بعد از مذاکرات و توافقنامه لوزان که با موفقیت همراه بود و پیشنهادهای سازندهای مطرح شد و مورد توافق دو طرف قرار گرفت، رفتهرفته بهدلیل بروز یک سری حوادث و مذاکرات پنهانی مسیر مذاکرات تا حدی منحرف و نظرهای جدیدی مطرح شد. همانطور که مشاهده کردید، در هفتههای گذشته خواستهها با طرح و توافقنامه لوزان مقداری تفاوت پیدا کرد. حوادثی مانند داعش، مسائل مربوط به کشور یمن، نزدیکی و همنشینی بین اسرائیل و عربستان و فشار لابیهای یهودی در امریکا و تندرویهای احزاب جمهوریخواه در امریکا فشار را بر رئیسجمهور این کشور افزایش دادند که این مسائل باعث شد تا مقداری روند مذاکرات تغییر و سطح انتظارات امریکاییها افزایش پیدا کند.
ما هم در این سو انتظارات جدیدی را مطرح کردیم که مجموعه این دو موضوع، یعنی انتظارات امریکاییها و تغییر انتظارات ما روی روند مذاکرات تاثیر گذاشت و موجب شد تا فضای به نسبت سردی بر مذاکرات حاکم شود. این فضای سرد هنوز هم ادامه دارد و بازگشت وزرای خارجه به پایتختهای کشورهایشان نشان از این دارد که با وجود رسیدن به یک نقطه حساس در تصمیمگیریها ولی هنوز جایی برای اظهار نظر قطعی وجود ندارد، اگرچه به اعتقاد نگارنده هیچ راهی بهجز امضای قرارداد برای دو طرف وجود ندارد، چراکه گزینه دیگری در کنار امضای قرارداد وجود ندارد، بنابراین قرارداد بهطور قطع امضا خواهد شد اما این اتفاق با دشواریهای خاص خود همراه خواهد بود. همه گمان میکنند که مشکلات ما با غرب خاتمه پیدا میکند اما باید گفت که اینچنین نیست و پایان مذاکرات، آغاز دوران جدیدی از حیات سیاسی ما با غرب خواهد بود، بنابراین در حال حاضر، مشخص است که اختلافات بر سر چه موضوعاتی است.
آنها از ما خواستهاند تا طرح توسعه را حداقل برای 15 تا 25 سال متوقف کنیم و ما هم گفتهایم که با زیر 10 سال با این موضوع موافقت خواهیم کرد. آنها خواستهاند که بازرسیهایشان همیشه ادامه پیدا کند و ما با این کار موافقت کردهایم ولی سرکشی به مراکز نظامی و امنیتی را ممنوع کردهایم. در حالی که در متن پروتکل آمده که بازرسان حق دارند به هر نقطهای که نسبت به آن احساس شک و تردید دارند، بازرسیهای خود را انجام دهند و ما جلوی این بازرسیها را گرفتهایم، حتی در پروتکل ذکر شده است که بازرسان میتوانند با شخصیتهای مرتبط با پرونده هستهای ملاقات و مذاکره کنند و دوباره جلوی این اقدام را بستهایم.
ما خواستیم که همزمان با امضای قرارداد، تحریمهای ما بهطور کامل رفع شوند و این مساله تقریبا کار مشکلی است، چراکه تحریمها از چهار کانال متفاوت علیه ما وضع شدهاند که هماهنگی بین این چهار کانال امر بسیار مشکلی است، چراکه لغو تحریمها باید به کنگره امریکا رفته و در آنجا به بحث گذارده شود و این خود یک مرحله تاخیری را در لغو تحریمها موجب میشود. مجموعه این مسائل باعث شده است تا وزرای خارجه با وجود ملاقاتها و دیدارهای بسیاری که با یکدیگر داشتهاند، نتوانستهاند به یک نتیجه واحد برسند، بنابراین به پایتختهای خود برگشتهاند و امیدواریم که دولت ما با مقداری اغماض و گذشت بتواند این مرحله حساس را از پیش پا بردارد،
چراکه این مساله برای اقتصاد ما جنبه حیاتی دارد. اگرچه این اتفاق با توجه به پیشرو بودن انتخابات ریاستجمهوری در امریکا برای اوباما هم جنبه حیاتی دارد و وی میتواند از این برگ برنده، در شعارهای انتخاباتی خود استفاده کند. تاکید من بر این است که با توجه به وضعیت حال حاضر، مذاکرات خوشبین کننده است و به احتمال بسیار این قرارداد امضا خواهد شد.
بنابراین بازگشت یکروزه وزیر خارجه کشورمان در روز گذشته نیز با توجه به این نکته که مذاکرات و توافقنامه لوزان طرفین را راضی کرده بود اما پس از آن بهدلیل مواردی که در بالا به آن اشاره شد، امری طبیعی بوده است، چراکه لازم است با توجه به تغییرات بهوجود آمده در دیدگاههای دو طرف مذاکره، این موضوعات با مقامات مسوول در میان گذاشته شود و باید امیدوار بود که این مسائل رفع شده و قرارداد به امضا برسد.
بنابراین به نظر میرسد که مذاکرات بهطور قطع تمدید خواهد شد اما آنچه که مهم است، مدتزمان تمدید مذاکرات است. پیشنهاد بنده این است که مذاکرات بهمدت سه ماه تمدید شود و در طول این سه ماه بازرسها، بازرسیهای لازم خود را انجام دهند و گزارشهای خود را آماده کنند و زمانی که این گزارشات تحویل داده شد، سیاست راه سازمانی ایران عملی خواهد شد و در پایان سه ماه و در هنگام امضای قرارداد، مرحله راه سازمانی از سوی ایران صورت گرفته باشد، بنابراین همزمان با این امضا، تحریمها در این سه ماه لغو خواهند شد و به نظر بنده این کار صحیحی است و شاید که مذاکرات به همین سمت و سو حرکت کند.
در ارتباط با اتفاقات پس از انجام توافق نیز باید گفته شود که مشکلات ما با غرب با پایان مذاکرات حل نخواهد شد و غربیها در حال حاضر یک طرح سه مادهای را در کمیسیون روابط خارجی مجلس سنای امریکا در دست تهیه دارد و این سه مورد عبارت است از 1) مساله حقوق بشر، 2) دخالت ایران در امور کشورهای منطقهای که در درون این مساله مبارزه با تروریسم هم قرار دارد و 3) کنترل و متوقف کردت تولید موشکهای دور برد.
طرح این مسائل میتواند دوران جدیدی را در روابط ما با غرب ورق بزند که براساس اظهارات مقامات ارشد ایران نیز در صورت امضای این طرح میتواند سنگ بنایی برای ایجاد روابط دوباره با امریکا باشد.