بامداد جنوب- الهام بهروزی:تئاتر ابزاری است که به‌واسطه آن می‌توان به دنیای کودکان گام نهاد و به‌صورت نامحسوس بسیاری از مفاهیمی که مناسب سن آنهاست، در قالب قصه یا متنی که برای نمایش در نظر گرفته شده، منتقل کرد؛ چون عموما کودکان کمتر دل به پند و نصیحت می‌دهند و بیشتر مشتاق تماشای کارهای موزیکال و هیجان‌انگیز و شاد هستند. بدیهی است چنین بستری در تئاتر عروسکی گسترده شده اما شوربختانه این نوع تئاتر به‌دلیل هزینه‌های زیادی که دارد، کمتر از سوی کارگردانان و تهیه‌کنندگان مورد توجه قرار می‌گیرد و صرفا تولید آنها محدود می‌شود به جشنواره‌هایی که در این زمینه برگزار می‌شود. این در حالی است که می‌توان با استفاده از این قالب هنری افزون بر تعریف لحظات شاد برای کودکان و نوجوانان در اوقات فراغت، زمینه را برای هم‌ذات‌پنداری آنها با شخصیت داستان فراهم آورد که از این رهگذر کودک با قصه‌ای که نمایش روایت می‌کند، بیشتر درگیر می‌شود و پیام را به‌شکل لطیفی دریافت می‌کند.
از این رو، جشنواره‌های تئاتر عروسکی ظرفیت خوبی برای تولید آثار فاخر و بامحتواست که پس از اجرا در جشنواره می‌توانند در شهرهای کوچک و بزرگ به اجرای عمومی درآیند اما این مهم کمتر اتفاق می‌افتد؛ چراکه هنوز بستر مناسب برای نمایش‌های عروسکی در شهرها فراهم نشده و کارهای بسیاری بوده که با هزینه هنگفت ساخته شده اما در طول اجرا کمتر با استقبال روبه‌رو شده‌اند؛ مساله‌ای که نمی‌توان به‌سادگی از کنار آن گذشت. متاسفانه تئاتر عروسکی با توجه با قابلیت‌های فراوانی که دارد اما فاصله زیادی تا جذب مخاطب دارد؛ چراکه پیش از این‌که ما ذهن کودکان را به این هنر جذب کنیم باید خانواده‌ها را با هنر تئاتر آشتی دهیم و نقش پررنگ این هنر را در زندگی و در زمینه فرهنگ‌سازی و درونی کردن ارزش‌ها برای آنها معرفی کنیم؛ هرچند در چند سال اخیر گام‌های استواری در این راستا برداشته شده اما گاه این تلاش‌ها در سایه یک سری اقدامات و تصمیمات اشتباه بی‌نتیجه می‌ماند؛ زیرا در تولید بسیاری از کارهای تئاتری عموما ذائقه و سلیقه مخاطب خاص مدنظر قرار می‌گیرد که همین مهم موجب می‌شود که مخاطب عام در ارتباط برقرار کردن با یک کار نمایشی در بماند و دچار کج‌فهمی شود، اصلی که نباید از دیده کارگردانان تئاتری دور بماند؛ چراکه ارتباط مستقیمی با مخاطب‌گریزی خواهد داشت.
از این‌رو، با تولید آثار باکیفیت و مناسب با ذائقه کودک و خانواده می‌توان به ترویج این هنر در سطح جامعه اقدام کرد. همان‌طور که در بالا اشاره شد جشنواره‌های تئاتر عروسکی مجالی مناسب برای تولید آثاری با فحوای قوی و مخاطب‌پسند باشد اما وقتی به جشنواره‌هایی که در این عرصه برگزار می‌شود، می‌نگریم؛ می‌بینیم که تعداد آنها بسیار ناچیز است؛ یکی جشنواره ملی تئاتر عروسکی است که متولی آن کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است و دیگری جشنواره تئاتر عروسکی تهران_مبارک است که عموما کارهای ارزشمندی به این رویدادها راه می‌یابند اما بیشتر این آثار به‌دلیل هزینه‌هایی که دارند پس از پایان جشنواره کمتر به اجرای عموم می‌روند، این در حالی است که با گنجاندن موضوعاتی چون کودک‌آزاری، آزار جنسی و مفاهیم تربیتی کودکان، آنها را با خطرات و تهدیدهایی که به کودکان آسیب می‌زند، آشنا کرد. بدون‌شک هنر تئاتر به‌دلیل پتانسیل بالایی که دارد می‌تواند در این حوزه موثر ظاهر شود و امید می‌رود از این قالب بیشتر از پیش در حوزه کودکان استفاده شود. از این‌رو، با حمایت از جشنواره‌های معتبر تئاتر عروسکی می‌توان بستر مناسب را برای گسترش این هنر در سراسر شهرهای کوچک و بزرگ فراهم آورد.
به گزارش ایسنا، یک کارگردان نمایش‌های عروسکی با بیان این‌که برگزاری جشنواره‌های عروسکی تاثیر زیادی بر این حوزه نمایشی گذاشته است، گفت: هزینه تولید یک اثر عروسکی چند برابر یک نمایش معمولی است و گروه‌ها می‌توانند با دریافت کمک هزینه از جشنواره‌ها، نمایشی را تولید و سپس بعد از دریافت بازخوردها اقدام به اجرای نمایش به‌صورت عمومی کنند.
رامین کُهِن در ادامه با بیان این‌که به‌طور قطع برگزاری جشنواره‌های عروسکی روی این حوزه نمایشی تاثیر زیادی داشته و شاید بتوانیم بگوییم هرچه که الان در تئاتر عروسکی وجود دارد حاصل همین جشنواره‌ها است، افزود: البته این اتفاق می‌تواند خیلی هم خوشایند نباشد که تئاتر عروسکی به یک جشنواره وابسته باشد و بهتر است که تولید نمایش‌های عروسکی به‌صورت مستقل انجام شود و سپس در یک جشنواره گرد هم بیایند.
این کارگردان با اشاره به این‌که وابسته بودن تولیدات به یک جشنواره هم می‌تواند نشان از ضعف باشد و هم محاسنی را به همراه داشته باشد، تصریح کرد: شاید بتوان گفت در کشور ما تنها بانی نمایش عروسکی جشنواره تهران_مبارک است. حُسن آن، در این است که کار در یک جشنواره با کمک هزینه‌ای که برای تولید آن در نظر گرفته شده، ساخته می‌شود و در جشنواره اجرا می‌رود و به این ترتیب می‌تواند پیش از اجرای عمومی‌اش بازخوردهایی بگیرد و پس از آن، اقدام به اجرای آن به صورت عمومی کرد.
وی در ادامه با بیان این‌که کاش رونق تئاتر عروسکی ما خود به خود آنقدر خوب بود که گروه‌ها سالیانه می‌توانستند در جایی مانند تئاتر شهر یک نمایش عروسکی اجرا کنند و سالیانه تنها به اجرای پنج یا شش کار به‌طور کلی معطوف نمی‌شد، گفت: در تهران فقط دو سالن تئاتر کودک وجود دارد که یکی از آنها برای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است و دیگری هم تالار هنر است. صحنه تالار هنر برای برخی کارهای عروسکی از نظر آن‌که قاب عکسی است، مناسب نیست. بنابراین خیلی از کارها در سالن کانون اجرا می‌شود و معمولا هم از آنها استقبال خوبی می‌شود.
کهن درباره شرایط امروز تئاتر عروسکی نیز توضیح داد: با توجه به این آشفته بازاری که در تئاتر کشور وجود دارد نباید انتظار داشته باشیم که تئاتر عروسکی با استقبال خیلی ویژه‌ای مواجه شود. اکنون در میان تمام نمایش‌ها، بیشتر تئاترهایی که در آنها ستاره‌ها حضور دارند، فروش می‌کنند با این اوصاف چه رسد به تئاتر عروسکی!
این کارگردان با بیان این‌که به جنبه‌های آموزشی در تئاتر عروسکی توجه می‌شود، گفت: به نظر من این نگاه که صرفا مسائل آموزشی در تئاترها بیان شود، کار اشتباهی است. شما برای بچه‌ها قصه‌ای را به‌وسیله یک نمایش عروسکی بیان می‌کنید، بنابراین انواع و اقسام پندها در درون هر یک از این قصه‌ها وجود دارد. تئاتر کودک اول از همه باید مخاطب ما را که کودکان هستند، سرگرم کند و سپس نوعی همزاد‌پنداری در آنها ایجاد کند و بچه‌ها را با خود همراه کند. سپس بچه‌ها خودشان آن آموزش لازم را در خلال قصه می‌گیرند. به نظر من تئاتر کودک باید یک تئاتر قصه‌گو باشد و نیازی نیست که حتما همه چیز به صورت مستقیم بیان شود، بلکه می‌توان با بیان آن در خلال یک داستان به آن پرداخته شود.
کهن با اشاره به این‌که برای بیان نکاتی آموزشی که تا پیش از این تابو بوده مانند کودک‌آزاری هم می‌توان از طریق تئاتر اقدام کرد، تصریح کرد: به‌طور قطع این مساله از مدت‌ها پیش هم بوده و اکنون صحبت از آن گسترش پیدا کرده است، با این حال به نظرم باید پیش از آن‌که بخواهد این آگاهی‌ها در تئاتر یا رسانه‌ها آموزش داده شود باید از طریق خانواده‌ها به بچه‌ها گفته شود. به‌طور قطع در این زمینه تئاتر هم می‌تواند کمک کند و تا پیش از این هم معمولا در داستان‌ها شخصیت‌هایی مانند «وروره جادو» وجود داشته‌اند که سعی در وسوسه کردن بچه‌ها دارند. بنابراین ما در قصه‌هایمان همیشه اعتماد نکردن به غریبه‌ها و یا حتی برخی از نزدیکانی که احتمال خطر از جانب آنها هست، وجود دارند.
این کارگردان درباره هزینه‌های تولید یک اثر عروسکی نیز توضیح داد: برای محاسبه تقریبی هزینه یک نمایش عروسکی باید در نظر بگیریم که هرچه هزینه یک تئاتر عادی است، در تئاتر عروسکی چند برابر می‌شود. شما فرض کنید در یک نمایش عروسکی هم عروسک باید ساخته شود و هم لباس برای عروسک‌ها طراحی شود، هر عروسکی را شاید بیشتر از دو نفر بازی دهندگی کنند و بعد موسیقی و صحنه مخصوص خودش را هم دارد و شاید بتوان گفت یک نمایش عروسکی سه برابر نمایش معمولی هزینه تولید دارد. متاسفانه دولت هم حمایتی از این نوع نمایشی نمی‌کند و خیلی معدود پیش می‌آید که یک نمایش عروسکی بتواند از فروش خود سود ببرد و بالای صد میلیون تومان فروش داشته باشند که البته این اتفاق برای نمایش «موش تا موش» ما افتاد. بنابراین می‌توان گفت اگر کار تاثیرگذار باشد، خوب هم خواهد فروخت به صورتی که برخی از مخاطبان ما برای بار هشتم هم به تماشای این نمایش می‌نشستند.
کهن که اکنون در حال آماده‌سازی نمایشی برای ارائه در جشنواره تئاتر عروسکی تهران_مبارک است، در باره نمایش خود گفت: نمایش «پسر جنگل» اقتباسی از همان کتاب «پسر جنگل» معروف است که از روی آن فیلم‌های سینمایی و انیمیشن‌های متعددی ساخته شده است و اکنون در نسخه نمایشی آن با یک نگاه جدیدتر و امروزی‌تر به آن پرداخته‌ایم. در واقع دلیل بیان این قصه این است که بچه‌ها را تشویق کنیم تا با طبیعت مهربان‌تر باشند و از مهر و انسانیت و دوستی و آنچه غریزه انسان‌ها است، صحبت کنیم که در حقیقت وقتی اینها درست باشد، سرشت آدم‌ها هم درست می‌شود و می‌فهمند که باید با آدم‌های دیگر، حیوانات و طبیعت مهربان باشند.
