از ۶ تا ۹ دسامبر برابر با ۱۶ تا ۱۹ آذرماه جاری برگزار شد که در این کنفرانس تیم ستارهشناسی ایرانی نیز به معرفی فعالیت‌های خود در این حوزه پرداخت و در همین کنفرانس بود که از سوی کمیسیون آموزش اتحادیه بین‌المللی ستارهشناسی پیشنهاد داده شد که از این پس ایران به معرفی این میراث کهن به‌ویژه آیین‌هایی که همزمان با انقلاب زمستانی (شب یلدا) در این کشور اجرا می‌شود، با مشارکت کشورهای دیگر با حمایت اتحادیه بین‌المللی ستارهشناسی در سطح جهانی بپردازد.
حسن باغبانی در ادامه با تاکید بر اینکه این ویژه‌برنامه برای نخستین‌بار با محوریت ایران، برزیل و شیلی به‌مناسبت همزمانی انقلاب زمستانی در نیمکره شمالی و انقلاب تابستانی در نیمکره جنوبی زمین همزمان با شب یلدا با حضور ۲۵ کشور به‌صورت آنلاین برگزار می‌شود، افزود: در این ویژه‌برنامه با همكاري انجمن «ماندستان آیین جنوب» به سرپرستی فاطمه پورتنگستانی و انجمن سینما جوانان استان بوشهر و هیات مدیره مدرسه سعادت سنن و آیین‌های زیبای باستانی «شب یلدا» در مدرسه تاریخی «سعادت» بوشهر به‌صورت آنلاین اجرا می‌شود.
وی در خصوص اهمیت این برنامه در معرفی ظرفیت‌های فرهنگی و گردشگری ایران به دیگر کشورهای جهان تاکید کرد: امروز کشورهای همسایه با هزینه‌کردهای میلیاردی در حال معرفی جاذبه‌های طبیعی، گردشگری و تاریخی خود به جهان هستند. از این رو، ما به‌عنوان انجمن ستارهشناسی معلمان ایران خود را موظف کردیم با استفاده از جایگاه و اعتبار بین‌المللی که داریم، به معرفی فرهنگی غنی و جاذبه‌های کم‌نظیر طبیعی، تاریخی و باستانی ایران به کشورهای جهان بپردازیم. بدون شک این اقدام در پویایی گردشگری ایران به‌ویژه گردشگری فرهنگی نقش‌آفرین خواهد بود.
باغبانی همچنین در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه این ویژه‌برنامه چقدر در بازنمایی میراث ناملموس فرهنگی جنوب به جهان موثر است، توضیح داد: بدون‌شک نقش مهمی را در این زمینه ایفا خواهد کرد؛ چراکه افزون بر مشارکت بیش از ۲۵ کشور جهان در این برنامه آنلاین، اتحادیه بین‌المللی ستارهشناسی به ۸۰ کشور دیگر جهان این ویژه‌برنامه را اطلاع‌رسانی خواهد کرد که این امر قطعا در آشناسازی این ملت‌ها با میراث ناملموس فرهنگی جنوب که میراث نیاکان ماست، بسیار موثر ظاهر خواهد شد.
نماینده شبکه جهانی آموزش ستارهشناسی مدارس در آسیای غربی و طراح پروژه آموزش ستارهشناسی در کمک به حفظ محیط زیست با اشاره به کارشکنی‌های استانداری در اجرای این برنامه مهم و معتبر یادآور شد: با توجه به اینکه این ویژه‌برنامه از محتوایی آیینی و متکی بر میراث ناملموس فرهنگی و آیین‌های کهن ایرانی ویژه شب یلدا برخوردار بود، مقرر شد که با همکاری معاونت گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر اجرا شود و در پی نشست‌هایی که برگزار شد طرح نهایی این ویژه‌برنامه با هماهنگی و هم‌اندیشی معاونت گردشگری این اداره‌کل بسته شد و حتی در گام نخست برای مکان اجرای این رویداد عمارت مبارکی پیشنهاد شد ولی در نهایت بنا به پاره‌ای از مسائل عمارت زیبای دهدشتی برای برگزاری این مراسم تعیین شد. حتی با رایزنی‌های خانم سالاری، معاون گردشگری استان منابع مالی این برنامه نیز تامین شد. همچنین در ادامه سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری بندر بوشهر هم به همکاری با انجمن ستارهشناسی معلمان ایران در برگزاری این رخداد مهم بین‌المللی لبیک گفت و در جلسه‌ای که در دفتر مدیرعامل این سازمان با حضور معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی استان برگزار شد، مقرر شد که شهردار بوشهر به‌عنوان نماینده ایران پیام فرهنگی این رویداد را قرائت کند که متاسفانه با آگاهی یافتن معاون عمرانی استانداری از این برنامه، تمام برنامهريزيهای صورت گرفته به‌دليل كدورت شخصي كه اين فرد با انجمن ستاره‌شناسي معلمان استان بوشهر به‌خاطر پویش بیرمی، به هم ریخت و جالب اینکه او نه تنها مانع از همکاری این دستگاه‌ها با انجمن در زمینه برگزاری این رویداد بزرگ بین‌المللی شد، بلکه انجمن‌ها و هنرمندانی را که قرار بود با ما در اجرای برخی از آیین‌های موسیقایی و هنری همکاری داشته باشند، تحت فشار قرار داد که همکاری خودشان را با ما قطع کنند!
باغبانی در ادامه با تاکید بر اینکه اما خوبشختانه با حمایت دفتر آیت‌الله صفایی‌بوشهری، نماینده ولی فقیه در بوشهر و همچنین نمایندگان مجلس به‌ویژه آقای جمهیری این برنامه به قوت خود باقی ماند، تاکید کرد: با توجه به اینکه بوشهر در یک منطقه خوش آب و هوا با ساحل‌های طلایی و کم‌نظیر خلیج فارس و نزدیک با کشورهای امارت و قطر (دو قطب مهم گردشگری در منطقه) در زمستان‌های سرد جهان واقع شده است، نمایش هایظرفیت منحصربه‌فرد و مغفول مانده گردشگری این سرزمین به جهانیان در قالب این رویداد بین‌المللی می‌تواند بستر مناسب را برای جذب نگاه گردشگران خارجی به ایران به‌ویژه جنوب کشور جذب کند. البته خوشبختانه با توجه به جایگاه بین‌المللی انجمن ستارهشناسی معلمان ایران و رصدخانه مهر بوشهر، مرکز ستارهشناسی قطر برای جذب بزرگان جهانی حوزه ستارهشناسی اجرای بخش علمی و اجرایی کنفرانس ستارهشناسی خود را به تیم ایران (رصدخانه مهر بوشهر) سپرده است. این کنفرانس با هدف ارتقای علمی قطری‌ها و جذب گردشگران بیشتر به این کشور برگزار می‌شود.
عضو شورای مرکزی کمیته آموزش معلمان در اتحادیه بین‌المللی ستارهشناسی در پایان یادآور شد: این ویژه‌برنامه یلدایی همزمان با شب یلدا به‌صورت برخط و آنلاین ساعت ۳۰:۸ شب به وقت ایران و ساعت ۱۴ به وقت برزیل و شیلی بر بستر زوم، آپارات، یوتیوب، اینستاگرام و سایت رسمی اتحادیه بین‌المللی ستارهشناسی با حضور بیش از ۲۵ کشور جهان برگزار می‌شود.
