داود علیزاده:

حالا دیگر دو ماه است که سینماهای کشور به‌خاطر کرونا در تعطیلی به سر می‌برند و فیلم جدیدی نیز به نمایش درنیامده است. محیط سینما به خاطر تجمع می‌تواند یکی از مراکز شیوع ویروس کرونا باشد. تعطیلی سالن‌های سینما تبعات بسیاری برای اهالی فرهنگ داشته است.

اکران نشدن فیلم‌های جدید، ضرر سالن‌داران سینما، تهیه‌کنندگان، بازنگشتن سرمایه، قطع زنجیره نقد و تولید محتوای سینمایی و... را به دنبال دارد که البته در همه جای جهان شایع است؛ اما در هفته گذشته به‌طور ناگهانی تهیه‌کننده فیلم سینمایی «خروج» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا تصمیم گرفت که این فیلم را به‌صورت اینترنتی و آنلاین اکران کند.

خبری که هم می‌توانست خوش باشد و هم البته زنگ خطری برای فیلم‌های خصوصی در نوبت اکران. البته پیش ‌از این اکران آنلاین در سایت هاشور برای مستندها رخ ‌داده بود؛ اما مساله این است که وضعیت فیلم‌های سینمایی از مستندها در ایران کاملا جداست. فیلم‌هایی که با سرمایه بسیار کلان ساخته‌ شده‌اند و امیدشان به گیشه بوده است، حال با وجود برخی نواقص بستری اینترنت در ایران، اکران آنلاین آن‌ها می‌تواند استقبال از این فیلم‌ها را دچار مشکل کند. از سوی دیگر، احتمال سرقت فیلم و پخش در اینترنت هم یکی دیگر از معضلاتی است که واهمه آن را تهیه‌کنندگان سینمایی دارند.

بیم بازنگشتن سرمایه، کمک ناچیز دولت و سرقت فیلم اکران فیلم‌های سینمایی را در ایران دچار تردیدهای مختلفی کرده است. با توجه به طولانی شدن حضور ویروس کرونا در جامعه و طولانی شدن تعطیلی سالن‌های سینما، بسیاری از فیلمسازان، تهیه‌کنندگان و سالن داران به فکر جبران خسارت افتاده‌اند.

روز یکشنبه بود که سازمان هنری اوج تصمیم خود را مبنی بر نمایش آنلاین فیلم «خروج» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا اعلام کرد. البته این تصمیم پس از موافقت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مراجع قانونی نمایش اعلام شد. تا جایی که سازمان سینمایی هم با قرار دادن شرایطی، از این موضوع حمایت کرد؛ اما این اتفاق تا چه اندازه می‌تواند به جبران خسارت‌ها بینجامد؟

تهیه‌کننده سینما در گفت‌وگو حوزه سینما گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره نکات منفی و مثبت نمایش آنلاین فیلم‌های سینمایی گفت: طرح خوبی است اما باید جلوی دانلود غیرقانونی آن گرفته شود، اگر قرار باشد امروز فیلمی اکران و فردا در فضای مجازی شاهد نسخه دانلود شده غیرقانونی آن باشیم فیلمساز متضرر می‌شود، چون هزینه‌ای برای دیدن آن پرداخت نمی‌شود.

ابراهیم عامریان درباره جریان قاچاق نیز گفت: قاچاق در یوتیوب را به‌راحتی می‌توان کنترل کرد، اما در تلگرام به علت فیلتر بودن نمی‌توان به نتیجه رسید، به‌عنوان نمونه زمانی که «تگزاس» قاچاق شد و با تلگرام مکاتباتی در جهت رفع این مشکل داشتیم به علت قضیه فیلترینگ در ایران، با جواب منفی روبرو شدیم.

وی با بیان اینکه در کل پخش آنلاین در کنار سینما اتفاق مثبتی است، افزود: چون برخی هزینه‌ها کاهش پیدا می‌کند، تعداد مخاطبان افزایش می‌یابد، برخی از فیلم‌ها تمایل به این نوع اکران دارند و برای خانواده‌ها مقرون‌به‌صرفه است و...

در پی انتشار خبر اکران آنلاین خروج، مهر از قول تهیه‌کننده و کارگردان سینمایی «مردن در آب مطهر» نیز خبر داد که این فیلم به‌صورت اکران آنلاین پخش خواهد شد.

نوید محمودی تهیه‌کننده و کارگردان سینما که فیلم سینمایی «مردن در آب مطهر» را در نوبت اکران سینماها در سال ۹۹ دارد، درباره طرح عرضه فیلم‌های سینمایی اکران نشده در فضای مجازی گفت: یکی از مهم‌ترین اتفاق‌ها برای تولیدکنندگان یک فیلم، دیدن آن توسط مخاطب است. همه جذابیت فیلم سینمایی این است که مخاطب آن را روی پرده سینما ببیند، اما زمانی که اتفاقاتی شبیه دوره‌ای که ما در حال حاضر درگیر آن هستیم، رخ می‌دهد، اکران فیلم‌ها در فضای مجازی هم می‌تواند روش خوبی برای دیده شدن فیلم‌ها باشد.

سعید خانی، تهیه‌کننده سینما و مدیرعامل شرکت پخش «خانه فیلم» درباره اکران آنلاین فیلم‌های سینمایی با توجه به تعطیلی سینماها، در گفت‌وگو با ایرنا گفت: شخصاً با این مساله مخالف هستم. به دلیل اینکه صنعت vod در کشور ما مانند پلتفرم‌هایی مثل نتفلیکس، آمازون و vod های کشورهای خارجی که کاربر زیادی دارند، جا نیفتاده است. هزینه یک فیلم حداقل ۴ میلیارد تومان است، هیچ‌وقت vod نمی‌تواند بازگشت سرمایه‌ای برای فیلم‌ها داشته باشد به‌خصوص فیلم‌های بیگ پروداکشنی مانند فیلم خروج. البته فیلم خروج جزو آثار نهادهایی محسوب می‌شود که شاید بازگشت سرمایه برایشان مهم نباشد؛ اما برای من به‌عنوان تهیه‌کننده بخش خصوصی، قاعدتاً راهکار صحیحی نیست. این راهکار برای یکسری از فیلم‌هایی است که طبیعتاً ارزان ساخته‌شده‌اند و با کمک دولت و اختصاص دادن بخشی از یارانه به این آثار، روی این پلتفرم قرار می‌گیرند که در این روزها مردم بتوانند فیلم ببینند.

خانی معتقد است که اگر همین فیلم خروج روی پلتفرم vod بیاید، همان شب همه شبکه‌های ماهواره‌ای آن را پخش می‌کنند و میلیون‌ها نفر مجانی فیلم را تماشا می‌کنند و عملاً به قاچاقچیان و شبکه‌های ماهواره‌ای خوراک خوبی می‌دهیم، وی در ادامه‌ افزود: طبیعتاً با شرایط فعلی که تنها دو پلتفرم فعال هستند و با این میزان کاربر، بازگشت سرمایه‌ای برای صاحبان فیلم وجود ندارد.

این تهیه‌کننده در پاسخ به این پرسش که شما چه راهکارهایی را به‌جز اکران آنلاین پیشنهاد می‌کنید، بیان کرد: ما در سال جشنواره‌هایی داریم که به اعتقاد من اگر برگزار نشوند، هیچ اتفاقی نمی‌افتد. بهتر است هزینه این جشنواره‌ها را به بدنه سینما، به سینمادار، تهیه‌کننده، اعضای خانه سینما که در حال حاضر بیکار هستند یا اعضای تولید پرداخت کنند. راهکار دیگر این است که برای تعدادی از فیلم‌هایی که اکران قوی ندارند و قرار نیست بفروشند و اساساً فیلم‌های ارزانی هستند، دولت شرایطی را فراهم کند که در vod اکران شوند.

جواد نوروزبیگی در واکنش به آغاز اکران اینترنتی فیلم‌ها با فیلم خروج گفت: اکران در بسترهای اینترنتی نمایش فیلم، یک‌روال مرسوم در بسیاری از کشورهای پیشرفته است. این روش پیش‌ازاین در کشور ما به دلیل فراهم نبودن زیرساخت‌ها و امکان انتشار فیلم در فضاهای غیرمجاز، چندان موردتوجه نبود.

حبیب اسماعیلی یکی دیگر از تهیه‌کنندگان سینما، درباره اکران آنلاین فیلم‌های سینمایی، در گفت‌وگو با ایرنا گفت: متاسفانه بهترین زمان نمایش فیلم‌ها را از دست داده‌ایم. با نگاهی به گذشته متوجه خواهیم شد که در این ایام چه استقبالی از فیلم‌ها می‌شد و فروش قابل‌توجهی را وارد چرخه اکران سینما می‌کرد.

به‌خصوص اینکه فیلم کالا نیست که در انبار نگهداری شود و در آینده، گران شود. اکران فیلم‌ها به‌صورت آنلاین اتفاق بسیار خوبی است. با توجه به اینکه فصل خوب سینما را تقریباً از دست داده‌ایم و فیلم‌ها در ترافیک اکران می‌مانند، فکر می‌کنم خیلی خوب است برخی از فیلم‌ها را که ممکن است با این اتفاق نمایش آنها به تعویق بیفتد و در اکران هم جزو فیلم‌های خیلی موفق نباشند، به نمایش درآیند. قطعاً به سود تهیه‌کننده هم هست که فیلم را به این طریق نمایش دهند. البته مشروط به اینکه با قیمت مناسب و کمک‌ سازمان سینمایی فیلم خریداری شود.

وی در ادامه با بیان اینکه از طرفی هم به مردم کمک می‌شود که روزهایی که ناخواسته در خانه و قرنطینه به‌‌سر می‌برند و اوقات بیکاری زیادی دارند، فیلم‌های سینمای ایرانی را زودتر ببینند، تاکید کرد: ولی همه این‌ها مشروط به این است که از آنها حمایت شود. نمی‌توان برای هر اثری، اکران آن را پیش‌بینی کرد. چون امکان دارد یک فیلم، اکران معمولی داشته باشد یا اینکه فروشش خیلی بالا باشد.

تهیه‌کننده فیلم «سرکوب» درباره حمایت سازمان سینمایی از نمایش فیلم‌ها در شبکه خانگی افزود: البته سازمان سینمایی هم پیشنهاداتی داده که به‌قول‌معروف خساراتی را جبران کند. نمی‌خواهم چانه‌بزنم اما واقعا ۲۰ درصدی که سازمان اعلام کرده که کمک می‌کند، مبلغ قابل‌توجهی نیست؛ مگر خرید فیلم در شبکه‌ها ‌و فروش آنلاین مبلغ بالایی باشد. این اتفاق به این بستگی دارد که فیلم‌ها را به چه قیمتی بخرند. چون شبکه‌های آنلاین ممکن است با قیمت پایینی آنها را بخرند. به اعتقاد من باید به یک مبلغی برسند که‌ عادلانه باشد. البته به این کاری نداریم که فیلم خروج تهیه‌کننده و سرمایه‌گذار دولتی داشته و شاید خیلی بازگشت سرمایه برایش مهم نباشد. بالاخره فیلم خروج یک اثر مطرحی در جشنواره بود و ساخته کارگردان خوبی هم هست. ممکن است برای فیلمی که بخش دولتی سرمایه‌گذار آن باشد، مبلغی که خریداری می‌شود، زیاد مطرح نباشد؛ اما برای بخش خصوصی که ارزان‌ترین فیلم‌هایش در سال گذشته زیر یک و نیم تا دو میلیارد تومان تهیه نمی‌شده‌اند، بسیار مهم است.

از سوی دیگر، مرتضی شایسته که او نیز تهیه‌کننده سینماست، درباره اکران آنلاین فیلم‌های سینمایی که با فیلم خروج آغازشده است، در گفت‌وگو با ایرنا گفت: به اعتقاد من اتفاق بسیار خوبی است. در حال حاضر چاره‌ای هم نداشتیم. چون بینندگان فیلم‌ها که دیگر نمی‌توانند به سینما بروند، آنلاین می‌توانند این آثار را ببینند. من این کار را خیلی می‌پسندم. ما دو شرکت بزرگ داریم یکی فیلیمو و دیگری نماوا. این دو شرکت می‌توانند این فیلم‌ها را نشان بدهند؛ یعنی چنین قابلیتی دارند و صاحبان فیلم‌ها می‌توانند به حقشان برسند. این دو شرکت قدرت و توان این را دارند که در حد نت فیلیکس داخلی باشند.

این تهیه‌کننده نیز معتقد است که ۲۰ درصد پرداختی برای فیلم‌های آنلاین کافی نیست: این رقم بسیار پایینی است. اگر این رقم بالاتر برود، فیلمسازان با آن مبلغی که از vod می‌گیرند می‌توانند یک فیلم سینمایی را پوشش دهند.