داود علیزاده

مجتمع مسکن مهر آبرسانی شهر برازجان پس از افتتاح‌های چندباره در سال‌های اخیر مشکلات متعددی از لحاظ رفاهی، تاسیساتی و ایمنی دارد که در طول زمان نه‌تنها رفع نشده؛ بلکه به آن افزوده شده است. مثل نداشتن محافظ حریق، پله اضطراری، آسانسور و ... اما مساله فاضلاب این مجتمع‌ها وضعیت بحرانی را به وجود آورده است تا جایی که پسماند انسانی این مجتمع 460 واحدی در کانال شهری رها می‌شود و با ایجاد بوی تعفن، آلودگی محیطی و برهم زدن سیمای شهری موجب وضعیتی غیرقابل تحمل برای شهروندان شده است و در این زمینه نهادهایی مربوطه اقدامی انجام نمی‌دهند.

مهدی زنده‌باد از فعالان زیست‌محیطی استان بوشهر و عضو انجمن هوای پاک دشتستان در خصوص این بحران زیست‌محیطی به خبرنگار بامداد جنوب گفت: الان بیش از یک سال است که وضعیت فاضلاب این مجتمع به همین صورت است؛ البته هفت الی هشت ماه پیش یک گزارش تصویری در رسانه‌ها منتشر کردیم که به‌دنبال آن از اداره آب و فاضلاب بوشهر مراجعه کردند و اقداماتی هم انجام دادند؛ اما در نهایت ما متوجه شدیم که چاه فاضلاب تخلیه‌شده بود و پس از مدتی دوباره وضع به شکل سابق درآمد.

وی در پاسخ به این سوال که در این زمینه به مراجع قانونی مثل شهرداری و ... مراجعه شده است؟ افزود: به شهرداری هم مراجعه شده است. پاسخی که شهرداری در این خصوص داشته، اینکه مساله فاضلاب این مجتمع باید از طریق هیات مدیره آن حل‌وفصل شود و به ما مربوط نیست؛ اما در این مورد خاص هیات مدیره فعالی وجود ندارد و اگر کسانی هم به نام هیات مدیره هستند در این زمینه نتوانسته‌اند که مشکل را حل کنند. باید در نظر داشت که برای حل مشکلات این‌چنینی به منابع مالی نیازمند است که با توجه به مستاجرنشین بودن اکثریت واحدها می‌توان تصور کرد که جمع‌آوری هزینه بعید است. ضمن اینکه این مشکل نه‌فقط برای ساکنان این مجتمع که برای مناطق همجوار نیز مشکل‌ساز شده است، البته ساکنان این مجتمع مایل نیستند که آلودگی ایجاد کنند؛ اما وقتی زیرساخت لازم ایجاد نشده است و مجتمع بدون آینده‌نگری واگذارشده، طبیعی است که پس از چند سال مشکلاتی ازاین‌دست بروز کند.

این فعال زیست‌محیطی استان بوشهر با بیان اینکه شهر برازجان از لحاظ زیرساختی بدون شبکه فاضلاب شهری است تاکید کرد: در حال حاضر در این شهر فاضلاب به‌صورت حفر چاه جذبی رفع می‌شود که می‌تواند برای خاک و منابع آبی نیز تبعات مختلفی داشته باشد. اینجا جا دارد به یکی از معضلات زیست‌محیطی شهرستان دشتستان نیز اشاره کنم. در حال حاضر این شهرستان یکی از آلوده‌ترین خاک‌ها را دارد. بخشی از این آلودگی از طریق سم و کودهای کشاورزی که بدون نظارت صحیحی و علمی مصرف‌شده به وجود آمده است. بخشی دیگر از طریق حفر‌ چاه فاضلاب جذبی و... این مسائل در کنار موضوعاتی مثل کشاورزی سنتی، کاشت اقلام آب‌بر بدون در نظر گرفتن منابع آبی، تخلیه نخاله‌ساختمانی و... مخاطرات بسیاری را برای محیط‌زیست این شهرستان به‌وجود آورده است.

وی با اشاره به برگشت خوردن محصولات کشاورزی صادراتی خاطرنشان کرد: استفاده غیرصحیح و غیرعلمی در کشاورزی باعث می‌شود که محصولات کشاورزی بدون کیفیت، مضرر برای سلامتی و آسیب‌رسان به محیط زیستی تولید شود که فقط هم در کشور خودمان مجوز مصرف دارد.

زنده‌باد با بیان اینکه نداشتن آگاهی لازم در زمینه محیط‌زیست و آموزش ندادن همگانی در این خصوص باعث بروز رفتارهای اشتباه می‌شود خاطرنشان کرد: در هفته‌های اخیر به‌خاطر کاهش دمای هوا و احتمال خسارت به محصولات کشاورزی بسیاری از کشاورزان به سوزاندن لاستیک اقدام کردند. تصور کنید در یک‌شب هزاران لاستیک در این شهر سوزانده شده است و همین پدیده یکی از منابع آلودگی هواست، هرچند شاید به خاطر پراکنده بودن موردتوجه قرار نگیرد. از طرف دیگر کشاورزان در کشت پاییزه و زمستانی از پلاستیک برای محافظت محصولات خود استفاده می‌کنند که بعد از مدتی این پلاستیک‌ها در طبیعت رها می‌شود و به یک منبع آلایندگی خاک مبدل می‌شود.

وی با بیان اینکه بی‌توجهی به مستندات علمی فقط در زمینه کشاورزی نیست، افزود: وقتی بدون در نظرگرفتن مسائل علمی در سطح شهر نیز گونه‌هایی برای کاشت انتخاب شود در آینده مشکل‌ساز خواهد شد. شبیه مشکلی که در شهرهای جنوبی با درخت کنوکارپوس رخ‌داده است. این درخت می‌توانست به‌صورت محدود و در جای صحیح و با روش صحیح در اقلیم جنوب بسیار مفید باشد؛ اما در گذشته این‌گونه را بدون توجه به مسائل علمی در هر جایی و به هر طریقی و ... کاشتند و امروز ریشه این درخت با تاسیسات آبی به تعارض برخورده است. شاخ و برگ آن با تاسیسات برقی و در برخی موارد آلرژی‌زا بودن آن مطرح‌شده است. اگر پیش از آنکه این درختان به‌صورت وسیع در جنوب کاشته شده بود به گیاهان بومی همین منطقه توجه می‌شد با این مشکلات روبرو نبودیم.

به گفته این فعال زیست‌محیطی استان بوشهر در گذشته درختان بومی با قدمت بالایی در برازجان وجود داشت اما به‌مرور زمان این درختان از فضای شهری حذف شد و به‌جای آن کنوکارپوس جایگزین شد. امروزه اگر سطح شهر را رصد کنیم دیگر از درختان قدیمی خبری نیست. ما می‌خواستیم درختانی با قدمت بالای صدسال را ثبت ملی کنیم؛ متاسفانه در برازجان حتی یک درخت پیدا نشد.

زنده‌باد با اشاره به برگزاری کارگاه آموزشی به‌کارگیری گیاهان بومی در فضای سبز شهری به همت انجمن هوای پاک دشتستان تصریح کرد: در این کارگاه دکتر سهیل مهاجری و دکتر محمد هدایت، چندگونه از گیاهان خودروی طبیعت دشتستان را به شرکت‌کنندگان معرفی کردند. فضای سبز و گونه‌های بومی دشتستان را تشریح کردند تا بتوان از این گونه‌های بومی که مناسب مناطق شهری است استفاده کرد.

به گفته این فعال زیست محیطی استان بوشهر در کنار مشکل کاشت گونه‌های ناهمگون گیاهی در این شهرستان و حتی استان، مساله قطع بی‌رویه و غیرمجاز درختان بومی نیز روز به روز افزایش دارد و حتی در برخی موارد مشاهده شده است که از استان‌های دیگر برای قطع درختان و بهره‌وری از چوب آن به استان بوشهر مراجعه می‌شود. درختانی که با وجود گرما، آتش‌سوزی و آلایندگی دوام آورده‌اند، اما در مقابل تیغ تبر و اره این متجاوزان مدافعی ندارند. در این زمینه نیز انجمن ما پیگیری‌های متعددی انجام داده است اما برای مقابله با این افراد سودجو اقدام لازم صورت نگرفته است.

وی با اشاره به مشکل پسماند در این شهر افزود: ده روز پیش به‌صورت سرزده از سایت پسماند بازدید کردم وضعیت فاجعه باری را شاهد بودم. اولین مورد اینکه این سایت فاقد ترانشه استاندارد زباله عفونی است و در بخش زباله‌های عفونی وضعیت بحرانی به وجود آورده است. تصور کنید زباله بیمارستانی و عفونی به سایت منتقل می‌شود و زباله گردها برای جمع‌آوری منابع بازیافتی زباله‌های بیمارستانی را می‌گردند و اقلامی مثل سرنگ و.. را جمع‌آوری می‌کنند تا به ضایعاتی‌ها بفروشند.

این فعال زیست‌محیطی استان بوشهر در خصوص تفکیک پسماند در شهر برازجان نیز گفت: تفکیک زباله به‌صورت محدود در زمانی آموزش و اجرا می‌شد و مدیریت پسماند شهرداری در این زمینه فعالیت می‌کردند و در مجتمع‌های مسکونی و محلات کارهایی در این رابطه انجام شد. حتی در همین سایت پسماند شهرداری برازجان نیز برخی زیرساخت‌ها ایجاد شد مثلا ترانشه‌ای با لایه‌های مخصوص نیز احداث شد و نوار نقاله برای تفکیک و بازیافت زباله و ... اما بعدها رها شد و دیگر پیگیری نشد و امروز به این فاجعه رسیده‌ایم.

وی با اشاره به موارد دیگر آلایندگی در شهرستان دشتستان از کارخانه سیمان این شهرستان یاد کرد و افزود: معمولا در خصوص آلایندگی‌هایی که از این منبع ایجاد شده پیگیری‌هایی داشته‌ایم و حتی در رسانه‌ها به‌سرعت انعکاس داده شده است؛ البته در مراجعه‌های حضوری که داشتیم مدیران این صنایع اذعان می‌کنند که نسبت به محیط‌زیست حساس هستند و تمایلی به آلودگی ندارند، با این وجود مسائلی مثل محدودیت تامین قطعات خاص، مشکل قطعی برق و یا نوسانات گاز و... باعث برخی نواقص می‌شود که در ادامه آلایندگی را برای مدتی اجتناب‌ناپذیر می‌کند. با همه این احوال این آلایندگی به هر دلیلی هم که ایجادشده باشد باز فرقی ندارد و هر از گاهی روستاهای اطراف حتی تا شهر برازجان را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.

به گفته زنده‌باد آلایندگی‌هایی که صنایع به‌وجود می‌آورند تنها ثمره‌ای است که به مردم دشتستان و حتی استان می‌رسد. آنچه انجمن‌های محیط زیستی در این‌گونه موارد بر آن اصرار دارند، عمل کردن این صنایع به مسوولیت اجتماعی و فعالیت‌های بهبود محیط زیستی است که از اثرات سوء حضور صنایع را حداقل در آن محیط بکاهد. چراکه منافع این صنایع به اقلیت محدودی می‌رسد و مردم بهره‌ای نمی‌برند. شاید در این زمینه باید مسوولان اهرم‌هایی را برای متعهد کردن صنایع به مسوولیت‌های اجتماعی اتخاذ کنند.

این فعال زیست‌محیطی استان بوشهر با بیان اینکه متاسفانه برخی از مسوولان شهری به مسائل محیط زیستی آگاهی لازم را در این زمینه ندارند تاکید کرد: این مساله باعث می‌شود که تصمیمات اشتباهی گرفته شود و یا مشکلات به طرز صحیح حل نشود. مثلا مشکل نبود محل مشخص تخلیه نخاله‌های ساختمانی در برازجان که این انجمن پیگیری‌های متعددی انجام داده است؛ اما هنوز هم به نتیجه نرسیده است. شهر برازجان محلی برای تخلیه نخاله‌های ساختمانی ندارد و شاهد تکرار ماجرای انباشت زباله و نخاله‌های ساختمانی پیرامون حاشیه‌ شهر و تجاوز به حریم دره‌ها هستیم. رفع این موضوع نیازمند جدی رسیدگی متولیان امر است؛ چراکه موجب نارضایتی شهروندان و برهم زدن سیمای شهری و همچنین آلودگی محیطی شده است. ضمن اینکه تجاوز به حریم رودخانه‌های فصلی و دره‌ها در زمان بارندگی و سیل روی دیگر خودش را نشان می‌دهد و در سال‌های اخیر نیز شاهد مشکلاتی در همین زمینه بوده‌ایم.