بامداد جنوب: گدایی یک زائده اجتماعی است که در پیدایش آن چند عامل دخالت دارند: فقدان اشتغال و کار، فقر مادی، پیری و از کار افتادگی، رخوت و سستی، اعتیاد، معلولیت و بیماری، مسائل خانوادگی از قبیل پاشیده شدن خانواده، مهاجرت از روستا به شهر، نابسامانی‌های اقتصادی از قبیل کمی درآمد در بعضی از مشاغل، بالابودن هزینه زندگی، ضعف فرهنگ حاکم بر خانواده‌های متکدیان، شکاف عمیق طبقاتی و... از جمله این عوامل به شمار می‌روند.
تکدی‌گری، عوارض و مخاطرات زیادی دارد. بخشی از مطالعات مقطعی و روبنایی روی این پدیده، درباره مسائلی نظیر درآمد، مسکن، فقر مادی، فقر فرهنگی، ناکامی اقتصادی، نابسامانی اجتماعی و سرانجام، دستگیری و بازپروری سخن می‌گوید. عده‌ای سعی کرده‌اند این مشکلات و مخاطرات را تعدیل کنند و در نتیجه آن را به گردن فرد انداخته نشان دهند که تکدی‌گری امری طبیعی و پذیرفتنی است که می‌شود آن را نادیده گرفت و با آن کنار آمد. برخی محققان ضمن بررسی‌های خود به ریشه‌ها، شیوه‌ها، انگیزه‌ها، پیامدها و راه‌های رفع تکدی‌گری، نظر داشته‌اند، این ریشه‌ها شامل پیری و از کارافتادگی، مسائل خانوادگی، اعتیاد، مهاجرت، معلولیت و... می‌شود.
با این حال، این مسائل از جنبه‌های اجتماعی، فرهنگی، روانی، اقتصادی و گاه اجتماعی از جمله جامعه‌شناسان، مطرح بوده است که علل پیدایش تکدی چیست؟ شرایط و عواملی که موجب ظهور چنین پدیده‌ای می‌شود کدام است؟ شبکه‌های پیچیده‌ای که متکدیان را به چنین کاری وا می‌دارد کدامند؟ چه سازمانی مسوول مبارزه با تکدی است؟ آیا در اصل امکاناتی برای بازپروری متکدیان وجود دارد؟ علل اصلی تکدی را چگونه می‌توان شناخت؟ تکدی با چه عوامل و شرایطی رابطه نزدیک و تنگاتنگ دارد؟ پاسخگویی به پرسش‌هایی از این قبیل بدون اطلاعات آماری دقیق و کافی در این زمینه‌ها و تحلیل‌های جامع و مبتنی بر اصول جامعه‌شناسی ممکن نیست و احیانا نتیجه‌ای که به دست می‌آوریم بسیار محدود خواهد بود و با دیده تردید باید به آن نگریست.
طبق تعریف تکدی را می‌توان با عنوان «دست‌درازی کردن» برای کسب درآمد و احتمالا «سوال به کف» تعریف کرد. تکدی (این اصطلاح گاهی هم برای در برگرفتن بررسی فعالیت‌های سازمان‌یافته که دارای اصول و قواعد ویژه خود نیز هست، به‌کار می‌رود.) فراگردی است که به موجب آن، فرد متکدی از دسترنج دیگران بهره‌مند می‌شود و زندگی می‌گذراند. هر یک از افراد جامعه را که نه صاحب حرفه (در مفهوم اقتصادی آن) هستند و نه در تولید اجتماعی، مشارکتی دارند و همواره با شیوه‌ها و شگردهای متنوع، طفیلی و زائده اجتماعی هستند، متکدی می‌گویند.
از دیدگاه جامعه‌شناختی (جامعه‌شناسی همچنان فاقد یک تحلیل و استنتاج نظری و بررسی پراتیکی و کاربردی از تحقیقات موجود در باب تکدی‌گری است.) تکدی را می‌توان نوعی انحراف اجتماعی -که فرد در آن نقش مشخص و گاه متفاوتی (سرقت، واسطه‌گری، اعتیاد، و...) را بر عهده دارد- به حساب آورد و یا به منزله نمونه‌ای از مرحله شغلی (CCAREER) نزد متکدیان حرفه‌ای، آبرومندانه و غیرآبرومندانه (غیر مشروع) در مشاغل انحرافی تلقی کرد. «گیلمور» جامعه‌شناس معاصر غربی معتقد است: «گدایی» یک فعالیت سازمان‌یافته است که در آن فرد، «گدایی» را به «کارکردن» ترجیح می‌دهد. (البته قادر به کار).
در بالا اشاره شد که عوامل چندی در گرایش افراد به سمت تکدی‌گری نقش دارند که یکی از آنها مهاجرت است؛ این عامل نقش پررنگی در روی آورن اتباع خارجی -بهخصوص مهاجرانی که از کشورهای جنگزده یا فقیر به کشور دیگر پناه میبرند- به گدایی دارد؛ چراکه این مهاجران که با فقر شدیدی دست و پنجه نرم می‌کنند و به دلیل نیافتن شغل مناسب به دلایل مختلف در شهرها پخش میشوند و به تکدی‌گری میپردازند. ایران از جمله کشورهایی است که آمار متکدیان در آن روبه افزایش است که بخش اعظم آن را اتباع خارجی تشکیل می‌دهد.
به گزارش ایسنا، سرپرست امور مجلس سازمان بهزیستی کشور در این باره گفت: کمک مستقیم به کودکان کار و خیابان و متکدیان باعث افزایش تعداد آنها در فضاهای عمومی می‌شود، در کلانشهر تهران روزانه حدود 5/1 میلیارد تومان پول به متکدیان از سوی مردم پرداخت می‌شود.
محمدرحیم فاضلی‌نژاد با بیان اینکه بخش وسیعی از کسانی را که در سطح خیابان‌ها و به‌ویژه کلانشهرها تحت عناوین مختلف، مانند کودک کار، کودک خیابان و... مشغول تکدی‌گری هستند، اتباع خارجی تشکیل می‌دهند، افزود: از آنجایی که این افراد مجوز اقامت در ایران را ندارند، هویت آنها نیز قابل شناسایی نیست و به همین دلیل هم از سوی نهادهای حمایتی پذیرش، ساماندهی و کشف علت تکدی‌گری‌شان نیز امکان‌پذیر نمی‌شود.
وی با اشاره به اینکه براساس قوانین و دستور العمل‌های اجرائی، بخش اعظم مسوولیت ساماندهی کودکان کار و خیابان و متکدیان بخش در حوزه اختیارات شهرداری است، تصریح کرد: چنانچه فرد متکدی از سوی بهزیستی پذیرش و تحت حمایت قرار گیرد، سازمان بهزیستی وظیفه خود می‌داند که بعد از پذیرش حمایت‌های لازم را از این افراد به عمل آورد و در نهایت خدمات مددکاری را برای این افراد شروع کند.
سرپرست امور مجلس سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه در نهایت سازمان بهزیستی بسته‌ای از خدمات مورد نیاز را به متکدیانی که شناسنامه و مجوز اقامت دارند یا اتباع ایرانی هستند، ارائه می‌دهد، گفت: به‌طور قطع نهادهای مانند کمیته امداد هم چنین برنامه‌ای دارند و اگر کسی باشد که تحت حمایت سازمان بهزیستی قرار داشته باشد وظیفه نهادهای حمایتی است که آنها را رصد کنند و مشکلات آنها را در حد بضاعت، توان و متناست با آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های موجود برطرف کنند.
فاضلی‌نژاد با اشاره به اینکه به هیچ عنوان مورد رضایت یا تائید سازمان بهزیستی نیست که افراد تحت پوشش بهزیستی اقدام به تکدی‌گری کرده و از این محل نسبت به تامین نیازهای خودشان اقدام کنند، افزود: این موضوع به صراحت مورد تائید سازمان نیست و چنانچه فردی به‌عنوان متکدی شناسایی و به سازمان بهزیستی معرفی شود، این سازمان بجد وارد شده و خدمات مددکاری خود را ارائه می‌دهد.
وی در ادامه با اشاره به اینکه معضل اصلی ما افرادی هستند که در سطح شهر، خیابان، چهارراه‌ها و اماکن پر تردد حضور دارند و با انجام تکدی‌گری سلامت جامعه را به خطر می‌اندازند، تاکید کرد: درحالی که این افراد به‌دلیل نداشتن کارت شناسایی، امکان تشخیص هویتشان وجود ندارد. البته مسوولیت رسیدگی به این بخش بر عهده سازمان بهزیستی نیست و به‌طور قطع نهادهای مسوول و متولیان باید به این موضوع وارد شوند.
سرپرست امور مجلس سازمان بهزیستی با اشاره به اجرای طرح ساماندهی کودکان کار و خیابان با مشارکت استانداری و فرمانداری نیز گفت: براساس داده‌های به دست آمده از اجرای طرح بیش از ۹۰ درصد کودکان کار سطح شهر و خیابان، اتباع بیگانه فاقد مجوز اقامت هستند که عملا نهادهای مسوول نمی‌توانند کاری برای آنها در داخل کشور انجام دهند. این کودکان یا باید تحویل خانواده‌شان شوند که اغلب در کشور ما حضور ندارند؛ چراکه این کودکان گروهی ترانزیت شده و در کلانشهرها ساکن شده‌اند. برخی از خانواده‌های ساکن در ایران هم فاقد مجوز هستند و به این ترتیب عملا امکان ساماندهی کودکان مذکور از سوی بهزیستی وجود ندارد.
فاضلی‌نژاد در ادامه براساس آمارهای به‌دست آمده از پژوهش و پروژه‌های تحقیقاتی در حوزه کودکان کار و خیابان نیز تصریح کرد: برهمین اساس درآمد این کودکان به مبالغ کلانی می‌رسد و شهروندانی که با نیت خیر به این کودکان کمک می‌کنند، باید بدانند که این مبالغ از دست کودکان خارج می‌شود و با کمک آنها نه تنها به ارتقای سطح زندگی این کودکان کمک نمی‌شود؛ بلکه در عمل برای سلامت جامعه نیز مضر است.
وی در ادامه با اشاره به اینکه باید این فرهنگ‌سازی اتفاق بیفتد که پولی که شهروندان با این نیت خیر هزینه می‌کنند، آگاهانه و هوشمندانه در اختیار نهادهای مسوول، سازمان‌های مردم‌نهاد و موسسات شناسنامه‌دار قرار بگیرد، افزود: همچنین افراد می‌توانند نیازمندانی را که خودشان می‌شناسند، شناسایی و کمک کنند؛ اما به‌هرحال کمک مستقیم به کودکان کار و خیابان و متکدیان باعث افزایش تعداد آنها در فضاهای عمومی می‌شود.
سرپرست امور مجلس سازمان بهزیستی با تاکید بر اینکه در خصوص کودکان کار و خیابان درصد محدودی از آنها دختران هستند و اکثریت مطلق با پسران است نیز گفت: فرد متکدی از احساسات مردم سوء استفاده می‌کند. در دهه‌های قبل متکدیان فقط مرد بودند؛ اما در چند سال اخیر زنان به عرصه تکدی‌گری ورود پیدا کرده‌اند و به‌دنبال این موضوع کودکان نیز وارد این حوزه شده‌اند.
سرپرست امور مجلس سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه در کلانشهر تهران روزانه حدود 5/1 میلیارد تومان پول به متکدیان از سوی مردم پرداخت می‌شود، افزود: اگر مسیر تکدی‌گری به‌درستی بررسی شود و دستگاه‌های مسوول و آگاهی‌ساز وارد کار شوند، می‌توان در حوزه مدیریت فقر و پیامدهای ناشی از آن گام‌های مثبتی را برداریم.
فاضلی‌نژاد با اشاره به نقش سازمان بهزیستی در حمایت از مردم نیازمند، گفت: در حال حاضر این سازمان تا سقف ۵۱۶ هزار تومان به افراد نیازمند یارانه پرداخت می‌کند. در رویکرد مددکاری پول دادن صرف نمی‌تواند به معنای سرویس اجتماعی تعریف شود. در حال حاضر کمتر از پنج درصد متکدیان حاضر در سطح شهرهای ایران نیازمند واقعی هستند و بسیاری از این افراد مجوز اقامت قانونی در داخل کشور را ندارند.
پربازدید ها