بامدادجنوب- الهام بهروزی:
«گفتم از آب بگویم لب من گفت حسین/ رفتم از گل بسرایم که چمن گفت حسین/ چه شده؟ موسم روضه است، ببین از داغش/ فاطمه باز زمین خورد، حسن گفت حسین/ زخم دل باز شد و باز مصیبت جوشید/ باز شد از دل هر روضه دهن گفت حسین/ از شهیدان حرم، وقت شهادت هر کس/ کشته شد دورتر از شهر و وطن گفت حسین/ نوکری مرد و غسال همین که او را/ غسل داد و به تنش کرد کفن گفت حسین/ جای هر زخم که زینب ز تنش نیزه کشید/ به سخن آمد از آن پاره بدن گفت حسین/ عمه جای همه بوسید گلو را، آنجا/ هر چه شلاق پذیرفت به تن گفت حسین» (امیر عظیمی)
با فرا رسیدن محرم، حال و هوای خاصی بر دلها و فضای شهرها حاکم میشود. هر سال در استان بوشهر با فرارسیدن ماههای محرم و صفر مراسم و آیینهای خاصی بهمناسبت شهادت امام حسین (ع) و یارانش برگزار میشود. در گوشهگوشه استان از شب اول تا شب دهم محرم مراسم تعزیه و نوحهخوانی در حسینهها، مساجد و تکایا اجرا میشود. تعزیه در استان از قدمت طولانی برخوردار است، بهطوری که شهرها و روستاهای استان نظیر زیارت، بندرریگ، آبپخش، اهرم و ... در این زمینه از پیشتازان هستند و هر ساله خیل عظیمی از مردم را به خود جذب میکنند. بنابراین ادارهکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان میتواند در ایام سوگواری اباعبدالحسین (ع) به ترویج گردشگری مذهبی بپردازد، چون در حوزه تعزیه و برپایی مراسم مذهبی و عزاداری بدون شک استان بوشهر یکی از غنیترین استانهای کشور به شمار میرود. در این گزارش تصمیم گرفتیم از تعزیه در شهر آبپخش بنویسیم.
یک نویسنده، کارگردان، بازیگر و پژوهشگر ادبیات نمایشی در خصوص تعزیه در آبپخش گفت: تعزیه در آبپخش قدمتی حدود صد ساله دارد که هر ساله از سوم یا چهارم محرم با مجلس مسلم ابنعقیل آغاز و با مجلس طفلان مسلم، حر بن ریاحی، علیاکبر، حضرت عباس (ع)، روز عاشورا، شام غریبان، دفن شهدا و ... ادامه پیدا میکند.
خداداد رضایی در ادامه با بیان اینکه در آبپخش شور و حال مردم و استقبال از تعزیه بینظیر است و تنها میدان بزرگ شهر بهنام میدان امام حسین (ع) محل اجرای یکی از باشکوهترین تعزیه استان است، افزود: این میدان، تنها میدان تعزیه استاندارد با سکوی گرد و پلکان برای استقرا تماشاگران به سبک خوانسار است، همچنین بهغیر از مرکز خود بخش، در روستاهای همجوار مانند روستای چهاربرچ، قلایی، میاندشت بناری و بنارآزادگان و دشتی هم مجالس تعزیه برگزار میشود. در قدیم روستای چم درواهی هم از جمله روستاهایی بود که این مراسم باشکوه در آنجا برگزار میشد ولی با کوچ مردم این روستا به بخشها بهخصوص بخش آبپخش تعزیه در این روستا تقریبا تعطیل شد.
وی در خصوص گروههای تعزیه در این منطقه توضیح داد: گروه تعزیه اباعبدالله حسین (ع) بزرگترین گروه تعزیه در آبپخش با قدمتی طولانی است که مجهزترین آرشیو لباس و ابزار تعزیه را داراست و همواره مشتاقان زیادی را برای تماشای تعزیه به خود جذب کرده است.
رضایی با بیان اینکه نسخههای تعزیه در آبپخش از همان نسخههای قدیمی گرفته شده که هر ساله زائران به مشهد مقدس با خود به همراه میآوردند و آن را تثبیت و اجرائی میکردند، یادآور شد: این گروه تعزیه در خود مرکز بخش آبپخش در چند نقطه این شهر مانند حسینیه خادمی، محله اسعدی و یا هیات حضرت ابوالفضلالعباس در کنار مسجد صاحبالزمان (ع) به اجرای تعزیه میپردازند و از تعزیهخوانان و تعزیهگردانان مشهور این شهر میتوان به شادروان حاجی حاجیپور، شادروان یزدانپرست، شادروان داراب پورمودت، شادروان حسین کشتکار، شادروان سیداحمد موسویبصری اشاره کرد.
این نویسنده، کارگردان، بازیگر و پژوهشگر ادبیات نمایشی با تاکید بر اینکه از باشکوهترین و شلوغترین مجلس تعزیه در آبپخش میتوان به مجلس صبح عاشورا اشاره کرد، افزود: این مجلس از 8 صبح آغاز میشود و تا اذان ظهر پایان میپذیرد که مردم دستهجمعی در نماز ظهر عاشورا حاضر میشوند و این نماز را بهیاد نماز ظهر امام حسین (ع) در روز عاشورا پاس میدارند.
خداداد رضای با اشاره به این که نمیتوان از تعزیه آبپخش سخن به میان آورد و نام بزرگمردی که فعالانه در این عرصه خدمت کرد، ذکر نکرد، حسن بحرانی از جمله افرادی است که عمری زیادی را در این وادی گذرانده است، توضیح داد: وی از علی اکبر شروع کرد تا این اواخر که در نقش شمر ایفای نقش میکرد و در چندین سوگواره استانی هم موفق شد رتبه برتر را کسب کند. او شمر بازی را خوب بلد است و تماشاگران را با شبیهسازی خود به هیجان وامیدارد. وی هماکنون در جایگاه پیشکسوتی به گروه فعالش در آبپخش خدمت میکند. از دیگر تعزیهخوانان مشهور و قدیمی این شهر باید از ابوالقاسم زاهدپور، حیدر بهادری، حاجباقر بهادرپور، سیدابراهیم موسوی و حیدر بهادری نام برد.
وی در خصوص ویژگی تعزیه آبپخش گفت: در تعزیه آبپخش استفاده از نمادها و جلوههای ویژه به خوبی استفاده میشود و میدان را برای پذیرش این رویداد تاریخی آماده میکنند. در این تعزیه ابزار کافی، لباسهای واقعی و ماکتها و احشام مورد نیاز برای بازسازی این وقایع تاریخی بهدرستی بهکار گرفته میشوند. در آبپخش علاوه بر تعزیه میدانی تعزیه صحنهای هم به همت هنرمندان نمایش این شهر به روی صحنه میرود.
رضایی در پایان با بیان اینکه تاکنون سه مجلس تعزیه که تلفیقی از تعزیه میدانی با نمایش به سبک امروزی است، نظیر «شب غریبان»، «طفلان مسلم» و «جابر» را بهصورت میدانی در این شهر اجرا کردهام، خاطرنشان کرد: همچنین افزون بر برگزاری تعزیه در آبپخش، بزرگترین نمایش میدانی مربوط به بازسازی واقعه بزرگ و تاریخی غدیرخم هم با حضور نزدیک به ۱۵۰ بازیگر و با استقبال بسیار خوب مردم در این شهر اجرا شد.