الهام بهروزی: 

آلودگی‌های نفتی یکی از تهدیدهای جدی خلیج فارس است که ارمغان تاسیسات گازی و نفتی برای ساکنان حاشیه این خلیج است. متاسفانه این آلودگی‌ها به‌وفور در سطح خلیج فارس و سواحل زیبا و بکر آن دیده می‌شود که افزون بر آلوگی‌های محیط زیستی، موجب نابودی اکوسیستم و زیستگاه‌های جانوران دریایی و مرگ و میر و جهش‌های ژنتیکی آبزیان و ماهیان می‌شود.

معمولا سواحل بندرگناوه اغلب با پدیده لکه‌ها و آلودگی‌های نفتی روبه‌روست که از طریق امواج دریا به ساحل آورده می‌شود و تا سال‌ها بر ساحل حک می‌شود و نفس آن را به شماره می‌اندازد. متاسفانه جولان آلودگی‌ها در خلیج فارس تا بدانجاست که رتبه اول آلودگی نفتی جهان را به خود اختصاص داده است که این رتبه بیانگر بحران معناداری است که گریبان خلیج فارس را گرفته است. خلیجی که از عمق کمی برخوردار است و به علت شرایط برداشت نفت و گاز و تردد نفتکش‌ها وضعیت محیط زیست آن بسیار حساس شده است.

مساله‌ای که امروز برای دوستداران و فعالان محیط زیست به دغدغه‌ای بزرگ بدل شده و دانش مسوولان و مدیران امر هم پاسخگوی این دغدغه نیست. شاید امروز درک درستی از وضعیت بغرنج خلیج فارس که منابع عظیم نفتی و گازی، جانوران نایاب و کمیاب دریایی، زیستگاه‌های منحصربه‌فرد و اکوسیستم‌های کم‌نظیر ساحلی و دریایی را در پهنه خود جای داده است، نداشته باشیم؛ اما وقتی در این خصوص با صاحب‌نظران و کارشناسان این حوزه به گفت‌وگو می‌نشینیم؛ دردی جانکاه و نگرانی شدیدی بر وجودمان مستولی می‌شود که با این همه مصیبت‌های محیط زیستی چگونه می‌توانیم به آینده و ایمنی محیط زیست از دست‌اندازی‌های بشر امروزی خوش‌بین باشیم.

متاسفانه از روز گذشته شاهد وجود لکه‌های نفتی در ساحل بندر گناوه هستیم که هنوز منشا این آلودگی مشخص نشده است؛ این در حالی است که ساحل این بندر علاوه بر اینکه در طول سال (به‌ویژه ماه‌های پایانی و تعطیلات نوروز) میزبان هموطنان از نقاط مختلف کشور است، به مکانی مفرح و مناسب برای پرکردن اوقات فراغت اهالی این شهرستان از جمله شناکردن در فصل تابستان تبدیل شده‌ است که سرازیرشدن لکه‌های نفتی به این نقطه خطرات زیادی برای مردم در برخواهد داشت.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست گناوه با تائید وجود لکه‌های نفتی در ساحل این بندر در این باره گفت: منشاء این آلودگی هنوز مشخص نیست و نیاز به بررسی دارد. لکه‌های نفتی در ساحل این بندر بر اثر مد دریا به خشکی رسیده و به‌صورت خمیر روی ماسه‌ها چسبیده ‌است که خطرات زیست محیطی برای آبزیان دریایی و کسانی که در دریا شنا می‌کنند، به‌دنبال دارد.

کامبیز عبداللهی با بیان اینکه بخش وسیعی از ساحل این بندر به این مواد آلوده شده و بر اساس بررسی‌های به‌عمل آمده از سمت شمال ساحل اردوگاه شهدای دانش‌آموزی حدفاصل روستای چاهک به مال‌قائد، مال خلیفه تا ساحل گناوه لکه‌های نفتی تخمیرشده وجود دارد، افزود: نمونه‌برداری از این لکه‌های نفتی انجام شده‌است که برای بررسی بیشتر به مرکز استان ارسال خواهد شد.

رئیس حفاطت محیط زیست گناوه در پایان یادآور شد: اکنون مشخص نیست که منشا آلودگی از کجا و چگونه به ساحل گناوه رسیده ‌است و اعلام دقیق این موضوع نیاز به بررسی دارد.

بدیهی است استقرار صنایع بزرگ نفتی و گازی در سواحل این استان و احداث تاسیسات نفتی در جزایر و بستر خلیج فارس، عبور و مرور انـواع شناورها و تخلیه مواد آلاینده آن‌ها به خلیج‌فارس، تخلیه انواع مواد شیمیایی خطرناک از مهم‌ترین عوامل آلودگی محیط‌زیست دریایی خلیج‌فارس هستند که توانسته‌اند در اندک زمانی اکوسیستم بی‌نظیر آن را تا ۴۷ بـرابر حد طبـیعی آلودگی، آلوده کنند و بدین وسیله آبزیان و موجودات آن را با خطر نابودی مواجه سازند.

در این میان لکه‌های نفتی که مرتب در پهنه خلیج فارس و سواحل آن به‌ویژه در بنادر استان بوشهر دیده می‌شوند و مانند خمیر به ماسه‌ها می‌چسبند یکی از معضلات لاینحل این منطقه است که حاصل نشت نفت است که معمولا آلودگی‌های نفتی که در ساحل بندر گناوه رخ عیان می‌کند منشا آلودگی آن اغلب از تاسیسات دریایی و خطوط لوله‌ نفتی دریایی فلات قاره در خارگ بوده است و حال مشخص نیست که آیا منشا آلودگی فعلی سواحل این بندر باز هم خطوط لوله نفتی فلات قاره است یا خیر!

بدیهی است نفت به‌علت مایع بودن، به‌‌راحتی در آب و خشکی منتشر می‌شود و نشت نفت و فراورده‌های نفتی آلودگی فراوانی به‌دنبال داشته و صدمات زیادی را به محیط زیست وارد می‌کند. لکه نفتی در یک محل ثابت نمی‌ماند و با سرعتی معادل ۳ درصد سرعت باد حرکت کرده و سرازیر شدن انواع پساب‌های صنعتی به‌خصوص نفت و فراورده‌ها و سموم، علاوه بر آلوده ساختن آب دریا، حیات آبزیان را نیز به خطر انداخته است. باید بپذیریم آلودگی‌های نفتی امروز نفس خلیج فارس را به شماره انداخته و ذخایر آن را به قهقهرا برده است. این آلودگی‌ها از شمال تا جنوب استان بوشهر را در برگرفته است و متاسفانه با وجود هشدار مسوولان و دوستداران محیط زیستی اما این آلودگی‌ها همچنان جولان می‌دهند و مدیران نفتی هم همچنان به پوسیدگی‌های خطوط انتقال نفت بی‌اهمیت هستند.

پیش از این، رئیس مرکز اقیانوس‌شناسی خلیج‌فارس بوشهر وضعیت آلودگی خلیج فارس را بحرانی اعلام کرده و از آلودگی‌های نفتی، تخریب سواحل، ورود پسماندهای خانگی و صنعتی، صید بی‌رویه، کاهش شدید ذخایر آبزیان، قاچاق گونه‌های در معرض انقراض، نابودی زیستگاه‌های ساحلی، ورود زباله‌های دریایی و.. به‌عنوان مخاطراتی نام برده که خلیج فارس را تهدید می‌کند.

به گفته مریم قائمی، با توجه به ورود حجم زیادی از پسماندها و پساب‌های خانگی و صنعتی وضعیت آلودگی خلیج فارس بحرانی است و این امر موجب کاهش تعداد آبزیان شده و شغل سنتی مردم یعنی ماهیگیری را با تهدید مواجه کرده است. در نقاط مختلف شهر بوشهر، فاضلاب به دریا ریخته می‌شود و این موجب آلوده شدن آبزیان و مخاطرات زیست‌محیطی برای آن مناطق می‌شود. پساب‌های خروجی و آلودگی‌های تاسیسات نفتی در عسلویه نیز اکوسیستم این منطقه را به خطر انداخته است؛ عسلویه از بی‌نظیرترین مناطق دارای تنوع زیست دریایی، دارنده بزرگ‌ترین جنگل حرا در استان بوشهر و دارای اکوسیستم مرجانی است.

وی افزوده است: مطالعات صورت گرفته در سال‌های ۹۵ و ۹۶ در اکوسیستم‌های حرای استان بوشهر نشان داده که PH آب در اکوسیستم‌های نزدیک به تأسیسات نفتی کاهش پیدا کرده است و این به معنای اسیدی شدن آب خلیج فارس است.

یادآوری می‌شود، آلودگی‌های نفتی ناشی از سوانح، حوادث و یا نشت و تخلیه مشتقات نفتی در خلیج فارس هر ساله خسارت‌های فراوانی را به محیط زیست خلیج فارس وارد می‌کند که باید فکر جدی برای آن شود تا بتوانیم به هستی و آینده خلیج فارس و ذخایر آن امیدوار باشیم.