بامداد جنوب/مریم خوئینی:

قفل سفارتخانه‌های ایران و انگلیس پس از چهارسال با رایزنی های انجام گرفته در 2 سال گذشته، باز شد تا بار دیگر روابط دو کشور شکلی عادی را به خود بگیرد. رویدادی که می‌تواند تحولی تازه و جدی در روابط ایران با کشورهای اروپایی به وجود بیاورد.ایرانی ها معمولا بخاطرات خوبی از انگلیسی ها ندارند وبه حرکت های آنها مشکوک هستند.

هر چند روابط ایران و انگلیس پس از پیروزی انقلاب اسلامی با فراز و فرودهای فراوانی روبه‌رو بود اما به جرات می‌توان گفت در چهار سال گذشته تنش بین تهران و لندن به اوج خود رسید.

در نهایت سفارت انگلستان در تهران از هشتم آذرماه 1390 (سال 2011 میلادی‌) با ورود غیرقانونی تعدادی از دانشجویان به محل سفارتخانه تعطیل و روابط سیاسی و دیپلماتیک این دو کشور قطع شد. 

اما بالاخره دو سال رایزی‌ها در دولت تدبیر و امید باعث شد تا دوکشور تصمیم به بازگشایی سفارتخانه‌ها و بهبود روابط بگیرند. به همین منظور فیلیپ هاموند وزیر امور خارجه انگلیس روز گذشته وارد تهران شد تا با ورود به ساختمان سفارت در خیابان فردوسی در یک فضای آرام، به‌طور رسمی درهای سفارتخانه را بگشاید.

وزیر خارجه کشورمان در این‌باره گفت: ما قرارمان این بود که روابط مان با دنیا به غیر از موارد استثنایی عادی‌سازی شود. ما سفارت انگلیس را نبسته بودیم آنها خود این اقدام را انجام دادند.

محمد‌جواد ظریف ادامه داد: همه دنیا به نقش سازنده ایران در منطقه و جهان پی برده‌اند و بازگشایی سفارت انگلیس و حضور اروپاییان در ایران نشان دهنده این مساله است. البته با برخی کشورهای اروپایی اختلاف نظر داریم که این اختلافات در یک محیط تعاملی مبتنی بر چشم باز و دیدگاه واقع نگری قابل گفت وگوست و با یک روش جدی و دقیق می‌توان کار را پیش برد.

رسانه‌های انگلیس نیز نوشته‌اند که هاموند در مراسم یادشده، بازگشایی سفارتخانه کشورش را در تهران، «‌پایان یک سفر طولانی و آغاز سفری تازه و هیجان انگیز» توصیف کرده و گفته است: «پس از توافق اتمی ایران و قدرت‌های جهانی، بازگشایی سفارت بریتانیا در تهران گام منطقی بعدی برای گسترش روابط با کشوری مهم در منطقه‌ای استراتژیک و بی ثبات است.»

وزیر خارجه انگلیس، مقابله با تروریسم، بی‌ثباتی منطقه، گسترش نفوذ گروهک تروریستی و تکفیری داعش در عراق و سوریه، مواد مخدر و مساله مهاجرت را از جمله مسائلی دانست که تهران و لندن با وجود اختلافاتی که دارند، می‌توانند در آن همکاری کنند.

هاموند در این زمینه گفت: ایران و انگلیس اختلافاتی در مورد برخی مسائل دارند، اما با افزایش اعتماد و اطمینان میان دو کشور، همکاری میان آنها ممکن خواهد شد.

همان‌طور که انتظار می رفت این رویداد واکنشهای متفاوتی را تا‌کنون در پی داشته است. چهار تشکل دانشجویی بسیج یک نشست خبری برگزار کردند تا نارضایتی خود را نسبت به بازگشایی سفارت انگلیس ابراز کنند. با این حال دیدگاه متفاوتی در این زمینه وجود دارد، صادق زیبا کلام تحلیلگر مسائل سیاسی، معتقد است بازسازی مناسبات تهران و لندن، پیش شرط و لازمه بازسازی روابط ایران و اتحادیه اروپا است و کسانی که در داخل با این روابط مخالفت می‌کنند درکی از منافع ملی ندارند.

این استاد دانشگاه در این‌باره می‌گوید، اکنون در دوره‌یی که سیاست خارجی ایران رویکردی تعاملی در پیش گرفته از یک سو نیز پس از توافق هسته‌ای، مناسبات جمهوری اسلامی ایران و کشورهای اروپایی به‌ویژه انگلیس وارد مرحله تازه‌ای از بازسازی شده است که این بازسازی نه تنها در حوزه اقتصادی که پیش از این از دوام بیشتری برخوردار بوده بلکه در حوزه سیاسی نیز انجام می‌‌گیرد. بنابراین، رابطه جمهوری اسلامی ایران با کشورهای اروپایی از جمله انگلیس را باید در چارچوب رابطه کلی با اتحادیه اروپایی مورد بحث و ارزیابی قرار داد. 

زیباکلام بر این باور است که تحلیلگران و گروه‌های سیاسی داخلی باید سفر هاموند وزیر امور خارجه انگلیس به تهران، بازگشایی سفارتخانه‌های دو کشور و بازسازی روابط ایران و انگلیسی را از زاویه منافع و مصالح ملی و نه مسائل ایدیولوژیک و شعاری نگاه کنند. او تاکید کرد که بدون داشتن روابط با لندن، تهران نمی‌تواند روابط خود با دیگر کشورهای اروپایی را نیز بازسازی کند.

علی بیگدلی یکی دیگر از تحلیلگران سیاست خارجی دیدگاهی متفاوت‌تری دارد. او معتقد است انگلستان برای عقب نیافتادن از کشورهای دیگر اروپایی بازگشایی سفارتخانه‌اش را تسریع بخشید، بعد از انگلستان بی‌تردید کانادا هم ترغیب خواهد شد تا دست به بازگشایی سفارتخانه خود و احیا روابطش با تهران بزند.

 این استاد روابط بین‌الملل دانشگاه شهید بهشتی تاکید کرد: بازگشایی سفارتخانه‌ها و حضور آقای هاموند در تهران می‌تواند پیام مهمی از سوی انگلیسی‌ها به تجار، سرمایه‌گذاران و صاحبان صنایع این کشور باشد که خیالشان از سرمایه‌گذاری در ایران راحت باشد و یک ضمانتی برای ورود آنهاست.

احمد شیرزاد فعال سیاسی نیز معتقد است بازگشایی سفارت انگلیس از اقداماتی است که باید زود‌تر از اینها صورت می‌گرفت، اما متاسفانه رابطه ما با انگلیس قطع شد، به‌گونه‌ای که حتی دولت احمدی‌نژاد هم برنامه‌ای برای قطع ارتباط نداشت. یک عده دست به چنین کاری زدند و در انتها هم کسی مسوولیت این اقدام را بر عهده نگرفت و البته کسی هم این کار را تائید نکرد.

شیرزاد با بیان این‌که آسیب زدن به سفارتخانه یک کشور در تهران کاری نبود که بتوانیم به آن افتخار کنیم. گفت: چهار سال بی‌جهت رابطه ما با انگلیس قطع شد و این اتفاق برای خیلی از افراد به‌ویژه تجار دو کشور مشکلات عدیده‌ای را ایجاد کرد. از اول انقلاب تاکنون نه تنها هیچ‌گاه سفارت انگلیس تعطیل نشده بود، بلکه تعداد قابل توجهی از مسوولان کشور از جمله دوستان اصولگرا و برخی نمایندگان فعلی و قبلی مجلس در دانشگاه‌های این کشور به تحصیلات خود ادامه داده‌اند. 

بنابراین فکر نمی‌کنم جز افرادی که ۴ سال پیش که باعث تعطیلی این سفارت شدند، امروز کسی با بازگشایی آن مخالف باشد.

گفتنی است همزمان با بازگشایی سفارت انگلیس در ایران، مراسم بازگشایی سفارت ایران در لندن، با حضور مهدی دانش یزدی معاون وزیر خارجه ایران و محمدحسن حبیب‌الله زاده کاردار سفارت ایران در انگلستان همچنین شماری از میهمانان انگلیسی و ایرانی ازجمله اعضای گروه دوستی پارلمانی انگلیس و ایران و روسای نهادهای ایرانی و ایرانیان مقیم انگلیس برگزار شد.

با این حال، سفارتخانه‌های دو کشور در وهله نخست در سطح کاردار فعالیت می‌کند و پس از آن، به سطح سفیر ارتقا خواهد یافت.

کارشناسان معتقدند سفر وزیر خارجه انگلیس برای بازگشایی و دیدارهای او با مقامهای بلندپایه جمهوری اسلامی ایران تحولی تازه و جدی در روابط ایران با اروپا به شمار می‌رود.