گلاره جلالی

گاهی همه‌ بچه‌ها مقابله‌جویانه و ستیزه‌جو رفتار می‌کنند، خصوصا هنگام خستگی، گرسنگی، استرس یا ناراحتی. آن‌ها ممکن است مشاجره کنند، بددهانی و نافرمانی کنند و از والدین، معلمان و دیگر بزرگ‌سالان سرپیچی کنند. رفتار مقابله‌جویانه برای کودکان دو تا سه‌ساله و بچه‌ها در اوایل نوجوانی، بخشی نرمال از فرایند رشد است.

بااین‌حال، رفتار آشکارا ناسازگار و خصمانه زمانی به یک نگرانی جدی تبدیل می‌شود که آن‌قدر مکرر و پایدار باشد که در مقایسه با سایر بچه‌های همسن و در همان سطح رشد به چشم بیاید و در زندگی اجتماعی، خانوادگی و تحصیلی کودک تأثیر بگذارد در بچه‌های مبتلابه اختلال نافرمانی مقابله‌جویانه، الگوی مداومی از رفتارهای ناسازگارانه، سرکش و خصمانه نسبت به افراد مسئول و صاحب‌اختیار وجود دارد که به‌طورجدی در عملکرد روزمره‌ آن‌ها تداخل ایجاد می‌کند این کودکان به‌شدت نسبت به واکنش دیگران حساس بوده و در مقابل دستورها و درخواست‌های دیگران مقاومت می‌کنند و به بحث و نافرمانی می‌پردازند. کودکان نافرمان در اجتماعاتی مانند جمع دوستان، هم‌کلاسی‌ها و حتی در سنین بالاتر در جامعه شغلی نیز با مشکلات گسترده‌ای مواجه می‌شوند زمانی از این رفتارها با عنوان اختلال یاد می‌شود که به مدت حداقل شش ماه به‌صورت پایدار ادامه داشته باشد.

گاهی کودک در جمع‌های مختلف رفتار کاملا طبیعی و مناسبی نشان می‌دهد اما در مقابل والدین خود رفتار نافرمانی را بروز می‌دهد رفتار نافرمانی در پسران شایع‌تر از دختران است. اما به‌طورکلی کودکانی که دارای اختلالات روحی و یا اضطرابی هستند و یا کسانی که دچار بیش فعالی (اختلال نقص توجه) بیش از سایرین در معرض بروز نشانه‌های رفتار نافرمانی قرار دارند علائم اختلال نافرمانی مقابله‌جویانه ممکن است شامل این مورد باشد. الم‌شنگه‌های مکرر، بحث و مشاجره بیش‌ازحد با بزرگ‌سالان، زیر سوالا بردن مکرر قوانین، خشم و کینه مکرر، رویکرد کینه‌توزانه و انتقام‌جویی، غالبا زود رنج بودن یا راحت آزرده شدن از دیگران، مقصر دانستن دیگران به خاطر اشتباهات یا رفتارهای نادرست خود، تلاش‌های عمدی برای آزارده شدن از دیگران، این علائم معمولا در چند محیط مشاهده می‌شوند اما ممکن است در خانه یا مدرسه بیشتر دیده شوند. دلایل بروز این اختلال ناشناخته است، اما بسیاری از والدین گزارش می‌کنند که فرزند آن‌ها از سن پایین بدقلق‌تر و پرتوقع‌تر از خواهر و برادرهایش بوده است.

عوامل بیولوژیکی، روان‌شناختی و اجتماعی ممکن است در بروز این اختلال نقش داشته باشد. بچه‌ای که علائم اختلال نافرمانی مقابله‌جویانه را نشان می‌دهد باید تحت یک ارزیابی جامع قرار گیرد داشتن کودک دارای اختلال نافرمانی مقابله‌جویانه برای والدین بسیار دشوار است. این والدین نیاز به حمایت و درک شدن دارند. درمان به‌موقع از عواقبی که در آینده می‌تواند بر کودک تاثیر گذار باشد جلوگیری می‌کند. روش‌های درمانی به علائم و نشانه‌های اختلال در کودک، سن کودک و وضعیت سلامتی کودک و شدت این اختلال در کودک بستگی دارد والدین می‌توانند به روش‌های زیر به فرزند خود در درمان اختلال نافرمانی مقابله‌جویانه کمک کنند

همیشه روی نکات مثبت تاکید کنید. فرزندتان را هنگامی‌که انعطاف‌پذیری نشان می‌دهد یا همکاری می‌کند، تحسین کنید و از تقویت مثبت استفاده کنید اگر احساس می‌کنید در شرف تشدید درگیری با فرزندتان هستید، یک وقفه یا زنگ تفریح به خودتان بدهید. این سرمشق خوبی برای فرزندتان است. اگر او تصمیم گرفت برای جلوگیری از واکنش بیش‌ازحد، به خودش وقفه بدهد، از تصمیمش پشتیبانی کنید نبردهای خود را انتخاب کنید. ازآنجاکه کودک مبتلابه اختلال نافرمانی مقابله‌جویانه در اجتناب از نبردهای قدرت مشکل دارد، کارهایی را که می‌خواهید فرزندتان انجام دهد اولویت‌بندی کنید.

اگر به فرزندتان به خاطر رفتار نامناسب وقفه دادید، به خاطر اعتراض به این تصمیم و مشاجره با شما، وقفه را طولانی‌تر نکنید محدودیت‌های منطقی و متناسب با سن تعیین کنید و برای تخطی از آن‌ها عواقبی تعیین کنید که به‌طور مداوم قابل اجراست بسیاری از بچه‌های مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله‌جویانه به تکنیک‌های مثبت فرزندپروری پاسخ می‌دهند. والدین می‌توانند از متخصص اطفال یا پزشک خود بخواهند که آن‌ها را به یک روان‌پزشک کودک و نوجوان یا سایر متخصصان سلامت روان که می‌توانند به تشخیص و درمان اختلال نافرمانی مقابله‌جویانه و هر بیماری مربوط به‌سلامت روان هم‌زمانی کمک کنند، ارجاع دهند.