اشرف سلطانی‌نیا در گفت‌وگو با بامداد جنوب؛
امروزه به هر گوشه که می‌نگریم، رد پای این هنر غنی را مشاهده می‌کنیم اما در این هنر، افرادی موفق هستند که بتوانند با احساس و هم‌ذات‌پنداری با مخاطبانشان پیام نمایش را به‌صورت هنرمندانه و خلاقانه منعکس سازند و ...
بامدادجنوب- الهام بهروزی: هنر نمایش، هنری است که با مجموعه‌ای از صدا، حرکت، نور، دکور و هماهنگی پیام خود را به مخاطبانش انتقال می‌دهد. این هنر در ایران از نیمه دوم قرن سیزدهم هجری کم‌کم از شکل سنتی (شبیه‌خوانی یا تعزیه، خیمه شب‌بازی، نقالی و تخت حوضی) به شکل اروپایی نزدیک شد و فراز و نشیب‌های بسیاری را طی کرد تا به‌صورت امروزی در آمد.
امروزه به هر گوشه که می‌نگریم، رد پای این هنر غنی را مشاهده می‌کنیم اما در این هنر، افرادی موفق هستند که بتوانند با احساس و هم‌ذات‌پنداری با مخاطبانشان پیام نمایش را به‌صورت هنرمندانه و خلاقانه منعکس سازند و در این باره هر چه بازیگر بیشتر در نقش خود فرو رود و با آن ارتباط برقرار کند، در انتقال پیام نمایش موفق‌تر عمل می‌کند. حال هنر نمایش در ایران و جهان به مرتبه‌ای رسیده که نیاز است، پژوهشگران، نقادان و کارشناسان خبره این هنر به واکاوی و تجزیه و تحلیل هنر نمایش و زیرمجموعه‌های آن بپردازند تا علاقه‌مندان و هنرآموزان این هنر بتوانند با مطالعه و مشاوره این افراد در وادی پیچیده اما خلاقانه نمایش گام بگذارند و مسیری روشن را طی کنند. در استان بوشهر هنرمندان خلاق و قلم‌به‌دستی نظیر جهانشیر یاراحمدی، جواد متین، خداداد رضایی، اشرف سلطانی‌نیا، فرامرز کلانتری، ابوذر مختارزاده، انسیه منعمی و... در این عرصه مشغول به نقد و تفحص هستند و فعالانه در این حوزه قلم‌فرسایی می‌کنند که امسال شاهد درخشش پژوهشگران توانمند هم‌استانی نظیر جهانشیر یاراحمدی و انسیه سلطانی‌نیا در همایش‌های ملی و بین‌المللی بودیم. امید است که روز به روز شاهد درخشش هنرمندان تئاتری در همه حوزه‌های هنر نمایش باشیم. در این خصوص گفت‌وگویی را با اشرف سلطانی‌نیا انجام دادیم.
این پژوهشگر برتر استانی در حوزه هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر در گفت‌وگو با بامداد جنوب گفت: از سال 86 فعالیت‌های پژوهشی خودم را شروع کردم و از همان‌سال تاکنون این فعالیت‌ها را ادامه دادم اما عمده فعالیت‌های من برمی‌گردد به سال 93 و 94 که تعداد پژوهش‌ها و مقالات من در این سال‌ها به نسبت سال‌های قبل بیشتر شده است. به علت رشته تحصیلی‌ام که کارگردانی نمایش (کارشناس ارشد) است در حوزه نمایش و جنبه‌های نمایشی کارهای پژوهشی فراوانی را انجام دادم اما به‌دلیل علاقه‌ام به «فرهنگ عامه»، به بررسی این فرهنگ و آیین‌ها می‌پردازم و به این صورت نمایش را با فرهنگ عامه که با هم ارتباط تنگاتنگی دارند، به‌هم پیوند می‌دهم.
اشرف سلطانی‌نیا با اشاره به این‌که در بیشتر کارهای پژوهشی یار و همراه همیشگی‌ام میترا خواجه‌ییان مرا یاری می‌کند، افزود: بیشتر مقاله‌ها و کارهای پژوهشی را به‌صورت مشترک با همکاری میترا خواجه‌ییان ارائه می‌دهیم و کمتر پیش می‌آید که کاری را به‌صورت فردی ارائه دهیم. امسال یک همایش بین‌المللی نوآوری و تحقیق در حوزه هنر و علوم انسانی در کشور ترکیه برگزار شد که در این همایش من و خانم خواجه‌ییان دو مقاله ارائه دادیم؛ یکی مقاله «آنینیسم در عروسک‌های جادو-آیینی ایران» و دیگری «نگاهی تطبیقی بر افسانه‌های جنوب» بود که در مقاله دوم، میان افسانه «ننه ماهی» از جنوب ایران و« سیندرلا» از فرانسه مقایسه‌ای را انجام و آنها را با یکدیگر تطبیق دادیم که چه شباهت‌ها و چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. در این مقاله کوشش کردیم تا ببینیم کدام‌یک از این افسانه‌ها ریشه‌ای‌تر است و از قدمت بیشتری برخوردار است که بر اساس اسناد موجود و بررسی‌های صورت‌گرفته، متوجه شدیم افسانه «ننه ماهی» یا «ننه ماهینک» از قدمت بیشتری برخوردار است، چراکه به‌دلیل این‌که ایران در بخش بین‌النهرین قرار داشته، تمدن انسانی از آنجا آغاز شده بود و با توجه به این‌که که فرانسوی‌ها از قرن 16 یا 17 یا به قولی معتبرتر از قرن نوزدهم میلادی شروع به گرته‌برداری از کارهای ایرانی کردند و به ترجمه آنها پرداختند. بنابراین بر اساس ترجمه‌های صورت گرفته و بررسی ریشه‌ها پی بردیم که اصلا این افسانه‌ها از منطقه بوشهر و خوزستان به جاهای دیگر راه یافته است. بر اساس پژوهش‌هایی که صورت دادیم، متوجه شدیم که حتی شخصیت‌های هر دو افسانه یعنی، «ننه ماهینک» و «سیندرلا» در اصل یکی است.
وی با اشاره به این‌که در این همایش یکی از اعضای هیات ژوری (داوری) از ایران بود، عنوان کرد: این داور ایرانی به ما گفت، این مقاله شما در واقع نیشگونی به من بود که در واقع من ایرانی بدانم، ما چه داشته‌هایی داریم که اروپایی‌ها آن را از ما می‌گیرند، تغییراتی در آن ایجاد می‌کنند و دوباره همان را به خورد خودمان می‌دهند و ما به‌راحتی می‌گوییم که این کار اروپایی است.
این استاد دانشگاه در ادامه با بیان این‌که فرهنگ عامه بوشهر اینقدر وسیع است که هرچه پژوهش کنیم و در مورد آنها بنویسیم، باز هم قسمت اعظم آن باقی می‌ماند، گفت: ما برای این‌که نسل امروزی را به سوی فرهنگ عامه و آیین‌ها و سنت‌هایمان ترغیب کنیم، قبل از آن باید بسترسازی و فرهنگ‌سازی مناسبی کنیم؛ در این فرهنگ‌سازی باید بکوشیم تا اصل و هویت خودمان را به نسل جدید به‌خوبی بشناسانیم.
سلطانی‌نیا با تاکید بر این‌که به‌عنوان یک کارگردان نمایش همیشه بر این باور هستم که نمایش را از سالن‌ها به دل بازار و خیابان بیاوریم، به درون اجتماع در پارک‌ها و خیابان‌ها بیاوریم تا مردم کارها را ببینند. تلاش کنیم تا نمایش در سبد خانوارها قرار بگیرد. هر چه ما می‌گوییم و تلاش می‌کنیم اما متاسفانه این اتفاق نمی‌افتد. شوربختانه اینقدر شبکه‌های ماهواره‌ای حساب شده به درون خانواده‌ها راه یافته‌اند که کار را مشکل کرده است. به همین دلیل بیشتر موافق با کارهای خیابانی هستم تا مردم گذر ببینند که بله چیزی به‌نام «نمایش» است که باید آن را ببینند.
وی با بیان این‌که باید سنت‌ها و المان‌های فرهنگی خودمان را باید به‌صورت مدرن و امروزی ارائه دهیم، افزود: ما وقتی یک کار بومی-محلی را به نمایش می‌گذاریم، همین هنرمندان خودمان شاکی می‌شوند که دوباره یک کار سینه‌زنی را اجرا کردید، زیرا همه از همین منطقه هستند و این کار را قبل از این به بهترین شکل دیده‌اند. ما اگر بیاییم کار بومی-محلی خودمان را به شکل جدید و پست‌مدرن نمایش بدهیم و از آیین و المان‌های فرهنگ خودمان صحبت کنیم و آنها را در قالب الفبای مدرن بیان کنیم. بدون شک با استقبال روبه‌رو خواهد شد، چراکه آیین و سنت قدیمی را به‌شکل امروزی ارائه داده‌ایم و به آن تازگی بخشیده‌ایم. بنابراین باید کاری کنیم که شخصی به‌نام مخاطب کار ما را ببیند و بفهمد.
اشرف سلطانی‌نیا با اشاره به این‌که عمده‌ترین مشکل تئاتر امروز بوشهر فاصله‌ای است که میان نسل قدیم و نسل جدید وجود دارد، تصریح کرد: یکی از مشکلات امروز ما این فاصله است که شوربختانه نسل امروز ما نمی‌خواهد از تجربیات نسل قدیم استفاده کند. مشکل دیگر در این حوزه نبود آموزش کافی است، چراکه برخی از هنرمندان ما فکر می‌کنند که خیلی توانمند هستند، نیازی به آموزش ندارند و پرادعا هستند که باید تغییر نظر بدهند و آموزش لازم را ببینند. البته نمی‌گویم که حتما باید تحصیلات آکادمیک داشته باشند بلکه حرف من این است که چند فیلم یا نمایش خوب را ببینند، اجراهای بازیگران خوب را ببینند تا بتوانند به‌خوبی به ایفای نقش بپردازند.
وی با بیان این‌که در دانشگاه آزاد اسلامی در پنج حوزه (علوم پایه، هنر و معماری، فنی، علوم انسانی و زبان) استادهایی را انتخاب کردند، البته در برخی از حوزه‌ها با توجه به تعداد مقاله‌ها و پژوهش‌ها دو نفر انتخاب شدند، افزود: از مهر 93 تا مهر 94 پژوهش‌هایی را که در حوزه تخصصی‌مان انجام می‌دادیم، در گروه‌های مربوط به حوزه فعالیتمان مورد ارزیابی قرار می‌گرفتند که در نهایت در حوزه هنر و معماری، به همراه یک استاد دیگر به‌عنوان پژوهشگر برتر در این دانشگاه معرفی شدم. البته سال قبل هم به‌عنوان پژوهشگر برتر معرفی شده بودم. پیش از این در سال 87 نیز به‌عنوان پژوهشگر برتر معرفی شده بودم، همچنین در سال 93 در حوزه پژوهش فرهنگ اسلامی در دانشگاه آزاد اسلامی نیز به‌عنوان پژوهشگر معرفی شدم.
این مدرس رشته سینما و هنرهای نمایشی در دانشگاه در پایان با اشاره به این‌که از سال 84 به‌عنوان هیات‌علمی دانشگاه مشغول به کار شدم، عنوان کرد: قبل از آن در موسسات خصوصی در رشته هنرهای نمایشی تدریس داشتم. هم‌اینک در دانشگاه در دو رشته سینما و هنرهای نمایشی با دو گرایش بازیگری و ادبیات نمایشی مشغول به تدریس هستم. در این مدت با 9 فصلنامه تخصصی و علمی-پژوهشی هم همکاری داشته‌ام و در بیشتر کنفرانس‌ها و همایش‌های تخصصی هنر نمایش هم شرکت کرده‌ام.
هنر نمایش هنری بسیط و پربار است و در استان ما این هنر از سال‌ها پیش مراحل مقدماتی را طی کرده و اینک در تئاتر کشور از جایگاه موجهی برخوردار است، به عبارتی در این حوزه کارگردانان و بازیگران خوبی را به جامعه هنری معرفی کرده است. با تلاش و پیگیری‌های مداوم و دلسوزانه حمیده ماحوزی، مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و جهانشیر یاراحمدی، رئیس انجمن هنرهای نمایشی استان موفق شده‌ایم که میزبان بخشی از جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در دی‌ماه باشیم. برای برگزاری هر چه باشکو‌ه‌تر این رویداد بزرگ هنری همگان باید تلاش کنیم تا شایستگی‌هایمان را در این زمینه اثبات کنیم.
X Share