بامداد جنوب: «مَفِشو یا مَفرِشو» چیست؟ این صنایع دستی چشمنواز و زیبا محصول دستهای هنرمند گروهی از زنان روستای شفیعآباد منطقه تکاب بخش شهداد کرمان است که از جنس پته درست میشود و از قدیمیترین صنایع دستی کرمان به شمار میآید. در قدیم از آن بیشتر برای نگهداری قند یا گیاهان دارویی استفاده میکردند.
زنان این منطقه چندی است گرد هم آمدهاند و تشکلی بهنام «گوجینو» (تشکل هنر دست زنان آفتاب) تشکیل دادهاند و باور دارند با حفظ و احیای صنایع دستی خود میتوانند در احیا و مرمت قناتهای محل زندگیشان و همچنین آینده فرزندان و سرزمینشان سهیم باشند.
به گزارش ایسنا، یکی از اعضای این گروه درباره تشکیل «گوجینو» در روستای شفیعآباد بخش شهداد استان کرمان، گفت: «گوجینو» به معنی نوعی بافت حصیر است که از زمان قدیم تا کنون رواج داشته، این نوع بافت، اصالت دارد و خاص منطقه کرمان است و از طرفی با کار ما مرتبط است.
فریبا رادی درباره چگونگی تشکیل این گروه، بیان کرد: سال 93 نینا امینزاده با گروهی به منطقه ما آمد و برای زنان روستا جلسه گذاشت و ما در آن شرکت کردیم. اول نمیدانستیم این گروه اصلا برای چه کاری به روستای ما آمده، بعد از برگزاری جلسات متعدد و کارگاههای آموزشی، زنان روستا در جریان کاری که میخواستند انجام دهند، قرار گرفتند. آنها هر کدام از زنانی را که در هر حوزهای فعالیت میکردند، شناسایی کردند و سپس این گروه با عضویت شش نفر تشکیل شد.
وی با بیان اینکه بعد از تشکیل گروه، برای خودمان صندوقی تشکیل دادیم و هر عضو 20 هزار تومان حق عضویت پرداخت کرد، یادآور شد: خانم امینزاده نیز مبلغی به صندوق کمک کرد. سپس با این مبلغ، مواد اولیه و نخ خریدیم و شروع به کار کردیم. از طرفی حصیرهایی را که مادرهایمان تولید کرده بودند، در کنار محصولاتمان فروختیم. هدف ما حذف واسطهها و توانمند کردن زنان روستا بود تا سود واقعی را تولیدکننده دریافت کند.
این عضو گروه «گوجینو» در ادامه با بیان اینکه گروه شش نفره ما حدود یک و نیم سال به همین روش کار کرد و محصولاتمان را در اقامتگاههای بومی روستا به گردشگرها میفروختیم، افزود: چند بار هم در نمایشگاهها شرکت کردیم. بعدها وسایلمان را در محوطه کاروانسرای شفیعآباد که ثبت یونسکو شده است، گذاشتیم. در این مدت فقط کار کردیم و هیچ سودی برای خودمان دریافت نکردیم و فقط وسایل لازم برای کارمان را خریدیم. هنگامی که دیگر زنان روستا موفقیت ما را دیدند، کمکم به جمع ما پیوستند و تعداد اعضای گروه شش نفره ما، به 40 نفر رسید. در حال حاضر 15 درصد از دریافتی حاصل از فروش محصولاتمان، صرف خرید مواد اولیه و حساب جاری میشود و 15 درصد را هم برای احیای قناتهای روستا هزینه میکنیم تا منفعت حاصل از این کار دوباره به خود گروه بازگردد.
رادی در پاسخ به اینکه چرا 15 درصد از کارتان را برای احیای قناتها هزینه میکنید، گفت: زندگی روستاییها به قنات وابسته است. بنابراین همه اعضای گروه تصمیم گرفتند، برای احیای آنها و کمک به خودمان 15 درصد از هزینه فروش محصولاتمان را به این کار اختصاص دهیم. در حال حاضر نیز اولین کمک را به قنات مهدیآباد دادهایم. بعد از این اتفاق، حدود یک و نیم ساعت آب و زمین را به زنانی دادند که در این زمینه فعالیت میکردند. تصمیم داریم در آینده نیز به قنات روستاهای دیگر کمک کنیم.
وی با اشاره به اینکه من همراه سه زن روستایی دیگر که عضو این گروه هستند، بهعنوان تسهیلگران روستا از قناتها دیدن میکنیم و بنا بر اولویت، هزینه لازم را برای احیای آنها پرداخت میکنیم، تصریح کرد: از طرفی به زنان روستاهای دیگر آموزش میدهیم و تشویق میکنیم که واسطهها را حذف کنند و صنایع دستی را نسل به نسل منتقل کنند.
رادی درباره اینکه بهجز پتهدوزی و حصیربافی چه صنایع دستی دیگری در روستاهای اطراف تولید میشود، بیان کرد: برخی روستاییها قالی هم میبافند اما بهدلیل استهلاک بالا و گرانی نخ، بیشتر روستاییها به سمت پتهدوزی و حصیربافی رو آوردهاند و کمتر کسی قالی میبافند. پیش از این، دلالها هر بتهجقه پتیدوزیشده را دو تا چهار هزار تومان میخریدند، در حالی که حالا خودمان این کار را تا 20 هزار تومان میفروشیم. از طرفی به اعضای گروه آموزش دادیم تا طرحهای اولیه را با کاربریهای جدید آماده کنند.
این عضو گروه «گوجینو» همچنین با اشاره به اینکه در کنار پتهدوزی و حصیربافی، گزچینی هم انجام میدهیم، گفت: گزها گیاهانی با خواص دارویی بالا هستند که هر کیلوی آن را حدود 120 هزار تومان میفروشیم اما پیش از این، واسطهها هر کیلو گز را 20 هزار تومان میخریدند. بهواسطه خواص درمانی این گیاه، استقبال گردشگران از خرید آن بسیار خوب است.
این هنرمند با بیان اینکه در حال حاضر به فکر این هستیم تا از مواد بازیافتی عروسکهای محلی روستایی درست کنیم، افزود: البته چند مورد هم درست کردیم که با استقبال خوبی روبهرو شد اما تولیدمان بالا نیست. برای نمونه، چند عروسک تولید کردیم که ببینیم اصلا خریدار دارد که با استقبال روبهرو شد و بسیاری درخواست دادند اما ما نداشتیم که عرضه کنیم.
رادی در پایان با اشاره به اینکه در کنار صنایع دستی، فیلم ویدئویی نیز میسازیم، گفت: ما یک دوربین و سهپایه داریم و از سختیها، کارکرد و موفقیت گروهمان فیلمبرداری میکنیم. در حال حاضر این فیلم در دست تدوین است. حامد ذوالفقاری که همراه تسهیلگران به روستای ما آمده بود، برای زنان روستا کلاسهای آموزشی فیلمبرداری و مستندسازی گذاشت و نحوه ساخت ویدئو مشارکتی را به ما بهصورت رایگان آموزش داد.
این زنان باانگیزه و توانمند از هنرشان برای حفظ قناتها و داشتههای دیارشان بهره میگیرند. امید که این اقدام آنها در دیگر استانها بهخصوص بوشهر بهعنوان الگویی در راستای حفظ خلیج همیشه فارس و داشتههای تاریخی این منطقه از کشور مورد توجه قرار بگیرد.