گلاره جلالی
کسب علم و دانش در مدارس ایران کمی کمرنگ شده یا می‌توان گفت در حال فراموشی است. اما برای هر قشری از جامعه رنگ آن فرق می‌کند، قشرهای ضعیف که توان پرداخت هزینه‌ها را ندارند قید باسواد شدن فرزندان خود را می‌زنند و قشری دیگر به‌اندازه‌ای به تجملات پرداخته‌اند که فرزندان آن‌ها هم مانند خودشان شده و به‌جای یادگیری به دنبال تجملات و درگیر دنیای مد هستند. شاید با یک نگاه سطحی مشکلی در نسل‌های جدید دیده نشود اما با نگاهی عمیق‌تر فاجعه آموزش و بازی پول را می‌توان دید.
هرچند متفاوت بودن مدرسه‌ها به دید خیلی‌ها عادی باشد؛ اما زمانی که هرکدام به مدارسی با نام‌های مختلفی مانند مدارس دولتی، غیرانتفاعی، هیات امنایی، شاهد و غیره می‌روند مهر تبعیض بر پیشانی دانش‌آموزان زده می‌شود تعدادی خود را بر دیگری برتر و عده‌ای هم خود را بی‌ارزش‌تر می‌بینند فرزندانی که از نظر هوش و استعداد و حتی شخصیتی تفاوتی با هم ندارند. معمولا مدرسه‌هایی هم که پول می‌گیرند خدمات خاصی ارائه نمی‌دهند اما همیشه برای بازرسی اداره آموزش‌وپرورش آماده هستند و خود را کامل و بی‌نقص نشان می‌دهند.
در این خصوص یک دبیر بازنشسته ریاضی به خبرنگار بامداد جنوب گفت: از زمانی که به درجه پرافتخار بازنشستگی نائل شده‌ام چند مدت یک‌بار به همکاران قدیمی سر می‌زنم. روزی به دیدار یکی از دوستانم که مدیر مدرسه غیرانتفاعی بود رفتم، چای که آوردند قندان مدرسه مرا به یاد دوران جنگ انداخت، در آن زمان مدیر مدرسه بودم برای تهیه قند و شکر و نیازهای اساسی مدرسه حواله می‌دادند.
محمد مراد جلالی با بیان به اینکه، رئیس آنجا که مردی میان‌سال بود مدرک ششم ابتدایی داشت مردی باسواد و مسوولیت‌پذیر که به‌خوبی و با تمام وجود کار می‌کرد، افزود: ما فرهنگیان هم همین بودیم بدون هیچ توقعی و با تمام توان کار می‌کردیم گاهی پیش می‌آمد که از درآمد خودمان برای نیازهای مدرسه و دانش‌آموزان مدرسه خرید می‌کردیم بدون آنکه اعلام کنیم. اما الان مدارس پر از تجملات شده است. اینجا هم دفتر معلمان و اتاق مدیر خیلی باکلاس‌تر و پر زرق و برق‌تر از زمان ماست.
وی ادامه داد: به بیرون که نگاه کردم لباس دانش‌آموزان را دیدم انگاری برای مد لباس و تفریح آمده بودند و بازهم زمان دانش‌آموزی خودمان و حتی زمانی که مدیر بودم به یادم آمد فرم‌ها خیلی تفاوتی نداشتند، پولدار و ندار تقریبا مثل هم بودن حتی مارک خودکار و مدل دفترها به چند مدل نزدیک به هم محدود بود اما الان دانش‌آموزان پز مارک کفش و کیف و حتی نوشت‌افزارشان را به هم می‌دهند.
جلالی در انتها یادآور شد: تنها چیزی که برای اکثریت مهم نیست سطح سواد و سبک آموزش معلمان است. خیلی‌ها که دیگر فقط به مدارس خاصی می‌روند که با پرداخت مبلغی پول به جای یادگیری فقط مدرک بگیرند. که این موضوع برای آینده و سطح سواد جامعه فاجعه‌انگیز است.
همچنین یک معلم جوان با اشاره به تفاوت مدارس دولتی و غیرانتفاعی گفت: تفاوت مدارس زیاد است برای مثال تعداد کمتر دانش‌آموز حاضر در کلاس در مدارس غیرانتفاعی و امکانات بیشتر مثل آزمایشگاه و کارگاه‌های مجهز. در این مدارس حدود ۸۰ درصد دبیرها به دانش‌آموز هم از نظر اخلاقی و هم‌درسی توجه بیشتری دارند، و از همه مهم‌تر دغدغه اکثر والدین این‌گونه محسوب می‌شود که فرزندانشان با چه قشری از جامعه در یک کلاس نشسته یعنی تمرکز بیشتر برای دوست‌یابی بچه‌هایشان است.
پریسا کیانی در خصوص شهریه‌های غیرانتفاعی افزود: شهریه مصوب اداره آموزش‌وپرورش است. مدرسه خدمات و هزینه‌هایی که قرار است در یک سال تحصیلی خرج کنه اعلام می‌کند و پس از آن اداره براساس خدمات‌دهی شهریه را مشخص و به مدرسه اعلام می‌کند. البته اداره آموزش‌وپرورش امسال اعلام کرده فرقی نمی‌کند چه خدماتی ارائه می‌شود و برای همه مدارس شهریه ثابتی مشخص کرده که برای مدارس ابتدایی احتمال می‌دهم حدود 9 میلیون تومان است. اما اینکه مدارس قبول کنند را نمی‌دانم چون تا یک ماه پیش به این صورت بود و در حال حاضر از تغییرات رخ‌داده اطلاعی ندارم.
وی در خصوص اینکه بیشتر چه قشری در مدارس غیرانتفاعی ثبت‌نام می‌کنند تصریح کرد: شاید برایتان جالب باشد اما برعکس تمام شنیده‌ها فقط 30 درصد قشر مرفه در مدارس غیرانتفاعی ثبت‌نام می‌کنند و ۷۰ درصد دانش آموزان را قشر متوسط و فرزندان کارمندها تشکیل می‌دهند.
کیانی در خصوص تجمل‌گرایی در این مدارس یادآور شد: تا جایی که من در چند مدرسه تدریس کرده‌ام تجملاتی در مدرسه ندیده‌ام و بیشتر به خاطر اینکه محیط خلوت و به بیانی سالم است در غیرانتفاعی ثبت‌نام می‌کنند، البته شنیده‌ام که در برخی مدارس و آن‌هم بین دانش‌آموزان تجملات وجود دارد اما تاکید می‌کنم که خودم شاهد همچنین چیزی نبوده‌ام.
این دبیر درباره تفاوت در آموزش و نحوه تدریس میان مدارس مختلف، توضیح داد: تفاوت بسیاری وجود دارد که شامل ابزارهایی که برای تدریس انتخاب می‌کنند و حتی دبیرهای منتخب مدیران مدرسه است، البته آن‌هم به ساختار مدرسه بستگی دارد و فقط بر مبنای نام غیرانتفاعی نباید به یک دید آن‌ها را سنجید.
کیانی با بیان اینکه، به جرات می‌توانم بگویم تنها ۱۰ درصد از مدرسه‌های غیرانتفاعی بوشهر به میزانی که شهریه دریافت می‌کنند کار می‌کنند افزود: خدمات‌دهی خوب و قابل قبولی دارند و مابقی غیرانتفاعی‌ها چه در سطح متوسطه و چه ابتدایی دبیر بدون آموزش اولیه راهی کلاس می‌شود و او با آزمون‌وخطا در طی چند سال تجربه کسب می‌کند و به یک دبیر خوب تبدیل می‌شود، و در این رابطه تنها ویژگی مثبتی که مدارس دولتی نسبت به غیرانتفاعی‌ها دارند دبیرها آموزش‌دیده و از فیلتر آموزش‌وپرورش گذشته و سپس راهی کلاس درس می‌شوند و فقط ایراد عدم امکانات و عدم امنیت اخلاقی برای دانش‌آموزان به دلیل تعداد زیاد دانش‌آموزان این نقش را کمرنگ و کمرنگ‌تر می‌کند.
وی در پاسخ به اینکه، مدارس خاصی که شهریه‌های گزاف می‌گیرند چه امکانات خاصی در اختیار دانش آموزان قرار می‌دهند؟ گفت: در این مدارس معمولا حق‌الزحمه دبیرها به دلیل با تجربه بودن و تبحر آن‌ها بالاست و گاهی هم‌کلاس‌های هنری، موسیقی، ورزش خاصی، آزمون و یا کلاس تقویتی برگزار می‌کنند.
این دبیر درباره تفاوت مدرسه‌ها و سبک آموزش الان با دهه‌های گذشته و اینکه روند مثبتی در آن وجود دارد، تصریح کرد: در حال حاضر که دبیر هستم نسبت به زمان دانش‌آموزی خودم می‌توانم بگویم که دبیر با دانش‌آموز ارتباط عمیق‌تر و قوی‌تری دارد و تنها به آموزش جملات کتاب اکتفا نمی‌کند بلکه به روحیه و شرایط آن‌ها توجه می‌شود و فضایی به دانش‌آموز داده می‌شود که به بالا بردن اعتمادبه‌نفس و توانایی او کمک می‌کند. و البته در کنار آن‌ها ابزارهای متنوع و زیادی در اختیار آن‌ها گذاشته می‌شود.
وی در پایان ایده‌های خود را برای پیشرفت و بهتر شدن آموزش با ما در میان گذاشت و خاطرنشان کرد: یکی از مهم‌ترین کارهایی که باید انجام شود نظارت دقیق آموزش‌وپرورش روی سطح سواد دبیرهایی شاغل در مدارس غیرانتفاعی است، و دیگری اینکه آیا واقعا خدماتی که قرار بوده ارائه دهند اتفاق افتاده است یا خیر و عملکرد آن‌ها را بسنجند، زیرا که 60 درصد خدماتی که قرار بوده مدرسه ارائه بدهد هیچ‌وقت به وقوع نمی‌پیوندد و تنها بر روی کاغذ پیشنهادی ارائه می‌شود. دیگری اینکه نظرسنجی از شورای اولیای مدارس رخ بدهد چون در بیشتر وقت‌ها مدرسه امضا اولیا را جعل کرده و به نشانه تایید آن‌ها به اداره آموزش‌وپرورش می‌فرستد.
