بامداد جنوب - هدی خرم‌آبادی:

ورود صنعت به طبیعت از آغاز این حیات، محل مناقشه و بحث پژوهشگران و کنشگران عرصه محیط زیست بوده است؛ مساله‌ای که به نظر می‌رسد تداوم آن روز به روز سخت‌تر و پیچیده‌تر می‌شود. در این بین فریاد اعتراض‌های امامان جمعه، متولیان بهداشت و سلامت، مردم و برخی از مسوولان آگاه در این زمینه شنیده نمی‌شود. رئیس سازمان محیط زیست که بسیاری از مشکلات بی‌آبی‌های امروز ناشی از تصمیمات اشتباهی است که او در دوران تصدی خود در جهاد کشاورزی گرفته اما طی روزهای گذشته با بیان این جمله که: «از نظر قوانین محیط زیستی عسلویه باید همین امروز تعطیل شود»، با توجه به این‌که خود در راس سازمان محیط زیست قرار دارد، شوک بزرگی وارد و نگاه‌ها را به خود جلب کرد. در ادامه با مرور سخنان کلانتری، خواهیم دید که اظهارات وی درباره تعطیلی عسلویه، انتقادی بوده یا توجیهی و راه نجات مردم جنوب استان بوشهر از آلایندگی‌ها چیست؟ 

عیسی کلانتری در اجلاس عمومی شورای عالی استان‌ها که در محل مجلس قدیم برگزار شد، گفت: این چه کاری است که قانونگذار می‌گوید صنایع آلاینده یک درصد تولیدات خود را بابت آلایندگی جریمه دهند. آیا این یک راهکار برای جلوگیری از آلودگی محیط زیست محسوب می‌شود؟ از نظر قوانین محیط زیستی عسلویه باید همین امروز تعطیل شود و اگر بخواهیم استانداردهای بین‌المللی در حوزه محیط زیست را رعایت کنیم، می‌بایست 80 درصد از صنایع کشور امروز تعطیل شوند. این صنایع شامل نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها و حتی صنایع تولید مواد غذایی است.

به گفته وی، حرف زدن آسان است اما عمل به قوانین همه مسائل اقتصادی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، زیرا در بسیاری از مسائل صنعتی و اقتصادی ارزیابی‌های محیط زیستی انجام نشده است. به عنوان مثال اصفهان آبی برای خوردن و شرب ندارد و در این زمینه مشکل دارد اما صنایعی در اصفهان مشغول فعالیت هستند که میزان مصرف آب آنها بسیار بالا است.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با بیان این‌که واقعیت‌های موجود در حوزه محیط زیست به مردم گفته شود تا آگاهی‌های مردم در این حیطه افزایش یابد و خودشان هم برای کنترل آلودگی‌ها اقدام کنند، ادامه داد: بیشترین مصرف آب در بخش کشاورزی است. باید واقعیت‌ها را به مردم بگوییم و از گفتن واقعیت‌ها نهراسیم. خودمان دچار کم‌آبی شده‌ایم، چه برسد به این‌که ذخایری از نظر آبی برای نسل‌های آینده باقی بماند. همه کشور درگیر کم‌آبی شده است، از مردم کمک بخواهیم و خودمان هم اقدام کنیم.

کلانتری در ادامه به آلودگی عسلویه اشاره کرد و گفت: هیچ کس نمی‌تواند 48 ساعت در عسلویه زندگی کند و از نظر قوانین زیست‌محیطی همین الان باید عسلویه تعطیل شود. همچنین شاغلان در عسلویه هیچ جایی برای فرار ندارند، چرا که شهرها بین پالایشگاه‌ها احاطه شدند و به دلیل این‌که باید هزینه‌هایی صورت می‌گرفت، این پالایشگاه‌ها جابه‌جا نشدند.

این مسوول با اشاره به این‌که 120 میلیارد دلار در عسلویه سرمایه‌گذاری شده است و در حالی که برای جابه‌جایی پالایشگاه‌ها تنها یک میلیارد دلار هزینه لازم بود، اما بر اساس کوتا‌هی‌های صورت گرفته مردم عسلویه یا باید بمیرند و یا جابه‌جا شوند و یا صنعت گاز و پتروشیمی ما تعطیل شود، خاطرنشان کرد: صنعت گاز و پتروشیمی سالیانه 450 میلیارد تومان جریمه به استانداری پرداخت می‌کند و استانداری به جای اختصاص این رقم به عسلویه آن را بین شهرهای اطراف مانند بوشهر تقسیم می‌کند که این نقض قانون است.

رئیس سازمان محیط زیست با اشاره به این‌که برای حفاظت از محیط زیست باید اقتصاد کشور را تعطیل کنیم، تصریح کرد: در همین راستا باید کشاورزی نیز تعطیل شود. مشکلات موجود آب کشور به دلیل کشاورزی است، از 90 درصد آبی که در بخش کشاورزی مصرف می‌شود، 60 صد هدر می‌رود.

در ادامه نماینده استان بوشهر در شورای عالی استان‌ها با بیان این‌که مشکلات زیست‌محیطی شهرستان‌های کنگان، عسلویه، چاه مبارک و روستاهای پیرامون باعث سرطان، سقط جنین، فرزندان ناقص الخلقه، نازایی و بیماری‌های ریوی تنفسی و پوستی شده است، گفت: شیوه مدیریت و حفاظت از مناطق حفاظت شده جای انتقاد دارد. متاسفانه در حال حاضر شاهد صدور مجوز شکار وحوش از سوی سازمان محیط زیست هستیم و بعد از سال‌ها مقاومت، مجوز ساخت هتل در جزیزه آشوراده از طرف سازمان محیط زیست داده شد، در حالی‌که این مکان پناهگاه حیات وحش است و طبق قوانین ایران، سازمان ملل و یونسکو امکان هتل‌سازی در این منطقه وجود ندارد.

طاها دشتی مطلق با اشاره به این‌که این اقدام باعث از بین رفتن گونه‌های خاویار و ماهی‌ها خواهد شد. این وضعیت گریبانگیر نسل آینده می‌شود و این نسل مجبور می‌شوند تالاب‌ها و جنگل‌ها را تنها در کتاب‌ها ببینند، چون کسی به حفظ آنها اهمیت نمی‌دهد، خاطرنشان کرد: در جنوب استان بوشهر که قطب اقتصاد و انرژی کشور است مانند شهرهای کنگان و عسلویه، ناهماهنگی زیست‌محیطی در توسعه صنعتی خسارت‌های جبران‌ناپذیری به استان، طبیعت، دریا، خاک و هوا وارد کرده است. مشکلات زیست‌محیطی شهرستان‌های کنگان، عسلویه، چاه مبارک و روستاهای پیرامون باعث شیوع سرطان، سقط جنین، فرزندان ناقص‌الخلقه، نازایی و بیماری‌های ریوی تنفسی و پوستی شده است. این در حالی است که وزیر نفت متعهد شده که اگر توسعه صنعتی در مناطق عسلویه و کنگان برای محیط زیست مشکلی ایجاد کرده، آنها را جبران کند، چراکه تاکنون این ارگان به تعهداتش عمل نکرده‌ است.

وی ادامه داد: آلودگی‌های زیست‌محیطی باعث ایجاد بیماری آسم، آلرژی بینی، سینوزیت و اگزما در منطقه نخل تقی در عسلویه و کنگان شده است. برای حفاظت از جان مردم باید به مواردی همچون جانمایی پالایشگاهی و صنایع در اراضی محدود ساحلی، خاک‌ریزی در دریا، تخریب و اشغال محدوده جذر و مدی و به دنبال آن کاهش تولید آبزیان و تاثیر بر صید و صیادی توجه کرد. همچنین باید به موارد دیگری همچون سوزاندن گاز خشک در پالایشگاه‌ها، ناکارآمد بودن سیستم تصفیه فاضلاب‌های صنعتی، پالایشگاه‌های گاز و ورود پساب‌های صنعتی با تصفیه ناقص به دریا بیش از پیش تاکید کرد.

دشتی مطلق با بیان این‌که کمبود نیروی انسانی و امکانات نظارتی در حوزه شهرستان‌های کنگان و عسلویه منجر به ضعف در پایش و کنترل دقیق اوضاع منطقه شده است، افزود: سازمان حفاظت از محیط زیست باید نحوه اداره محیط زیست شهرستان‌های کنگان و عسلویه را تقویت کرده و نیروی انسانی متخصص مطابق چارت پیش‌بینی شده تامین کند.

وی با تاکید بر این‌که سازمان حفاظت از محیط زیست باید از طریق وزارت نفت موضوع احداث تصفیه‌خانه‌ای تکمیلی فاضلاب‌های صنعتی پالایشگاه‌های گاز پیگیری کنند، یادآور شد: حذف گازهای ارسالی به مشعل برای پالایشگاه‌های گاز پارس جنوبی و پتروشیمی‌های منطقه باید با جدیت پیگیری شده و همچنین با توجه به اثرات تجمعی آلاینده‌های هوا، موضوع سنجش گازهای محیطی با نصب ایستگاه‌های پایش هوای محیطی باید مدام رصد شود. همچنین احداث پاسگاه محیط‌بانی دریایی، در شهرستان کنگان و عسلویه ضروری است.

شاید عیسی کلانتری دیگر هیچ‌وقت به این وضوح درباره تعطیلی عسلویه سخن نگوید اما نکاتی در سخنان او به چشم کی‌خورد که ناگزیر از بیان آنها هستیم. نکته نخست این‌که به زعم بسیاری از کارشناسان محیط زیست، عیسی کلانتری گزینه محیط زیستی‌ها نبوده، چراکه عملکرد او در وزارت کشاورزی و تصمیمات اشتباهی که در حوزه آب گرفت و امروز گریبان کشور را گرفته، ورود او را بر مسند ریاست محیط زیست، به صفر می‌رساند اما دولت تدبیر و امید... . نکته دوم این‌که سخنان کلانتری دوپهلو و البته زیرکانه بود؛ هم در جهبه مردم مانده و درباره تعطیلی عسلویه گفته و از آن طرف اعلام کرده که اقتصاد ما وابسته به عسلویه است، اگر مشکلی در زمینه اقتصاد نداریم، پس عسلویه را تعطیل کنید! و نکته سوم این‌که وقتی عیسی کلانتری از بیان واقعیات برای مردم می‌گوید، در وهله نخست خود باید این کار را انجام دهد. آیا خود او جرات دارد تمام‌قد از فعالان محیط زیستی که در بازداشت به سر می‎برند دفاع کند؟ آیا او جرات دارد از تصمیمات اشتباهی که در حوزه آب اتخاذ کرد و بسیاری از تصمیمات اشتباهی که امروز در سازمان محیط زیست می‌گیرد، سخن بگوید؟! 

بسیاری از راهکارهایی که دشتی‌مطلق و پیش از این، کارشناسان و پژوهشگران محیط زیست ارائه داده‌اند، کار شاقی نیستند و می‌توان با عملی کردن آنها، حیات صنعت و طبیعت را اندکی تعدیل کرد. باید بپذیریم که دوره حیات نفت و صنایع وابسته به آن، سر آمده و این انرژی‌های منسوخ باید جای خود را به انرژی‌های پاک دهند. کاهش آلایندگی‌های عسلویه و نجات جان مردم که مدیران عسلویه نیز در شمار این مردم هستند، در گام نخست نیازمند چشم‌پوشی از درآمدهای کلانی است که از عسلویه به جیب ذی‌نفعان می‌رود. تا زمانی که چشم طمع را کور نکنیم، فلرها همچنان می‌سوزند و آسمان عسلویه نیز تیره و دودآلود باقی می‌ماند.