الهام بهروزی
«اینترنت خبرنگاری» بهانه‌ای شده تا زخم کهنه خبرنگاران و روزنامه‌نگاران فعال تازه شود و به فرایندی که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین وزارت ارتباطات که برای اعطای اینترنت خبرنگاری به خبرنگاران واقعی در این دوره در پیش گرفته‌اند، امیدوار شوند. طبق دستورالعمل جدید، اینترنت رایگان خبرنگاری فقط شامل حال خبرنگاران، روزنامه‌نگاران و فعالانی می‌شود که به‌طور مستمر در حال تولید محتوا و پرداختن به مسائل روز اجتماع در همه حوزه‌ها هستند.
هرچند اعمال این سختگیری‌ها به مذاق خیلی از افراد خوش نیامده و از آن به‌عنوان صدقه یاد می‌کنند ولی از خیلی پیش‌تر باید فرایند راستی‌آزمایی خبرنگاران و روزنامه‌نگاران اجرایی می‌شد، زیرا در دوره‌های گذشته شوریختانه افراد بسیاری با عنوان خبرنگار به عضویت خانه‌های مطبوعات استان‌ها و همچنین سامان جامع ای-رسانه درآمده بودند که اصلا الفبای خبر نوشتن را نمی‌دانستند و وجود همین افراد در بسیاری از موارد موجب تضعیف حقوق خبرنگاران واقعی شده بود.
البته فرایند عضوگیری سامانه جامع رسانه در دوره فعلی نیز، یک عیب بزرگ هم دارد و آن هم این است که خبرنگاران خبرگزاری‌ها به‌دلیل اینکه معرفی‌نامه‌ای از سوی خبرگزاری متبوع‌شان برای آن‌ها صادر نمی‌شود، نمی‌توانند در سامانه جامع رسانه عضو و از مزایایی چون بیمه خبرنگاری، عضویت در صندوق اعتباری هنر و ... برخوردار شوند که البته وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌دنبال راهی برای رفع این مشکل جدی خبرنگاران استانی خبرگزاری‌ها است.
بدیهی است، اینترنت خبرنگاری در دوره‌های گذشته به‌راحتی در اختیار افرادی که اسامی آن‌ها در خانه مطبوعات کشور ثبت شده بود، تعلق می‌گرفت و این مساله جای نقد داشت؛ چراکه تعداد زیادی از این افراد نه خبرنگار بودند و نه فعال رسانه! بلکه خبرنگارنما بودند... با این حال این رویه بدون هیچ‌گونه پایش و نظارتی ادامه داشت تا دولت سیزدهم به روی کار آمد و به صورت جدی پایش خبرنگاران عضو در سامانه جامع ای- رسانه را آغاز کرد. خوشبختانه در حال حاضر این روند را دارد به شکل جدی رصد می‌کند؛ چراکه در دوره قبل یک‌سری خبرنگارنما بدون هیچ فیلتری با عنوان خبرنگار «هنرکارت» دریافت کرده بودند و وجود این افرد موجب اشباع شدن اعضای خبرنگار در صندوق اعتباری هنر و پشت دیوار ماندن خبرنگاران واقعی برای عضویت در این صندوق شده بود که در چندین مرحله خبرنگارنماها و افرادی که دیگر در رسانه‌های مکتوب و غیرمکتوب فعالیتی ندارند، حذف شده و مسیر برای عضویت خبرنگاران فعال هموار شده‌است.
اما آنچه این روزها موجب اعتراض خبرنگارنماها شده است، ناکامی آن‌ها برای دریافت اینترنت خبرنگاری است که چندین دوره است به‌مناسبت روز خبرنگار از سوی وزارت ارتباطات به خبرنگاران و روزنامه‌نگاران تعلق می‌گیرد. این مساله موجب متشنج شدن گروه‌های رسانه‌ای در شبکه‌های اجتماعی شده‌است. در این باره ایمان شمسایی، مدیرکل امور مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در آیینی که به‌مناسبت روز خبرنگار در بوشهر روز سه‌شنبه، 25 مرداد جاری در تالار لیان برگزار شد، تاکید کرد: هم‌اکنون مشکلی که در مورد رسانه‌ها وجود دارد، این است که صنف رسانه‌ای نداریم و باید آمار مشخص از آن‌ها تهیه شود، گفت: با وجود این، برای کسانی که در سامانه ای‌رسانه ثبت‌نام کرده‌اند، بسته اینترنتی فعال خواهد شد؛ ولی برای دیگر حمایت‌ها باید وضعیت رصد و پایش و ارزیابی شود.
به گفته وی، سه هزار نفر در سامانه جامع رسانه‌های کشور ثبت‌نام کرده‌اند و پیش‌بینی می‌شود که سه تا پنج هزار نفر دیگر نیز اضافه شوند. افرادی که معرفی‌نامه از خبرگزاری یا رسانه خود ندارند، در یک کمیسیون وضعیت آن‌ها بررسی می‌شود و در صورتی که به‌عنوان خبرنگار فعال تائید شوند، می‌توانند از این حمایت‌ها بهره‌مند شوند.
یک خبرنگار هم در این باره به بامداد جنوب گفت: متاسفانه به‌دلیل نبود نظارت صحیح در سال‌های اخیر در عضویت خبرنگاران در خانه مطبوعات، گاه با اسامی افرادی به‌عنوان خبرنگار مواجه می‌شویم که برای‌مان تازگی دارد و هرگز مطلبی از آن‌ها در هیچ رسانه‌ای ندیده‌ایم! یا گاه یک‌سری افراد هم هستند که به‌عنوان خبرنگار عضو شده‌اند در حالی که در بخش اداری یا خدماتی رسانه مشغول به فعالیت هستند و طبق تعریفی که از خبرنگار شده نمی‌توان عنوان خبرنگار را به آن‌ها اطلاق کرد!
وی در ادامه با اشاره به وجود خبرنگارنماها در تشکل‌های خبرنگاری استان توضیح داد: متاسفانه یکی از آفت‌های حوزه خبرنگاری، وجود خبرنگارنماهاست که متاسفانه آنقدر به خود تلقین کرده‌اند که خبرنگار هستند، خود را محق دریافت همه امتیازهای خبرنگاری می‌دانند! این افراد برای اینکه عرصه را خالی نگذارند، گاه از برخی می‌خواهند که مطالبی هم به نامشان در نشریات مکتوب منتشر کنند. قطعا این یک آفت است و نیاز به آسیب‌شناسی دارد. چون این افراد با این رویه از فیلتر پایش اعضای خبرنگار در سامانه جامع ای-رسانه با گزارش‌های ساختگی به‌راحتی عبور و همچنان خود را در جایگاه یک خبرنگار حفظ می‌کنند.
این فعال رسانه‌ای یادآور شد: این در حالی است که این افراد نه ارکان خبرنویسی و گزارش‌نویسی را می‌دانند و نه تجربه آن را دارند! از دید من چنین افرادی که به‌راحتی از سوی نشریات محلی معرفی‌نامه می‌گیرند و نامشان به‌عنوان خبرنگار در خانه مطبوعات و سامانه ای-رسانه ثبت می‌شود، نباید از فیلتر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به آسانی عبور کنند. در این باره یکی از همکاران می‌گفت که در خانه مطبوعات اسم فردی دیده می‌شود که جوشکار است و اصلا نمی‌داند خبرنگاری یعنی چه! اما خیلی راحت توانسته معرفی‌نامه از فلان نشریه بگیرد. متاسفانه صدور معرفی‌نامه‌ها از سوی نشریات محلی برای افراد متفرقه دارد به یک معضل بدل می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه روندی که امسال برای دریافت بسته خبرنگاری پیاده شد، رضایت‌بخش است، افزود: تنها خرده‌ای که به آن وارد است، این است که خبرنگاران خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های خبری چون معرفی‌نامه ندارند، ممکن است برای دریافت بسته اینترنتی با مشکل مواجه شوند و انتظار می‌رود که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با تعامل با وزارت ارتباطات برای این مشکل آن‌ها راهکاری تدبیر کند.
این روزنامه‌نگار در پایان یادآور شد: خوشبختانه امسال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به کف جامعه خبرنگاری نظر دوخته و به‌دنبال راهکارهای راهگشایی برای رفع مشکلات معیشتی و مسکن این قشر حساس است که در صورت تحقق این وعده‌ها بی‌شک به استقلال مالی و فکری خبرنگاران در نقاط مختلف کشور به‌ویژه مناطق محروم منجر می‌شود.
یک روزنامه‌نگار و فعال رسانه‌ای دیگر هم در گفت‌وگو با بامداد جنوب، فرایند پایش اخیز خبرنگاران را در سامانه جامع ای-رسانه مثبت ارزیابی کرد و گفت: خیلی پیش‌تر باید این اتفاق می‌افتاد؛ چراکه در استان بوشهر ما شاهد عضویت بیش از 250 نفر در خانه مطبوعات استان هستیم که به جرات می‌گویم، برخی از آن‌ها برای یک بار هم تحریریه یک نشریه را از نزدیک ندیده اما توانسته‌اند که معرفی‌نامه را از یک نشریه بگیرند! شاید این افراد برای عضویت در سامانه رسانه کشور با بارگذاری چند خبر کوتاه که معمولا متعلق به روابط عمومی‌ها است، توانسته‌اند از فیلتر وزارت ارشاد هم بگذرند و در سامانه عضو شوند اما قطعا در آینده با اعمال قوانین سختگیرانه قسر در نمی‌روند.
مژده پاینده ادامه داد: همین‌طور یک‌سری افرادی هستند که در سامانه و خانه مطبوعات عضوند اما این افراد در گذشته به خبرنگاری اشتغال داشتند و الان یا به استخدام اداره‌ای درآمده یا اصلا کار خبرنگاری را بوسیده و گذاشته‌اند کنار و دیگر فعالیتی ندارند. بنابراین برای عضویت این افراد هم باید راهی پیدا کرد که آیا خبرنگار به‌شمار می‌روند یا خیر!
به گفته وی، البته برای رفع این چالش‌های موجود در خصوص عضویت خبرنگارنماها و ... در تشکل‌ها و نهادهای خبرنگاری، تصمیم اخیر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کفایت می‌کند؛ قطعا رتبه‌بندی خبرنگاران و صدور کارت حرفه‌ای خبرنگاری به خودی خود خبرنگاران را از خبرنگارنماها و رسانه‌های فعال را از شبه‌رسانه‌ها جدا می‌کند.
سردبیر ایسنا در بوشهر همچنین به یک ایراد بزرگ عضوگیری سامانه جامع ای-رسانه اشاره کرد و گفت: خبرگزاری‌ها یک‌سری خبرنگار و عکاس دارند که به‌دلیل اینکه خبرنگار پاره‌وقت به‌شمار می‌روند، امکان صدور معرفی‌نامه برای آن‌ها وجود ندارد، این در حالی است که این افراد در طول ماه تولید محتوا دارند ولی خبرگزاری‌ها توان مالی برای جذب آن‌ها ندارند. امیدوارم قوانینی وضع شود که عضویت این خبرنگاران در سامانه تسهیل شود و امکان عضویت آن‌ها در تشکل‌های خبرنگاری و صندوق اعتباری هنر و برخورداری از مزایای خبرنگاری با نام خبرگزاری متبوع آن‌ها ممکن شود. البته برخی از این خبرنگارها با همکاری برخی از نشریات در سامانه رسانه کشور و خانه مطبوعات عضو شده‌اند اما بهتر این است که این خبرنگارها در این تشکل‌ها از سوی رسانه متبوع خود عضو شوند تا حقی ضایع نشده و چالشی ایجاد نشود.
پاینده در پایان یادآور شد: جامعه خبرنگاری امروز بوشهر به یک پایش جدی نیاز دارد تا با شناسایی فعالان رسانه و خبرنگاران حقیقی، مزایایی که حق این قشر است، به آن‌ها اختصاص بیابد. متاسفانه پیش از این، مزایای مذکور صرفا شامل حال افرادی شده که واقعا محق نبوده‌اند.
در پایان این گزارش یادآوری می‌شود، طبق مصوبه جدید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، خبرنگاران برای تثبیت عضویت خود در سامانه جامع ای‌رسانه باید پیوسته آثار به‌روز خود را در بازه زمانی تعیین شده از سوی وزارتخانه بارگذاری کنند تا بدین شکل جامعه خبرنگاری از وجود افراد غیرخبری و خبرنگارنما خالی شود و تنها خبرنگاران واقعی در سامانه حضور داشته باشند.
