بامدادجنوب- الهام بهروزی:
این گزارش در ادامه گزارشی است که ماه پیش در صفحه ادب و هنر بامداد جنوب منتشر شد و در آن گزارش با یکی از بانوان ریسنده نخ از روستا کردوان علیا به گفت‌وگو پرداخته بودیم. زنانی که با هنر و زحمت خود موجب شدند صنعت نخ‌ریسی به‌نام بوشهر در فهرست آثار ملی ثبت شود. در آن گزارش اشاره کردیم که زنان سختکوش کردوانی نخ‌هایی را که با ظرافت و تبحر می‌ریسند، در اختیار بافنده‌های مرد این روستا قرار می‌دهند تا از این نخ‌ها پارچه‌های نفیسی برای عبا تولید شود.
زمانی که برای مصاحبه به یکی از کارگاه‌های عبابافی این روستا رفتیم، همین که خود را خبرنگار معرفی کردم، آن مرد با رویی گشاده با ما روبه‌رو شد و زمانی که از وی برای گفت‌وگو اجازه گرفتم، استقبال کرد. عزیز کشاورز که یکی از بافنده‌های مطرح عبا (پشم شتر) در ناحیه جنوب کشور به‌شمار می‌رود، بسیار خجالتی بود و سادگی و متانت روستانشینی را می‌شد به‌راحتی در رفتار و گفتارش مشاهده کرد. صداقت و روانی کلامش خستگی مسیر را از تنم خارج کرد. پیش از این‌که گفته‌های وی را بیان کنم، کمی در مورد این روستا و صنعت عبابافی که یکی از دوستان برایم شرح داده بود، سخن می‌گویم. روستای کردوان به دو قسمت علیا و سفلی تقسیم می‌شود که در حال حاضر تنها عباباف‌های استان در روستای کردوان علیا سکونت دارند و پیش از این‌که این روستا به شهرستان دشتی بپیوندد، جزء شهرستان دیّر بوده و به‌واسطه این‌که دیّر، یک شهر بندری است، بسیاری از عباهای این روستارا تجار و بازرگانان این بندر به کشورهای عرب‌نشین خلیج پارس می‌بردند. عباهای دست‌باف این روستا در این کشورها از مشتریان پر و پا قرصی برخوردار بوده است ولی از زمانی که روستای کردوان به شهرستان دشتی ملحق شد، وضعیت متفاوت می‌شود و بیشتر این عباها در استان قم عرضه شده و از طریق قم به کشور عراق و گاه هم به کویت صادر می‌شود ولی با ورود عباهای ماشینی که نسبت به عباهای دست‌باف نازک‌تر و خنک‌تر هستند، بازار این عباها در داخل کشور هم کم‌کم با رکود مواجه شده است. این در حالی است که صنعت عبابافی و نخ‌ریسی جزء صنایعی است که در استان دارای پیشنه طولانی است و به ثبت ملی رسیده‌اند. اما این‌که در این میان اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می‌تواند چگونه تاثیرگذار ظاهر شود، می‌توان گفت این اداره‌کل در راستای حمایت از هنرمندان صنایع دستی می‌تواند در قالب برنامه‌های مشترک با ارگان‌ها و نهادهای دولتی و خصوصی تفاهمنامه‌های را امضا کند. به‌عنوان مثال می‌تواند یک بازارچه دائمی صنایع دستی در استان راه‌اندازی کند و این محصولات را در این بازارچه عرضه کند. بنابراین برای جلوگیری از فراموشی و حذف صنایعی دیرینه و باارزشی نظیر عبابافی که در خاورمیانه و کشورهای حوزه خلیج فارس روزی طرفداران زیادی داشته است، می‌طلبد پیش از این‌که دیر شود، چاره‌اندیشی شود.
عزیز کشاورز در پاسخ به این سوال که چند سال است که به عبابافی مشغول هستید، به بامداد جنوب گفت: 23 سال است که به عبابافی اشتغال دارم و این پیشه را از پدرم آموخته‌ام.
وی در ادامه با بیان این‌که پیشنه عبابافی در کردوان علیا به اجدادمان برمی‌گردد، در خصوص مدت‌زمان بافت یک عبا توضیح داد: بافت هر عبا معمولا یک هفته زمان می‌برد. این عباها در عرض 70 تا 80 سانتی‌متر بافته می‌شوند و طول هر عبا هم معمولا شش و نیم تا هفت متر است.
این بافنده عبا با اشاره به این‌که در حال حاضر این عباها در قم دوخت می‌شود و تنها بازار مصرف آن همین استان و گاه کشور عراق است، خاطرنشان کرد: عباهای که می‌بافیم از نوع عباهای مرغوب خاورمیانه است و پیش از این، بیشتر به کویت، عربستان و دیگر کشورهای عرب‌نشین حوزه خلیج فارس صادر می‌شد اما متاسفانه در حال حاضر این عباها دیگر به این کشورها صادر نمی‌شود، به همین دلیل کار ما هم رو به تعطیلی پیش می‌رود.
کشاورز با بیان این‌که از کیفیت عبا چیزی کم نشده و ما آن را با همان کیفیت و مرغوبیت قبل تولید می‌کنیم، یادآور شد: البته یکی از دلایل استقبال کم از عباهای دست‌بافت ورود عباهای ماشینی است که از قیمت پایین‌تری برخوردارند. عبای دست‌باف گران‌تر است و معمولا هر عبا بین یک میلیون و ششصد تا دو میلیون تومان قیمت دارد.
وی در خصوص تفاوت عبای ماشینی با عبای دست‌باف گفت: عباهایی که در کردوان بافته می‌شود، از پشم شتر است و گرانقیمت است اما این عباها ضخیم‌تر از عباهای ماشینی است و در فصل‌های گرم کمی اذیت می‌کند در حالی که عباهای ماشینی نازک‌تر و سبک‌تر هستند.
این بافنده عبا در پاسخ به این سوال که از چه نخی استفاده می‌کنید، توضیح داد: از نخ‌هایی که زنان روستا از پشم شتر به‌صورت دستی می‌ریسند، برای بافت عبا استفاده می‌کنیم. آنها معمولا هر بسته پشم را معمولا بین 80 تا 150 خریداری می‌کنند. این را هم بگویم ما در این میان تنها سیصد هزار تومان به‌عنوان دستمزد برای بافت از آنها می‌گیریم، در واقع این پارچه‌هایی که در کارگاه‌های ما بافته می‌شود، به زنان ریسنده نخ تحویل داده می‌شود.
عزیز کشاورز همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا دولت برای حمایت از شما تسهیلاتی هم در نظر گرفته است، گفت: بله، دولت در این زمینه تسهیلاتی به ما ارائه کرده ولی من از این تسهیلات استفاده نکردم. البته از اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هم سال گذشته به روستا آمدند و برای من و دو نفر از بافنده‌های دیگر با هزینه خودشان کارگاه زدند اما ما از مسوولان انتظار داریم که ما را بیمه کنند. وقتی این خواسته خود را به آنها منتقل کردیم، به ما گفتند برای بیمه باید بروید دوره‌های فنی و حرفه‌‌ای را بگذرانید. اینک با وجود این‌که این دوره را هم طی کرده‌ایم ولی باز هم خبری از بیمه نشده و دائم این پاسخ را به ما می‌دهند که باید جا خالی شود تا بتوانیم نام شما را در لیست بیمه خود قرار بدهیم.
وی در ادامه با بیان این‌که در ماه تقریبا بین پنج تا شش عبا می‌بافیم، افزود: در حال حاضر در استان تنها روستای کردوان علیا است که به عبابافی می‌پردازد. عباهایی که در این روستا بافته می‌شود، به رنگ‌های سفید، سیاه، سرخ و قهوه‌ای است اما رنگ قهوه‌ای بیشتر از رنگ‌های دیگر در اینجا بافته می‌شود، چون بیشتر پشم‌هایی که زن‌های ریسنده روستا در اختیار ما قرار می‌دهند به همین رنگ است.
کشاورز در پایان با تاکید بر این‌که در حال حاضر تنها مشکلی که با آن دست به گریبان هستیم، فروش نرفتن عباها و از دست دادن مشتریانمان است، خاطرنشان کرد: امیدوارم مسوولان استانی در این باره چاره‌ای بیندیشند. پیش از این مشتریانی داشتیم که این عباها را خریداری می‌کردند و آنها این تولیدات ما را به کشور کویت می‌بردند و در آنجا نیز بیشتر عربستانی‌ها بودند که عباهای دست‌باف ما را خریداری می‌کردند ولی الان چهار ماهی می‌شود که کار ما دچار رکود شده است.
