الهام بهروزی:

فصل تخم‌گذاری لاک پشت‌های پوزه عقابی در سواحل حفاظت شده استان بوشهر هر ساله در فصل بهار آغاز می‌شود و تا پایان تیر ادامه دارد. لاک‌پشت پوزه‌عقابی(Eretmochelys imbricata) یامنقار عقابی، گونه‌ایلاک‌پشت دریاییازتیرهباخه‌ایاناست که به‌شدت در معرض خطر انقراض قرار دارد. پوزه این لاک‌پشت برای بیرون کشیدن غذای اصلی خود یعنیاسفنج دریاییاز لابه‌لایمرجان‌هابه شکلمنقارعقابدرآمده و از این رو لاک‌پشت پوزه‌عقابییامنقارکوتاهنامیده شده ‌است. این گونه توزیعی جهانی داشته و چندزیرگونهدراقیانوس اطلسوهند-آرامدارد.

ظاهر لاک پشت پوزه ‌عقابی مشابه دیگر لاک‌پشت‌های دریایی است. این لاک‌پشت بدنی صاف و پهن، یکپشت‌لاکمحافظتی و اندام باله‌شکل سازگار شده برای شنا در اقیانوس‌های آزاد دارد. این گونهبه دلیل پوزه تیز و منحنی، بخش برجسته جلویی پوزه‌اش و بخش‌های اره‌مانند پوسته‌اش به‌سادگی از دیگر لاک‌پشت‌های دریایی تشخیص داده می‌شود. پوسته پوزه‌عقابی با توجه به دمای آب به‌آرامی تغییر رنگ می‌دهد. با وجود این‌که این لاک‌پشت‌ها بخشی از زندگی‌شان را در آب‌های آزاد می‌گذرانند، زمان بیشتری را درکولاب‌هایکم‌عمق وآب‌سنگ‌های مرجانی سپری می‌کنند.

لاک‌پشت‌های پوزه‌عقابی‌ها همه ‌چیزخوارند؛ اما غذای اصلی‌شاناسفنج دریاییاست. جانوران این گونه ازردهخزندگانهستند و به همین دلیل تنفسششی دارند. این لاک‌پشت‌ها برای مبادله هوا پس از مدت حدود ۴ یا ۵ دقیقه برای چند ثانیه روی سطح آب می‌آیند. توان آن‌ها برای باقی‌ماندن زیر آب با توجه به فعالیت‌شان متفاوت است؛ اما در حالت خواب و استراحت می‌توانند تا هفت ساعت بدون تنفس زیر آب بمانند و در مواقع خواب زمستانی گاه تا چندین ماه در زیر آب باقی می‌مانند.

چرخه زندگی لاک‌پشت پوزه‌عقابی شامل سه بخش دریانشینی، اقیانوسی و باروری می‌شود که در مرحله باروری جانور به بلوغ جنسی می‌رسد. جفت‌یابی پوزه‌عقابی‌ها دوسالانه است و جانور ماده در چاله‌ای در ساحل تخم‌ریزی کرده و خود به آب بازمی‌گردد. نوزادان پس از حدود دو ماه و در میان شب از تخم بیرون آمده و راه خود را به‌طورغریزیبه‌طرف آب پیدا می‌کنند. اگر نوزادان تا پیش از روشنایی روز به آب نرسند، ممکن است توسط شکارچیانی مثل پرندگان وخرچنگ‌هاصید شوند. پوزه‌عقابی‌ها پس از ۲۰ سال به بلوغ می‌رسند و به دلیل پشت‌لاک محکم، فقط شکارچیان محدودی مثلتمساح آب شور،کوسه وهشت‌پا توانایی شکار نوع بالغ این گونه را دارند.

مناطق حفاظت شده ساحلی استان بوشهر محل امنی برای زیست و زادآوری لاک‌پشت پوزه عقابی است که از میان پنج گونه لاک‌‌پشت مشاهده شده در سواحل خلیج فارس دو گونه لاک‌پشت پوزه عقابی و سبز در سواحل و جزایر منطقه تخم‌ریزی می‌کنند. لاک‌پشت پوزه عقابی در حال حاضر تنها گونه‌ای است که در سواحل جزیره‌ای جنوب ایران به‌صورت گسترده‌تر تخم‌گذاری می‌کند. در طول سواحل و جزایر مختلف استان بوشهر لاک‌پشت دریایی سبز و لاک‌پشت دریایی پوزه عقابی دیده می‌شوند. در جزایر مند لاک‌پشت نوک عقابی به‌عنوان گونه غالب، لانه‌سازی و تخم‌گذاری می‌کنند که تخم‌گذاری گونه سبز به‌صورت موردی مشاهده می‌شود. سواحل خلیج نایبند، جزایر سه‌گانه منطقه مند شامل نخیلو، تهمادون و ام‌الگرم، سواحل خور زیارت در شمال آن و جزایر خارک و خارکو محل تخم‌گذاری لاک‌پشت‌های دریایی بوده است.

لاک‌پشتهای ماده در فواصل چند سال یک بار لانه‌سازی کرده و به دفعات تخم‌گذاری می‌کنند. این لاک‌پشت‌ها در هر بار تخم‌گذاری ۱۰۰ تخم می‌گذارند و بعد از ۵۰ تا ۶۰ روز دوره رسیدگی تخم، نوزادان از تخم خارج شده و راهی دریا می‌شوند. سه ماه پس از تخم‌گذاری، بچه لاک پشت‌ها سر از تخم بیرون می‌آورند و به سمت دریا حرکت می‌کنند. لاک پشت‌های پوزه عقابی هر سه تا چهار سال یک بار به شرایط تخم‌گذاری می‌رسند که در دو مرحله و به فاصله دو هفته برای تخم‌گذاری به زادگاه خود باز می‌گردند. اینک خردادماه است و نخستین گروه از جوجه لاک‌پشت‌های پوزه عقابی سر از تخم بیرون آورده و راهی خلیج فارس برای شروع یک زندگی پر فراز و نشیب شدند.

کارشناس موزه وژنتیک نیز در این باره به بامداد جنوب گفت: استان بوشهر با دارا بودن پارک ملی دریایی نایبند، دیر - نخیلو، مناطق حفاظت شده خارگ و خارگو زمینه مناسبی برای زاد و ولد لاک‌پشتان دریایی را فراهم کرده است. مناطق حفاظت شده دریایی استان بوشهر در پارک ملی دریایی نایبند و دیر - نخیلو زیستگاه مهم لاک‌پشت‌های پوزه عقابی به عنوان یکی از چهار لاک‌پشت سواحل خلیج فارس است . تخم‌گذاری لاک‌پشت‌ها از اواخر اسفندماه آغاز می‌شود و تا خرداد ماه ادامه دارد.

حسین جعفری با اشاره به وضعیت تخم‌گذاری لاک‌پشت‌ها در پارک‌های ملی دریایی استان بوشهر تصریح کرد: هر لاک پشت در هربار 100 تا 160 عدد تخم می‌گذارد که بعد از گذشت بیش از 50 روز نوزدان لاک‌پشتان پوزه عقابی، از تخم خارج شده و راهی دریا می‌شوند.

وی در ادامه از تولد نخستین جوجه لاک‌پشت‌های پوزه عقابی در جزایر نخیلو، تهمادون، ام الگرم و نایبند خبر داد و افزود: امسال ده‌ها لاک‌پشت پوزه عقابی مادر در سواحل نخیلو، تهمادون، ام الگرم و نایبند استان بوشهر تخم‌گذاری کردند و اکنون نخستین جوجه لاک‌پشت‌های پوزه عقابی متولد شده و زندگی جدیدشان را در آب‌های خلیج فارس و سپس با مهاجرت به دیگر آب‌ها آغاز می‌کنند.

مسوول پایش لاک پشت‌های اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر زمان تخم‌گذاری لاک‌پشت‌ها را هر سه سال یک بار دانست و افزود: تخم گذاری لاک‌پشت‌هاا بین 30 تا 50 سالگی است و فاصله زمانی بین دو نوبت تخم‌گذاری سه سال است و تا 70 سالگی ادامه می‌یابد. مهم‌ترین مناطق لانه سازی لاک‌پشت جزایر منطقه حفاظت شده از جمله نخیلو، ام الگرم و نایبند در استان بوشهر از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند. هرساله در آستانه فصل بهار زمان تخم‌گذاری لاک پشت‌ها آغاز می‌شود و تا اواخر تیرماه به پایان می‌رسد و پس از 50 روز، بچه لاک پشت‌ها سر از تخم بیرون می‌آورند و به سمت دریا حرکت می‌کنند.

‌‌