بامداد جنوب: برگزاری اجلاس سران GECF با حضور 9 رئیس دولت و روسای نهادهای مهم بینالمللی در تهران، اقتدار دیپلماسی ایران را در آستانه لغو تحریمها به رخ همسایگان و جهانیان کشانده و یادآور آمادگی کشورمان برای برداشتن گامهای بزرگ در بازار جهانی انرژی است.
ایران در هفته پیشرو قرار است میزبان سه اجلاس مهم گازی باشد. هفدهمین اجلاس عادی وزیران مجمع کشورهای صادرکننده گاز (Gas Exporting Countries Forum) صبح امروز (شنبه) و اجلاس فوقالعاده وزیران نیز عصر همین روز برگزار میشود.
سومین اجلاس سران کشورهای عضو GECF نیز با حضور 9 رئیس دولت و مقامهای ارشد اعضای مجمع کشورهای صادرکننده گاز و با شعار «گاز و توسعه پایدار» در دوم آذرماه (دوشنبه) برگزار خواهد شد.
برگزاری سومین اجلاس سران GECF در تهران دارای ویژگیهایی است که آن را از اجلاسهای پیشین متمایز میکند. استقبال بیسابقه سران کشورهای عضو، شرایط ویژه بازار گاز و وقوع تحولات بزرگ در این بازار و نزدیک شدن به موعد لغو تحریمهای ایران، از ویژگیهای این اجلاس بهشمار میرود.
بازگشت ایران به بازار جهانی انرژی
بسیاری از کارشناسان اقتصادی، اجلاس GECF را نقطه بازگشت ایران به بازار جهانی انرژی میدانند. متاسفانه در سالهای اخیر بهدلیل تحریم، ایران از جایگاه حقیقی خود بهعنوان یک محور عمده تحولات انرژی در منطقه و جهان به حاشیه رانده شده بود؛ اما با رفع موانع بینالمللی و سیاسی، کشورمان قادر خواهد بود که به تدریج به جایگاه اصلی خود در بازار جهانی انرژی بازگشته و بار دیگر بهعنوان محور و مرکز دیپلماسی انرژی در منطقه تبدیل شود.
در این راستا، برگزاری اجلاس GECF که یک کنفرانس مهم بینالمللی در حوزه انرژی محسوب میشود، میتواند نقطه خوبی برای بازگشت پرقدرت ایران به بازار جهانی انرژی بهشمار رود. همچنین برگزاری این اجلاس میتواند بازگشت ایران به بازار جهانی انرژی را تسریع کرده و تهران را در کانون دیپلماسی جهانی انرژی قرار دهد.
مقایسه سران شرکتکننده در اجلاس تهران با دو اجلاس پیشین که در قطر و روسیه برگزار شد، از رکوردشکنی در این اجلاس حکایت دارد. براساس گزارشها، علاوه بر رئیسجمهوری ایران، هشت رئیس دولت دیگر در سومین اجلاس سران GECF شرکت خواهند کرد. به گفته وزیر نفت کشورمان، تاکنون حضور روسای جمهوری کشورهای بولیوی، روسیه، گینه استوایی، نیجریه، ونزوئلا، عراق و نخستوزیر الجزایر در این اجلاس قطعی شده است. همچنین رئیسجمهوری ترکمنستان نیز قرار است بهعنوان مهمان ویژه در این اجلاس شرکت کند.
بیژن زنگنه با بیان اینکه حضور 9 رئیس دولت در اجلاس سران GECF بیسابقه است، گفت: در نخستین اجلاس سران که در قطر برگزار شد، چهار رئیس دولت و در دومین اجلاس در روسیه نیز شش رئیس دولت حضور داشتند.
علاوه بر مقامهای سیاسی کشورها، نهادهای بینالمللی و تخصصی حوزه انرژی نیز قرار است در این اجلاس حضور داشته باشند بر این اساس، روسای دو نهاد بینالمللی برای حضور در سومین اجلاس سران و هفدمین نشست وزارتی مجمع کشورهای صادرکننده گاز به تهران میآیند.
عبدالله سالمالبدری دبیرکل سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و آلدو فلورس کویرگان، دبیرکل مجمع بینالمللی انرژی IEF برای حضور در هفدمین نشست وزارتی و سومین اجلاس سران مجمع کشورهای صادرکننده گاز به تهران سفر خواهند کرد.
هم اکنون محمدحسین عادلی دبیرکلی مجمع کشورهای صادرکننده گاز را در اختیار دارد. وی این پست را از سال 2013 عهدهدار است.
عادلی، نخستین ایرانی است که پس از پنج دهه توانسته بر مسند ریاست و دبیرکلی یک سازمان مهم اقتصادی در جهان تکیه بزند. پیش از وی، فواد روحانی در سال 1960 میلادی بهعنوان نخستین دبیرکل اوپک انتخاب شده بود و از آن زمان تا سال 2013 جای ایرانیان در ریاست سازمانهای اقتصادی جهانی خالی بود.
باتوجه به اینکه دوره دوساله دبیرکلی عادلی در حال اتمام است، در اجلاس تهران باید درباره انتخاب دبیرکل جدید و یا تمدید دبیرکلی عادلی تصمیمگیری شود.
هر چند برخی از کشورهای عربی، اقداماتی را برای رقیب تراشی در مقابل عادلی آغاز کردهاند اما فضای مثبتی به سود عادلی در اجلاس حکمفرما بوده و روسیه که عضو قدرتمند GECF بهشمار میرود نیز قصد حمایت از تمدید دبیرکلی عادلی را دارد.
رونمایی از دو سند مهم گازی در اجلاس تهران
ویژگی دیگر اجلاس سران تهران که آن را از دو اجلاس پیشین متمایز میکند، برنامهریزی برای معرفی دو سند مهم گازی است. محمدحسین عادلی دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز پیش از این به ایرنا گفته بود: سند راهبردهای استراتژیک گاز و همچنین سند چشم انداز بازار جهانی گاز به روایت مجمع کشورهای صادرکننده گاز در این اجلاس ارائه خواهند شد.
وی اهمیت برگزاری اجلاس تهران را خاطرنشان کرده و بیان کرده بود: اجلاس سران GECF در حالی در تهران برگزار خواهد شد که بازار جهانی گاز، تغییراتی عمده را از نظر عرضه و تقاضا تجربه میکند.
همانطور که عادلی خاطرنشان میکند، تغییراتی عمده از نظر عرضه و تقاضا در بازار جهانی گاز رخ داده بهطوری که سهم گاز در سبد انرژی جهان در حال افزایش است. گسترش کاربرد گاز در بخشهای مختلف بهحدی است که برخی کارشناسان معتقد هستند که قرن 21، قرن گاز خواهد بود.
در 10 سال گذشته، سهم گاز طبیعی از مجموع کل انرژی مصرفی تولید شده از منابع مختلف در جهان از 1/23 درصد به 7/23 درصد افزایش یافته و تولید آن با رشد 7/21 درصدی به سه هزار و 461 میلیارد مترمکعب در سال رسیده است. مصرف جهانی گاز طبیعی نیز در این دوره با افزایش ٦٩٤ میلیارد مترمکعبی به سه هزار و 393 میلیارد مترمکعب در سال رسیده است.
بر اساس پیشبینی بریتیش پترولیوم(BP)، تقاضا برای گاز بیشترین رشد را در میان سوختهای فسیلی تا سال ٢٠٣٥ میلادی خواهد داشت و سالانه 9/1 درصد به آن افزوده میشود که بالاترین رشد در قاره آسیا خواهد بود.
بر این اساس، اجلاس تهران میتواند نقطه عطفی در فرایند تکامل و بلوغ GECF باشد. ضمن آنکه میتواند با ورود جدی به مسائل و چالشهای صنعت و تجارت جهانی گاز و ایجاد بستر و زمینه همکاریهای فنی، اقتصادی و سیاسی میان کشورهای عضو GECF، زمینه ارتقای جایگاه این نهاد بینالمللی و همچنین جایگاه و اهمیت کشورهای دارنده و صادرکننده گاز جهان در معادلات اقتصادی و سیاسی بینالمللی را فراهم کند.
70 درصد ذخایر گاز دنیا در اختیار GECF
با توجه به اینکه 70 درصد ذخایر گاز دنیا در اختیار اعضای مجمع کشورهای صادرکننده گاز قرار دارد، این مجمع از توان لازم برای نقشآفرینی بیشتر در بازار جهانی گاز برخوردار است. حضور ایران، روسیه و قطر که بهعنوان سه کشور مهم دارنده ذخایر گازی دنیا بهشمار میروند میتواند تضمینی برای استحکام هر چه بیشتر جایگاه این مجمع بهشمار رود.
کشورهای عضو مجمع صادرکنندگان گاز علاوه بر برخورداری از 70 درصد ذخایر گازی جهان، 42 درصد از تولید گاز جهان، 40 درصد از انتقال گاز با خط لوله و 65 درصد از تجارت گاز طبیعی مایع شده الانجی را نیز در اختیار دارند.
تفاوت عملکرد GECF و اوپک
کارکرد اصلی GECF رصد و نظارت بازار جهانی گاز است اما اوپک در پی مدیریت عرضه نفت و کنترل قیمت هاست. عادلی در گفتوگو با ایرنا با تشریح وظایف این مجمع گفت: بر اساس اساسنامه GECF، این مجمع پایگاهی برای مبادله اطلاعات و تجربیات بین کشورهاست.
وی خاطرنشان کرد: براساس بخش دیگری از اساسنامه، حاکمیت کشورها بر مدیریت ذخایر گازی محترم است، بنابراین قرار نیست که برای کشورها سهمیهای تعیین شود.
دبیرکل مجمع جهانی کشورهای صادرکننده گاز با بیان اینکه کار GECF رصد و نظارت بازار جهانی گاز است، افزود: یک گروه کاری در مجمع، تحولات بازار جهانی گاز را بهصورت روزانه، هفتگی و ماهانه رصد میکنند.
عادلی با بیان اینکه این گروه کاری، پس از رصد بازار گاز، گزارشهای تهیه شده را در اختیار کشورهای عضو قرار میدهد، تصریح کرد: یک گروه کاری دیگر نیز بازار گاز را در میانمدت و بلندمدت رصد کرده و پیشبینی میکند که چه تحولاتی در این بازار رخ خواهد داد.
دبیرکل مجمع جهانی کشورهای صادرکننده گاز افزود: از طریق رصد کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت بازار جهانی گاز، فرصت برنامهریزی و سیاستگذاری را برای کشورهای عضو فراهم میکنیم.
وی با تاکید بر اینکه هدف GECF تامین منافع حداکثری اعضاست، ادامه داد: با همکاری سازمانهای بینالمللی، یک مکانیزم مبادله اطلاعات بازار گاز ایجاد شد که GECF در راس آن قرار گرفت.
عادلی افزود: سازمانهای مهم بینالمللی مانند آژانس بینالمللی انرژی، مجمع بینالمللی انرژی، سازمان انرژی آمریکای لاتین، سازمان همکاریهای اقتصادی آسیا- اقیانوسیه، اتحادیه اروپا، سازمان ملل، اوپک و GECF در این طرح همکاری دارند.
دبیرکل مجمع جهانی کشورهای صادرکننده گاز گفت: بر اساس این طرح که JODI-Gas نامیده میشود، GECF مسوولیت کنترل اطلاعات و دادههای بازار را برعهده گرفت.