داود علیزاده: 

در عصر حاضر به یکباره ویرورس‌های کشنده‌ای در سراسر جهان شیوع پیدا می‎کند که علم در گام نخست در کنترل آن احساس عجز می‎کند. نظیر ویروس مرموز و کشنده‌ای که این روزها در چین شیوع پیدا کرده و متاسفانه مرزهای این کشور را پشت سر گذاشته و به کشورهای مجاور و حتی امریکا و فرانسه هم سرایت کرده است و اکنون کنترل این ویروس ناشناخته و مرموز به یک دغدغه و نگرانی جهانی بدل شده است.

بر اساس بررسی‎های صورت‌گرفته، شمار تلفات شیوع کروناویروس در چین که منشا شیوع این بیماری کشنده است، به ۴۱ نفر رسیده و مقامات این کشور را بر آن داشته تا به منظور پیشگیری از شیوع هر چه بیشتر این ویروس، سفرها را کنترل کرده و برگزاری مراسم عمومی و تجمعات را لغو کنند. همچنین بیش از ۱۳۰۰ نفر از مردم جهان به این ویروس که برای اولین بار از یک فروشگاه مواد غذایی دریایی در شهر «ووهان» چین شیوع پیدا کرد، آلوده شده‌اند. مسوولان سلامت در سراسر جهان در تلاش هستند تا از همه‌گیری این ویروس کشنده جلوگیری کنند. در عین حال مواردی از ابتلا به این ویروس در کشورهای تایلند، ویتنام، سنگاپور، ژاپن، کره جنوبی، تایوان، نپال، مالزی، فرانسه، ایالات متحده و استرالیا گزارش شده است.

به گزارش خبرگزاری رویترز، این ویروس که به‌تازگی شناخته شده هشداردهنده است؛ زیرا موضوعات بسیار ناشناخته‌ای در مورد آن وجود دارد که «میزان خطرزاییِ ویروس» و «چگونگی انتقال فرد به فرد آن» از جمله این موارد است. این کروناویروس موجب بروز علائم شبه ذات‌الریه می‌شود که در برخی موارد کشنده است. تب، مشکلات تنفسی و سرفه از جمله این علائم هستند.

در ایران نیز به‌منظور پیشگیری اقداماتی صورت گرفته است که از جمله آن می‎توان به انتشار دستورالعمل مراقبت، تشخیص، درمان کوروناویروس جدید شناسایی‌شده در چین از سوی مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اشاره کرد.

در این دستورالعمل آمده است: این بیماری جدید یک بیماری قابل انتقال از حیوان به انسان محسوب می‌شود؛ اما هنوز راه‌های انتقال، مخازن حیوانی، راه‌های پیشگیری، تظاهرات دقیق بالینی آن مشخص نشده است و نیاز به مطالعات بیشتر دارد. در حال حاضر واکسن و درمان مناسب برای nCoV وجود ندارد، بنابراین داشتن ظن بالینی بالا و پرسش از شرح حال سفر و تماس از بیماران تب‌دار و بیماران دارای علائم تنفسی نقش بسیار مهمی در برنامه پیشگیری و کنترل این بیماری دارد.

اهداف اصلی مراقبت کوروناویروس جدید (nCoV ) عبارتند از: تعیین موارد قطعی کوروناویروس جدید (اعم از تک‌گیر یا خوشه‌ای) و شناسایی هر گونه شواهدی مبنی بر انتقال فرد به فرد تشدید شده یا پایدار. تعیین عوامل خطر و نواحی جغرافیایی پرخطر عفونت کوروناویروس جدید.

در صورت وجود شرایط ذیل، ضروری است بررسی‌های بالینی و اپیدمیولوژیکی بیشتری جهت دستیابی این اهداف انجام پذیرد: تعیین مشخصات بالینی بیماری، مانند دوره کمون، طیف علائم و نشانه ها، چگونگی سیر بالینی بیماری. تعیین مشخصات اپیدمیولوژی کوروناویروس جدید، مانند تعیین راه‌های انتقال و تماس‌هایی که پرخطر محسوب شده و انتقال‌دهنده بیماری هستند، عوامل خطر ابتلا، میزان حمله ثانویه بیماری.

همچنین در دستورالعمل مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تاکید شده است: مورد مشکوک موردی است که باید نمونه‌گیری شده و بررسی های بیشتری درمورد آن انجام پذیرد: فرد مبتلا به بیماری شدید تنفسی تبدار سندرمSARI که به‌دلیل تب، سرفه و ... نیازمند بستری در بیمارستان است و عامل بیماری‌زای دیگری برای توجیه علائم بیماری وی متصور نیست. پزشکان در مورد تظاهرات غیرتنفسی و غیرمعمول بیماری در افراد با نقص ایمنی باید هوشیار باشند که حداقل یکی از این مشخصات را دارا باشد: الف- سابقه سفر به ووهان Wuhan، در استان هوبای کشور چین، در عرض 14 روز قبل از شروع علائم بیماری. ب- از کارکنان بهداشتی درمانی (پزشک، پرستار، خدمه و سایر پرسنل بخش) باشد که در محل که یک مورد بیمار تنفسی شدیدSARI بستری بوده است، خدمت کرده و تردد داشته است. (بدون توجه به ملیت یا سابقه مسافرت آن بیمار) ج- باوجود درمان‌های مناسب برای پنومونی، پاسخ بالینی نامناسب بوده و به شکل غیرمعمول و غیرقابل انتظاری وضعیت بالینی بیمار حادتر و وخیم تر شود (بدون توجه به سابقه سفر و ملیت بیمار) حتی اگر عامل بیماری‌زای دیگری که توجیه کننده وضعیت بالینی بیمار باشد، نیز از بیمار جداسازی شده باشد.

بیمار دارای علائم تنفسی (با هر شدتی که باشد) که در عرض 14 روز قبل از شروع علائم بالینی یکی از انواع تماس‌هارا داشته باشد: الف- تماس نزدیک با مورد قطعی و علامتدار بیماری nCoV، ب- کار در بیمارستان یا مرکز درمانی در کشوری که انتقال داخل بیمارستانی در آن کشور گزارش شده باشد.

ج- تماس مستقیم با مخازن حیوانی بیمار (درصورتی وجود عفونت کوروناویروسی جدید در حیوان قطعی شده باشد) در کشورهایی که کوروناویروس جدید دارای مخزن حیوانی باشد یا ابتلا انسان در اثر انتقال zoonotic محرز شده باشد.

استراتژی‌های کنترل عفونت برای پیشگیری و محدودسازی گسترش بیماری در مراکز درمانی به این شرح است: ظن بالینی بالا، تشخیص زودهنگام و کنترل عفونت در منبع احتمالی. به‌کار گیری احتیاطات استاندارد برای همه بیماران. بهره‌گیری از اقدامات احتیاطی بیشتر (تماسی، قطره‌ای و هوابرد در صورت اقدامات ایجاد‎کننده ذرات آئروسول (درموارد مشکوک). اقدامات کنترل عفونتی مدیریتی. اقدامات کنترل عفونتی مهندسی و محیطی.

برای تسهیل شناسایی به‌هنگام موارد مشکوک، مراکز درمانی باید به این موضوعات توجه کنند که عبارتند از: درخواست از کادر درمانی برای داشتن ظن بالینی بالا، استفاده از پرسشنامه‌های غربالگری، استفاده از پوسترها و علائم هشداردهنده برای بیماران دارای علامت، برای استفاده از ماسک (ترویج بهداشت تنفسی) و

رعایت موازین کنترل عفونت و همچنین هدایت کردن بیمار به سمت یادآوری سابقه سفر و تماس‌های خود به کادر درمانی.

این دستورالعمل درباره به‌کارگیری احتیاطات استاندارد برای همه بیماران می‎افزاید: احتیاطات استاندارد شامل بهداشت تنفسی و دست، پیشگیری از آسیب با سوزن و اشیا نوک تیز، مدیریت ایمن پسماندها، سلامت و تمیز نگهداشتن محیط و استریل‌سازی وسایل و ملحفه بیمار، استفاده از وسایل حفاظت فردی بر اساس ارزیابی خطر بالینی که از سوی کادر درمانی از احتیاطات تنفسی اطمینان حاصل شود: در صورتی که بیمار مشکوک به nCoV می‌تواند ماسک را تحمل کند، یک عدد ماسک طبی به بیمار داده شود. دهان و بینی در زمان عطسه و سرفه پوشانده شود (از سوی دستمال یا بخش بالایی آستین لباس)، رعایت شست‌وشو و بهداشت دست، بعد از تماس دست ها با ترشحات تنفسی، استفاده از وسایل حفاظت فردی استفاده از وسایل حفاظت فردی، در زمان ضرورت و به روش صحیح، در کنار رعایت بهداشت دست، نقش مهمی در جلوگیری از گسترش بیماری دارد. اثربخشی PPE زمانی است که وسایل حفاظت فردی مناسب، در سایز مناسب، با کیفیت مناسب، در دسترس کادر بهداشتی درمانی باشد و کارکنان برای استفاده صحیح از آنها آموزش کافی دیده و تمرین کرده باشند و از سایر رفتارهای بهداشتی دیگر نیز در محیط کار تبعیت کنند.

تمیز بودن و گندزدایی سطوح و محیط کار، از نظر صحت و همیشگی بودن فرایند باید ارزیابی گردد. تمیز نگهداشتن سطوح با آب و مواد شوینده و گندزدایی با مواد گندزدای بیمارستانی مورد تائید از اقدامات مهم احتیاطات استاندارد است. موازین بهداشتی در رختشوی خانه، ظروف مورد استفاده در تهیه و توزیع غذا، مدیریت پسماندهای بیمارستانی باید طبق دستورالعمل‌های ابلاغ شده انجام گیرند.

این دستورالعمل در شبکه‌های مجازی منتشر شده است تا زمینه آگاهی‌بخشی جامعه را در خصوص پیشگیری و کنترل این ویروس مرموز کشنده فراهم آورد. هرچند خوشبختانه تاکنون مورد مشکوکی از این بیماری مهیب در کشور ما مشاهده نشده است، اما از قدیم گفته‌اند کار از محکم‎کاری عیب نمی‎کند. از همین روی، سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری گفت: با استقرار مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در فرودگاه امام خمینی (ره) همه مسافرانی که از مبدا چین به ایران وارد می‌شوند تحت معاینات پزشکی برای جلوگیری از شیوع بیماری کرونا قرار می‌گیرند.

رضا جعفرزاده در گفت‌وگو با ایسنا افزود: باید به توصیه‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی توجه ویژه‌ شود و پیشگیری از شیوع بیماری کرونا در کشور جزء دغدغه‌های ما هم بوده‌ است؛ بنابراین همه پروازهای ورودی از چین در فرودگاه امام خمینی (ره) از سوی مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر دار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، بررسی و مسافران آن معاینه می‌شوند.

وی در ادامه با اشاره به اینکه همچنین پروازهایی که از این مسیر و به عنوان پروازهای کانکشن به استان‌ها و فرودگاه‌های دیگر می‌روند نیز مورد معاینه قرار خواهد گرفت و در آن جا نیز تهمیدات لازم اندیشیده شده است، تصریح کرد: اما براساس توصیه‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی همه مسافرانی که به آن مناطق سفر کردند و ملاقات‌هایی داشته‌اند، باید همه موارد و نکات بهداشت فردی را رعایت کنند، چراکه به گفته این وزارتخانه انتقال این بیماری مانند ویروس سرماخوردگی بسیار سریع است.

سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری با اشاره به اینکه همکاری با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای جلوگیری از شیوع بیماری کرونا در کشور دغدغه ملی برای ما محسوب می‌شود، در پاسخ به اینکه آیا پروازی تاکنون به این دلیل ممنوع شده است، گفت: وزارت بهداشت است که به عنوان مرجع رسمی در این زمینه باید مسائل را به ما منتقل کند که تاکنون هیچ درخواستی برای ممنوعیت یا محدودیت پروازها در راستای پیشگیری از شیوع این بیماری به ما اعلام نکرده است.