بامدادجنو- الهام بهروزی: «در یتیم خلیج فارس» با داشتن جاذبه‌های گردشگری و آثار تاریخی بی‌نظیری که دارد، همچنان مورد بی‌مهری و کم‌توجهی مسوولان استانی به‌ویژه مدیرکل اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قرار دارد، به گونه‌ای که فروزانی‌فر در مدتی که مدیریت اداره‌کل میراث فرهنگی استان را عهده‌دار شده، از جزیره خارگ بازدیدی نداشته است، این در حالی است که این جزیره در حوزه گردشگری دارای قابلیت‌ها و پتانسیل‌های بسیار بالایی است.
حال این روزها این جزیره که سال‌ها پیش جلال آل‌احمد آن را «در یتیم خلیج فارس» نامید، از جابه‌جایی‌های مدیر ارشد استان مصون نمانده و با تغییر بخشدار ویژه‌اش چشم‌انتظار روزهای روشن است اما به‌راستی این جزیره مرجانی و دیدنی که در مجموع حدود 40 هکتار مساحت دارد، چرا باید این همه مشکل داشته باشد؟! همه ما می‌دانیم که این جزیره از نظر اقتصادی، تاریخی، نظامی و... بسیار حائز اهمیت است ولی مردمان نجیبش همچنان از بی‌آبی و نداشتن برق و... رنج می‌برند که رسانه‌ها و خبرگزاری‌ها بارها از این مشکلات و کاستی‌ها نوشته‌اند اما همچنان مشکلات این جزیره مرجانی به قوت خود باقی مانده است، این در حالی است که جزایری نظیر قشم و کیش هر روز بیش از گذشته شاهد توجه و رسیدگی مسوولان هستند اما مسوولان استانی ما همچنان در خواب فعل‌های «می‌شود» و «خواهد شد» به‌سر می‌برند.
بگذریم شاید روزی مسوولان به نقدهای ما توجه کنند اما امیدوارم آن موقع برای رسیدگی دیر نشده باشد. باخبر شدیم که یکی از شهروندان این جزیره از سال‌ها پیش در حوزه میراث فرهنگی به‌دلیل علاقه شخصی مشغول به فعالیت است و در این زمینه تاکنون دستاوردهای خوبی نیز به‌دست آورده است. شهرام اسلامی دانش‌آموخته رشته عمران و مشاور عمرانی شهردار جزیره است. وی در سال‌های گذشته نیز به‌عنوان مشاور میراث فرهنگی و محیط زیست بخشدار فعالیت کرده است. اسلامی در سالیان اخیر به‌عنوان دوستدار میراث فرهنگی در جزیره فعالیت می کند و در لوای این فعالیت‌ها ضمن پیگیری مسائل حوزه میراث فرهنگی و گردشگری جزیره موفق به کشف چندین اثر باستانی نیز شده است. همچنین وی در سال 1385 با دوچرخه مسیر بین بوشهر و نوشهر در واقع مسیر بین خلیج فارس و دریای مازندران را با اهدافی نظیر حمایت از «انرژی هسته‌ای» و «خلیج فارس» و «معرفی جاذبه‌های گردشگری استان» رکاب زد و ضمن برگزاری چندین نمایشگاه عکس از جاذبه‌های گردشگری استان بوشهر بیش از 20 هزار بروشور از آثار و ابنیه‌های تاریخی استان را در دیگر استان‌ها توزیع کرد و در پایان این رکاب‌زنی در یک اقدام نمادین برای نخستین‌بار آب خلیج همیشه فارس را به دریای مازندران ریخت. بر این اساس، گفت‌وگویی را با وی در مورد میراث فرهنگی و گردشگری جزیره خارگ صورت دادیم که در ادامه می‌آید.
شهرام اسلامی در خصوص فعالیتش در حوزه میراث فرهنگی در گفت‌وگو با بامداد جنوب گفت: به‌طور کلی علاقه به پیشینه تاریخی و تمدن حاصل از آن در نهاد همه وجود دارد. من هم از این قاعده مستثنی نبودم و سعی کردم این علاقه را به فعل برسانم. در اصل آثار باستانی که از گذشتگان به ما به ارث رسیده است، دربردارنده فرهنگ و تمدنی است که امروزه ما بدان افتخار می‌کنیم و همین موضوع سبب متمایز شدن یک ملت از دیگر ملت‌هاست. نزدیک به یک دهه است که به‌صورت جدی در حوزه میراث فرهنگی فعالیت می‌کنم و در این ده سال قریب به 30 صخره کند مهم که به گفته کارشناسان امر گاه حتی نمونه مشابهی هم در ایران و جهان ندارند، کشف شده که متاسفانه در سایه بی‌توجهی متولی اصلی این آثار، اکنون نزدیک به 10 عدد بیشتر از آنها باقی نمانده است. قدمت برخی از این آثار به بیش از سه هزار سال برمی‌گردد که نشان از قدمت و تاریخ این جزیره کهن در خلیج فارس است. استقبال مسوولان محلی جزیره بسیار عالی و خوب بوده از امام جمعه گرفته تا بخشدار و شهردار و ... همه آنها از کشف این آثار بسیار استقبال کرده‌اند ولی متولی اصلی این آثار که همانا اداره‌کل میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر است کمتر توجهی نه تنها به این آثار جدید بلکه دیگر آثار مکشوفه که ثبت ملی نیز شده‌اند، داشته است.
وی با اشاره به این‌که موقعیت خاص جزیره خارگ چه از نظر استراتژیک و چه از نظر اقتصادی و تاریخی بسیار مهم است، به نحوی که از هزاران سال پیش مورد توجه بوده است، افزود: وجود آثاری از دوره‌های پیش از میلاد و پس از آن و وجود آثاری شاخص از دوره اسلامی و اهمیت ویژه جزیره خارگ در صادرات محصولاتی نظیر سنگ، محصولات کشاورزی و مروارید بی‌همتا که ابوریحان بیرونی از آن به‌عنوان «در یتیم» یاد کرده است تا دوره معاصر یعنی اکتشاف نفت این محصول مهم و به تعبیر جلال آل‌احمد نگین انگشتر تمدن قرن بیستمی و صادرات نفت و مواد دیگر نفتی و نقش ویژه این جزیره در پیروزی انقلاب اسلامی با بستن شیر‌های نفت و قطع صادرات نفت و جایگاه ویژه این جزیره در جنگ تحمیلی و هشت سال دفاع مقدس به‌عنوان نمونه ایثار مقاومت و... این جزیره را از دیرباز در کانون توجه قرار داده است اما در حوزه میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری با توجه به آثار متعدد باستانی و میراث فرهنگی ناملموس و معنوی و موقعیت ویژه جزیره در حوزه گردشگری و حتی صنایع دستی متاسفانه کمترین توجهی به این حوزه‌های جزیره نشده است. شاید یکی از دلایل این بی‌توجهی شناخت نداشتن از جایگاه و خاستگاه این جزیره در حوزه‌های یاد شده باشد.
اسلامی با بیان این‌که چرا آثار تاریخی خارگ نظیر آرامگاه میرمحمد ابن حنفیه، گور دلمن، آتشکده، گورمعبد‌های پالمیران و... آن‌گونه که هست معرفی نشده‌اند، خاطرنشان کرد: به‌نظر شما سازمان میراث فرهنگی تا چه میزان در حوزه موفق عمل کرده است؟ در سال‌های گذشته در مقاطعی نسبت به چاپ کتابچه و بروشور از سوی اداره‌کل میراث فرهنکی استان و شهرداری جزیره اقداماتی صورت گرفت که به‌طور قطع این نوع اقدامات کافی نبوده است، این‌که سازمان میراث فرهنگی در این حوزه موفق عمل کرده یا نه؟ باید گفت که دراین حوزه بیشتر نقش اداره کل استان مهم است نه سازمان، چراکه سازمان مرکزی وظایف مشخص دیگری دارد. موفقیت اداره‌کل میراث فرهنگی استان را هم می‌توان با بررسی نقش و عملکرد آن در حوزه حفظ و احیای گردشگری و صنایع دستی با حضور در خارگ تخمین زد.
این دوستدار میراث فرهنگی در ادامه با اشاره به این‌که فعال کردن بخش گردشگری تنها به دست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری میسر نیست بلکه حمایت‌های دیگر ارگان‌ها، سازمان‌ها و نهاد‌ها را نیز می‌طلبد، گفت: ولی باید به این نکته هم توجه داشت که این امر هم بدون حضور سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری میسر نیست. در جزیره به‌صورت مقطعی نهادهای دولتی نظیر شهرداری، بخشداری، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش و حتی مجموعه وزارت نفت فعالیت‌هایی را در حوزه گردشگری انجام می‌دهند که می‌بایست با حضور متولی اصلی این حوزه یعنی صنعت گردشگری در جزیره این فعالیت‌ها به‌صورت هدفمند و بهینه مدیریت شود. جزیره خارگ در حوزه‌های مختلف گردشگری از توریسم باستانی و تاریخی گرفته تا توریسم صنعتی، مذهبی و طبیعی دارای ظرفیت‌های بالایی است. آثار به‌جای مانده از جنگ و دفاع مقدس و همچنین دریا، صید و صیادی و شرایط محیط‌زیستی جزایر خارگ و خارگو از دیگر ظرفیت‌های حوزه گردشگری در جزیره است که می‌توان از آن بهره جست.
اسلامی با اعلام این‌که در سال‌های اخیر به همت برخی دیگر از دوستداران میراث فرهنگی و تاریخی در جزیره در پیمایش‌های سطحی که صورت گرفته است، آثار متعددی نظیر چندین سری نردهای سنگی و جهت‌نمای جفرافیایی و کتیبه هخامنشی کشف شده که جز یک مورد آن، یعنی کتیبه هخامنشی هیچ‌کدام مورد بررسی از سوی اداره‌کل میراث فرهنگی قرار نگرفتند و در فهرست ملی ثبت نشدند، گفت: نردهای سنگی جزیره خارگ که اکنون در حال نگارش مقاله‌ای درباره آن هستم نوعی وسیله بازی است که نه تنها در این جزیره بلکه در بخش‌هایی از استان و برخی دیگر از استان‌های زاگرس‌نشین از هزاران سال پیش تاکنون متداول و رایج بوده است، حتی نمونه‌هایی از آن در شهر سوخته و در پالمیرا نیز یافت شده است که در حال مطالعه و نگارش شیوه بازی و مشترکات این بازی و به دنبال آن فرهنگ و تمدن حاصل از آن هستم که به‌زودی منتشر خواهد شد. جهت‌نمای جغرافیایی خارگ هم که تاکنون نظیری برای آن یافت نشده است، یک اثر بسیار مهم با ویژگی علمی و محاسباتی پیچیده است که به گونه بسیار شگفت‌آوری رو به سوی چهار جهت اصلی کره زمین دارد. در اصل یک GPS فوق‌العاده دقیق است. با توجه به موقعیت جزیره در خلیج فارس و دریانوردی این جهت‌نما دارای اهمیت ویژه‌ای است.
وی با بیان این‌که بی‌توجهی به حوزه گردشکری تنها خاص استان ما نیست بلکه گاه از طریق اخبار نمونه‌هایی از این کم‌توجهی‌ها را در دیگر استان‌ها نیز شاهد هستیم، افزود: اما به گفته دکتر سرفراز پدر باستان‌شناسی ایران میراث فرهنگی مالکیت خصوصی ندارند. در واقع حفظ و صیانت از این آثار وظیفه همه افراد جامعه و ارگان‌هاست. رونق بخش گردشگری تنها به دست میراث میسر نیست و بدون حضور میراث هم ممکن نیست. بنابراین برای فعال کردن حوزه گردشگری در جزیره خارگ می‌توان چند پیشنهاد مطرح کرد؛ نخستین پیشنهاد استقرار دائمی و پررنگ متولی آثار، یعنی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در جزیره است و در گام‌های بعدی جلب حمایت ادارات و نهادهای منطقه‌ای و جلب مشارکت مردمی و در نتیجه مرمت، احیا و حفظ آثار و نیز گسترش و رونق گردشگری با در نظر گرفتن موقعیت خاص جزیره و نیز احیا و حمایت از صنایع دستی جزیره است که در این راستا نیز مسوولان منطقه‌ای به‌ویژه امام جمعه، بخشدار پیشین و شهردار تلاش‌های بسیاری کرده‌اند. امیدوار هستیم سال جاری که سال «اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل» از سوی رهبر معظم انقلاب نامگذاری شده و با توجه به میراث فرهنگی و رونق بخش گردشگری که می‌توان از آن به‌عنوان درآمدهای پایدار غیر نفتی یاد کرد، با اقدام و عمل به حفظ آثار باستانی و رونق بخش گردشگری جزیره کمک کنیم.
شهرام اسلامی که تاکنون نقش زیادی در کشف صخره‌های این جزیره داشته است، در پایان خاطرنشان کرد: در واقع با توجه به شرایط خاص جزیره، موقعیت استراتژیک و بااهمیت آن، تعدد آثار باستانی و قابلیت‌های ویژه در حوزه‌های مختلف گردشگری که این جزیره را به کلکسیونی در این حوزه‌ها تبدیل کرده است، پیشنهاد ما به ریاست محترم سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تشکیل«مدیریت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ویژه جزیره خارک» زیر نظر سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری است.
